Ζούμε σήμερα μια κρίση σε πολλαπλά πεδία.

Κρίση οικονομική, κρίση ταξική, κρίση πολιτική, κρίση κοινωνικής συναίνεσης και προπάντων κρίση αξιών.

Είναι εκπληκτικό το ότι χρησιμοποιούμε τη λέξη «κρίση» για να δηλώσουμε περιόδους ανωμαλίας, ενώ η έννοια της λέξης άρχισε κάποτε ως διανοητική ενέργεια αξιολόγησης ή διαδικασία δικαστικής απόφασης.

Όπως όμως εκπίπτουν τα ήθη, έτσι εκπίπτουν και οι έννοιες των λέξεων που είναι αναγκασμένες να τα περιγράψουν.

Ένα από αυτά τα υποβαθμισμένα πεδία είναι και ο αθλητισμός, μια ευγενής ιδέα, τουλάχιστον όπως μας την κληροδότησαν οι αρχαίοι, η οποία έχει γίνει -με την ανοχή της επίσημης πολιτείας- θέατρο αιματηρών συγκρούσεων και σάκος του μποξ (ο αρχαίος «κώρυκος») για κάθε έκνομη και παραβατική συμπεριφορά οπαδών κυρίως των ποδοσφαιρικών ομάδων.

Συμπλοκές, μαχαιρώματα, πυρπολισμοί, γιουχαΐσματα στις ανακρούσεις των εθνικών ύμνων, καταστροφές ξένης περιουσίας, και όσο προχωρούμε προς τα πάνω, υποκλοπές, μίζες, προπηλακισμοί και στημένα παιχνίδια.

Θλίβεται κανείς όταν αντιπαραβάλλει τα αγωνιστικά έθιμα και όλο το αθλητικό ιδεώδες της αρχαίας λ.χ. Αθήνας με την αντίστοιχη σημερινή κατάσταση.

Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς αφιερώνει ένα ακόμα μεγαλειώδη διάλογο με τίτλο «Ανάχαρσις ή περί γυμνασίων» για να περιγράψει τον αθλητισμό της Αθήνας στα χρόνια του Σόλωνα.

Ο διάλογος ξεκινά με τη συνάντηση του Σκύθη φιλόσοφου Ανάχαρση με το σοφό Αθηναίο Σόλωνα, ποιητή, νομοθέτη και οραματιστή πολιτικό.

Ο «βάρβαρος» Σκύθης απορεί με τη θέα των γυμναζομένων νέων στα αγωνίσματα του δίσκου, του ακοντίου και των αλμάτων, καθώς και με την πάλη και το παγκράτιο.

Ειρωνεύεται και γελά με τους νέους που χωρίς λόγο και αφορμή, αλείβονται λάδι, γλιστρούν σαν χέλια, και αργότερα πασπαλίζονται με σκόνη και κάνουν ένα σωρό λαβές και εξοντωτικές προσπάθειες να καταβάλει ο ένας τον άλλο.

Κατά τον Ανάχαρση είναι γελοίο να γίνεται τόσο εργώδης προσπάθεια χωρίς να υπάρχει προσβολή ή πολεμικός κίνδυνος, ο Σόλων όμως προσπαθεί να του εξηγήσει και να του περιγράψει μια πολιτισμένη κοινωνία που προετοιμάζεται εν ειρήνη, που οργανώνεται και που χρησιμοποιεί το παιχνίδι και την άμιλλα για να ασκήσει και να διδάξει.

Μια τόσο εξελιγμένη κοινωνία χρησιμοποιεί σε ανύποπτο χρόνο τον αθλητισμό και το θέατρο, δύο από τις πλέον αντιπροσωπευτικές προσομοιώσεις των αληθινών πολεμικών κινδύνων και της άγνωστης και απρόβλεπτης ζωής αντίστοιχα.

Φυσικά πάνω απ’ όλα και από όλους στέκονται οι νόμοι, για τους οποίους δούλεψε και οραματίστηκε τόσο πολύ ο Σόλων.

Ο Ανάχαρσης στη συνέχεια λοιδορεί την ευτελή αξία των βραβείων των αθλητικών αγώνων, που είναι ένα κλαδί ελιάς (κότινος) ή ένα σέλινο! Ο Σόλων τού εξηγεί ότι αυτά είναι απλώς «τα σημεία της νίκης», μιας νίκης που έχει σκοπό να σμιλέψει την ελευθερία και όλα τα πατροπαράδοτα αγαθά της πόλης στην ψυχή των νέων.

Η στιχομυθία των δύο ανδρών σε κάποια σημεία θυμίζει σωκρατικό διάλογο, όταν λ.χ. βεβαιώνει ο Σόλων τον συνομιλητή του ότι θα ακούσει και τα έθιμα των Σκυθών και δεν ντρέπεται να μάθει από βάρβαρο φιλοξενούμενο χρήσιμα πράγματα!

Ο Σόλων τού περιγράφει διεξοδικά τα της ανατροφής των παίδων εξ απαλών ονύχων μέχρι να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται τη ζωή και να φυτρώσει μέσα τους «η αιδώς, το ερύθημα, ο φόβος και η επιθυμία των αρίστων».

Ο Ανάχαρσης τού αντιτείνει ότι οι Σκύθες παίδες δεν αστειεύονται και κυκλοφορούν διαρκώς με το προσωπικό ξίφος (τον «ακινάκη») στη ζώνη, ο δε Σόλων τού απαντά ότι στην Αθήνα οι οπλοφορούντες (σιδηροφορούντες) συλλαμβάνονται και καταδικάζονται σε πρόστιμο!

Είναι φανερή πλέον η διαφορά του πολιτιστικού επιπέδου των δύο κοινωνιών και η ειδοποιός διαφορά είναι η υποταγή στους νόμους.

Σήμερα οι νέοι που παρακολουθούν ποδοσφαιρικό αγώνα με κατσαβίδια και τσεκούρια, δεν έχουν καμιά ποιοτική διαφορά από τους Σκύθες με τον ακινάκη. Ίσως μάλιστα υπολείπονται εκείνων σε ανδρεία και πατριωτισμό...

Η κοινωνία έχει τη φυσική τάση να συναθροίζεται και να εκφράζεται μαζικά και «εν κοινώ», όπως λέει και η λέξη. Πανηγύρια, γήπεδα, διαδηλώσεις καθώς και οι νέου τύπου κινητοποιήσεις μέσα από τα μέσα της ηλεκτρονικής δικτύωσης, είναι όλα συναθροίσεις που, χωρίς νόμους και κανόνες, μπορούν από εικόνες μαζικής έκφρασης να γίνουν ακαριαία εστίες εκτροπής και βαρβαρότητας.