«Γίνεσαι άξιος να υψωθείς ως την δημοκρατικήν ιδέα,

όταν έχεις διανύσει κάποια στάδια εσωτερικού πολιτισμού»

Άγγελος Τερζάκης

Ακούγοντας τον Πολάκη, καθώς και τον ίδιο τον Πρωθυπουργό Τσίπρα να «διαλέγονται» υβρίζοντες τους πολιτικούς τους αντιπάλους και να κομπορρημονούν δημοσίως για το πόσο «προοδευτικοί» είναι και για τα όσα «θαυμαστά» πράττουν υπέρ της… Δημοκρατίας και του λαού, αισθάνεσαι να επιστρέφεις σε εκείνες τις φρικτές μέρες, όπου το «διάλογο με τον λαό» διεξήγαγε ο Στυλ. Παττακός, για τα «αγαθά» που εγγυόταν και… επιδαψίλευε στον λαό η -αλήστου μνήμης- χουντική κυβέρνηση!

Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι ο ανεκδιήγητος «αντιπρόεδρος» της χουντικής κυβέρνησης δεν διέθετε τον… λυρικό ποιητικό λόγο, με τις λεπτές αποχρώσεις των εννοιών, τις «ευώδεις» εκφράσεις με τις οποίες διανθίζει, κάθε φορά, τον λόγο του ο Πολάκης και δεν εμπνεόταν από την λαϊκή μούσα των Σφακίων, για να παραθέτει τις κρητικές μαντινάδες… ως επιδόρπιο, κάθε φορά, στον λόγο του, όπως κάνει ο Πολάκης· διέθετε όμως την ίδια δύναμη… επιχειρημάτων: απειλούσε και αυτός να βάλει «τρία μέτρα μες στο χώμα» όποιον τολμούσε να του αντιμιλήσει!

Ο πρωθυπουργός μας Αλ. Τσίπρας είναι θαυμαστής του Πολάκη και συναγωνιστής του ως προς το νταηλίδικο ύφος του και την αποκρουστική ιταμότητα που εκπέμπει κάθε φορά που «διαλέγεται» με τους πολιτικούς αντιπάλους του.

Ο «Εφές» των Σφακίων και ο ξύλινος «Πινόκιο» του κομματικού «ξυλουργείου» είναι, πνευματικά, δίδυμοι και οι πλέον αντιπροσωπευτικοί τύποι του κυβερνώντος κόμματος. Με μηδενική καλλιέργεια και οι δυο, αν και πτυχιούχοι ΑΕΙ, αποτελούν δυο αρνητικά πρότυπα στην σύγχρονη πολιτική μας ζωή. Δεν διστάζουν να διαστρέφουν το νόημα των εννοιών, να μεταποιούν την πραγματικότητα, να την αποχρωματίζουν και να την χρωματίζουν κατά το δοκούν, παρουσιάζοντας το άσπρο μαύρο, να κατεδαφίζουν αρχές και αξίες και να τοποθετούν στη θέση τους φτηνές απομιμήσεις. Δεν διστάζουν από τα ύψη του «ηθικού πλεονεκτήματός» τους να δικάζουν και να καταδικάζουν -ενδυόμενοι την δικαστική τήβεννο- τους πολιτικούς αντιπάλους τους και να σπιλώνουν, με ανυπόστατες κατηγορίες, ακόμα, και τις γυναίκες των αντιπάλων τους.

Ζώντας καθημερινά την τερατογένεση των προτύπων του «αριστερού» πολιτικού πολιτισμού, της «αριστερής» Ηθικής και του «αριστερού» δημοκρατικού ήθους, κινδυνεύουμε να εξοικειωθούμε με το μοντέλο Πολάκη-Τσίπρα και να ξεχάσουμε τι είναι και τι σημαίνει στην πραγματικότητα δημοκρατικό ήθος.

Είναι ανάγκη να ξαναθυμηθούμε και να διδάξουμε στη νεολαία μας -η οποία σε ένα ποσοστό της έχει προσβληθεί από τον «πολάκειο ιό»- με αποτέλεσμα να συγχέει τη δημοκρατία με την ασυδοσία, να θεωρεί το θράσος και την αναίδεια ως παλικαριά, τη διαστρέβλωση της αλήθειας και της πραγματικότητας ως ευφυή και θεμιτό τρόπο άσκησης της πολιτικής.

Τι είναι, λοιπόν, και τι σημαίνει δημοκρατικό ήθος;

Δημοκρατικό ήθος είναι ο προσήκων τρόπος με τον οποίον συμπεριφέρεται ο πολίτης της δημοκρατικής πολιτείας, τόσον όσον αφορά στις σχέσεις του με τους συμπολίτες του, όσον και στη σχέση του με τα θεσμισμένα όργανα της δημοκρατικής Πολιτείας.

Και, βέβαια, οι σχέσεις αυτές δεν μπορούν και δεν είναι άναρχες και ασύδοτες: ορίζονται και περιορίζονται στα πλαίσια της έννομης ελευθερίας και σύμφωνα με την γενική αρχή ότι «η ελευθερία του ενός φτάνει ως τα όρια της ελευθερίας του άλλου». Έτσι η Δημοκρατία αναδεικνύεται το μοναδικό πολίτευμα ανοχής στη διαφορετικότητα, όπου διαφορετικοί άνθρωποι συμβιώνουν ειρηνικά. Και επομένως, ο σεβασμός στην διαφορετική άποψη, στα διαφορετικά φυλετικά, πολιτικά, κοινωνικά, εθνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά αποτελεί το βασικό γνώρισμα του δημοκρατικού ήθους.

Ο σεβασμός στη διαφορετική άποψη δεν αντιβαίνει, βέβαια, στην ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και δεν σημαίνει ότι απαγορεύεται η κριτική αυτών των απόψεων από τους πολίτες που έχουν αντίθετη άποψη.

Η κριτική ως δικαίωμα έκφρασης γνώμης κατοχυρώνεται συνταγματικά και ασκείται σύμφωνα με τις αρχές και τους κανόνες του δημοκρατικού διαλόγου. Η τήρηση αυτών των αρχών και των κανόνων, που διέπουν τον δημοκρατικό διάλογο, αναδεικνύει την ύπαρξη ή μη του δημοκρατικού ήθους των διαλεγομένων. Ο δημοκρατικός διάλογος διεξάγεται με τον αμοιβαίο σεβασμό ανάμεσα στα διαλεγόμενα πρόσωπα και οι διαφορετικές απόψεις αντιπαρατίθενται χωρίς εκνευρισμούς και κραυγές, με επιχειρήματα και όχι με αόριστες και αναπόδεικτες κρίσεις.

Στον δημοκρατικό διάλογο δεν νοείται άσκηση βίας, λεκτικής ή σωματικής, οι αγενείς, υβριστικές ή και προσβλητικές εκφράσεις και χαρακτηρισμοί.

Συνήθως, όμως, αυτό που χαρακτηρίζει τον διάλογο -ιδιαίτερα στην ελληνική πολιτική ζωή- είναι ότι οι διαλεγόμενοι προσέρχονται στον διάλογο για να επιβάλουν την δική τους άποψη και σπανίως για να ακούσουν την άποψη των άλλων και, σπανιότερα, για να αποδεχθούν την αλήθεια ή την λογική επιχειρηματολογία της άλλης πλευράς. Ο διάλογος διεξάγεται με την μορφή των παράλληλων μονολόγων και των έντονων λεκτικών διαξιφισμών και γι’ αυτό αποβαίνει -κατά κανόνα- άγονος εξαντλούμενος στην παράθεση των αντίθετων απόψεων.

Βασικό στοιχείο του δημοκρατικού ήθους είναι, ακόμα, η αναγνώριση του δικαίου της πλειονότητας των πολιτών, καθώς επίσης και η συμμόρφωση με τις αποφάσεις της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι η μειονότητα των πολιτών που διαφωνούν ή οι μειοψηφούντες κοινοβουλευτικά πρέπει να παραιτηθούν και από την προσπάθεια να μεταπείσουν την πλευρά των πλειοψηφούντων. Στα δημοκρατικά καθεστώτα είναι σεβαστά και προστατεύονται και τα δικαιώματα των μειονοτήτων και των μειοψηφούντων, υπό τον όρο ότι αυτά ασκούνται -και πάλι- μέσα στα πλαίσια των νόμων και των διατάξεων της Πολιτείας.

Εξαιρετικά, επίσης, δείγματα δημοκρατικού ήθους είναι: η υπεράσπιση της αλήθειας και της λογικής, ακόμα κι όταν η μάχη είναι άνιση· η θυσία του προσωπικού ή και κομματικού συμφέροντος υπέρ του γενικότερου συμφέροντος της κοινωνίας και της χώρας· η ειλικρινής αυτοκριτική, η αναγνώριση των λαθών και των σφαλμάτων (αυταπάτης ή άγνοιας), καθώς και η γενναία αίτηση συγγνώμης προς αυτούς που υπέστησαν τις αρνητικές συνέπειες των εσφαλμένων αποφάσεων και ενεργειών.

Και ένα τελευταίο, πολύ σπάνιο δείγμα υψηλού δημοκρατικού ήθους, ιδιαίτερα για τους πολιτευόμενους: όταν οι δυνάμεις και οι ικανότητες που διαθέτεις δεν είναι αρκετές για να ανταποκριθείς στις ανάγκες της κοινωνίας, να εγκαταλείπεις την Κίρκη-Εξουσία παραχωρώντας τη θέση σου στους περισσότερο άξιους και ικανούς, για να προσφέρουν περισσότερα από σένα στο κοινωνικό σύνολο και την πατρίδα.