Οι επιστήμονες έχουν αποδείξει ότι όταν η λογική ανάλυση των ανθρώπινων επιλογών περνά μέσα από το συναίσθημα - αυτό συνήθως είναι ακατανίκητο. Όσα επιχειρήματα κι αν δόθηκαν στους Σκοπιανούς, όσες επιταγές ευημερίας κι αν υπογράφησαν, η συναισθηματική αντίληψη της ταυτότητας κυριάρχησε.

Το διακύβευμα του δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ ήταν πολύ ξεκάθαρο για τους πολίτες της γείτονος. Κλήθηκαν να αποδεχθούν ή να απορρίψουν μια υποχώρηση στο θέμα της ονομασίας της χώρας τους, έχοντας διασφαλίσει πλήρη διεθνή κατοχύρωση, αναγνώριση της εθνότητας και της γλώσσας τους, όπως την ήθελαν, ένταξη στο ΝΑΤΟ και έναρξη της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ. Λογικά ο συνδυασμός αυτός ήταν ακαταμάχητος.

Σε μια εποχή ρευστότητας η μικρή αυτή - περίκλειστη χώρα θα αποκτούσε στέρεες συμμαχίες που παρέχουν ασφάλεια αλλά και σημαντική ενίσχυση σε γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο από ευρωπαϊκά και αμερικανικά κονδύλια. Το έκαναν σαφές οι ξένοι ηγέτες που παρήλασαν το τελευταίο διάστημα στα Σκόπια ή έστειλαν ισχυρά μηνύματα υπέρ του «ναι».

Όμως, έχει αποδειχθεί ότι πολλές φορές οι ξένες πιέσεις φέρνουν αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Κάνουν τους πολίτες να αντιδρούν αρνητικά στην έξωθεν απροκάλυπτη καθοδήγηση. Και για ένα θέμα έντονης συναισθηματικής φόρτισης όπως είναι η ταυτότητα μιας χώρας, να σκέφτονται κυρίως συναισθηματικά πάνω από την κάλπη και όχι λογικά. Αυτός ο μηχανισμός δεν μας είναι ξένος. Έχουμε διαπιστώσει κι εμείς στην εγχώρια πολιτική μας ιστορία ότι το συναίσθημα συχνά νικά τη λογική στην κάλπη. Είναι εξάλλου θεμελιώδες της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ο καναδός νευροφυσιολόγος Πολ ΜακΛιν (Paul Mc Lean) έχει αποδείξει ότι την ώρα της κρίσεως, στην εγκεφαλική λειτουργία η λογική (που εδρεύει στο εξωτερικό τμήμα, τον νεοφλοιό) περνά, επηρεάζεται ή και καθορίζεται από το συναίσθημα (που βρίσκεται εσωτερικά στον διάμεσο εγκέφαλο). Η λογική είναι «πρόσφατη» εγκεφαλική λειτουργία των τελευταίων 500 χιλιάδων ετών, όταν το συναίσθημα στον διάμεσο εγκέφαλο δημιουργήθηκε στα πρώτα θηλαστικά πολλά εκατομμύρια χρόνια πριν.

Πέρα από την αριθμητική και πολιτική αποκωδικοποίηση του αποτελέσματος ένα βασικό συμπέρασμα που δεν πρέπει να αγνοηθεί είναι ότι η λογική ανάλυση των ανθρώπινων επιλογών περνά μέσα από το συναίσθημα που συνήθως είναι ακατανίκητο. Όσα λογικά επιχειρήματα κι αν δόθηκαν στους πολίτες, όσες επιταγές ευημερίας κι αν υπογράφησαν στα Σκόπια η συναισθηματική αντίληψη της ταυτότητας κυριάρχησε, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, θυμίζοντας ότι «εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε».

Αυτό θα πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψιν και εμείς στην Ελλάδα αναζητώντας τις επόμενες κινήσεις μετά το δημοψήφισμα, αλλά και όσοι φιλοδοξούν να σχεδιάσουν τον μέλλον ή και τον χάρτη της περιοχής.

Παναγιώτης Κακολύρης