Οι κοινωνικές τάξεις προϋπάρχουν από κάθε επίκτητο (και επίδοξο) κοινωνικό σύστημα.

Αταξική κοινωνία είναι αδύνατο να υπάρξει ούτε σαν απόρροια ή επαγγελία κάποιας πολιτικής ιδεοληψίας αλλά ούτε και σαν αποτέλεσμα αγαθών προθέσεων μετασχηματισμού της κοινωνίας.

Πάντα θα υπάρχουν φτωχοί και πλούσιοι κι αυτό δεν εμποδίζει τη λειτουργία της κοινωνίας αρκεί να υπάρχουν δύο προϋποθέσεις. Η πρώτη είναι να βρίσκονται και οι δύο σε λογικές ποσοτικές αναλογίες και η δεύτερη, και σπουδαιότερη, να μην υπάρχει το στίγμα εναντίων των απόρων και η πολιτική τους εκμετάλλευση.

Φυλλομετρούσα τις προάλλες το χρηστικό και ευφυέστατο, ένθετο του ΒΗΜΑΤΟΣ, βιβλίο του Γιάννη Βλαστάρη με τον τίτλο «Λεξικό χωρίς γραβάτα».

Όπως προϊδεάζει ο τίτλος πρόκειται για μια συνάθροιση σε αλφαβητική σειρά εννοιών και όρων που έχουν υποστεί τα τελευταία χρόνια βάναυση και προκλητική πολιτική διαστρέβλωση.

Δεν βρήκα ωστόσο πουθενά το «κοινωνικό μέρισμα» ούτε και την παρομοίωσή του ως «αντίδωρου», λέξεις που απασχόλησαν την πολιτική επικαιρότητα, προφανώς λόγω χρονικής αδυναμίας: δεν πρόλαβαν να ενταχτούν οι έννοιες στο βιβλίο.

Η πανουργία της δημοκρατίας είναι ότι καταφέρνει η κυβέρνηση να βάζει στον (κυρίαρχο) λαό αμείλικτα διλήμματα.

 Αυτό φαίνεται και στα δημοψηφίσματα και στις εκάστοτε εκλογές, αλλά και σε χαλεπούς καιρούς που ο λαός είναι υποχρεωμένος να υπομένει τα πάνδεινα με μια αίσθηση πρωτοχριστιανικής αυτοτιμωρίας.

Το αλήστου μνήμης «μαζί τα φάγαμε» δεν απαλλάσσει βέβαια τις κυβερνήσεις από τις θεόρατες διαχειριστικές ευθύνες τους, ωστόσο έχει μια βαθύτερη ψυχαναλυτική έννοια αδράνειας και συνενοχής του λαού για τις δήθεν καλές μέρες που περάσανε με σπατάλη και ακηδία.

Κάπως έτσι, και αφού παραπλεύσαμε τον κάβο της «κοινωνικής αλληλεγγύης», φτάσαμε πλησίστιοι στο φιλόξενο λιμάνι του «κοινωνικού μερίσματος»....

Το κοινωνικό μέρισμα που παρομοιάστηκε με το εκκλησιαστικό αντίδωρο. Κάποιοι θεολόγοι θα πουν, εσφαλμένα, αλλά ας δούμε τις έννοιες.

Η αρχαία λέξη «αντιδωρέομαι» σημαίνει ανταποδίδω το δώρο.

Η μεταγενέστερη χριστιανική λέξη «αντίδωρο» σημαίνει, κατά την εκκλησία, το διδόμενο στο τέλος της λειτουργίας τεμάχιο άρτου αντί των δώρων της θείας ευχαριστίας.

Ασαφές, αν σκεφτούμε το εννοιολογικό άνυσμα και τη φορά της λέξης (να θυμίσουμε ότι η εκκλησία έπαιξε στα δάχτυλα την ελληνική γλώσσα), καθώς και το ότι το λαμβάνουν όλοι, κοινωνήσαντες και μη.

Οι λέξεις δεν πρέπει να μας μπερδεύουν, αλλά να μας φωτίζουν και να μας οδηγούν στις ατραπούς του νοήματος.

Έχω τη γνώμη ότι αντίδωρο είναι (και πρέπει να είναι) αυτό που λαμβάνει ο πιστός ως δώρο για το δώρο της λατρείας του και της συμμετοχής του στο μυστήριο.

Εξάλλου το αντίδωρο δεν κρύβει μέσα του καμιά μυστηριακή χάρη, και εννοείται ότι δεν αντικαθιστά τη θεία κοινωνία (Π. Τρεμπέλας).

Μόνο λοιπόν αν το δούμε έτσι αποκτά έννοια το αντίδωρο.

Και μόνον έτσι θα το εξαντικρύζαμε επιτυχώς με το κοινωνικό μέρισμα: αντιπαροχή φιλοδωρήσεως για την τεράστια, την οικειοθελή παροχή του λαού προς την κυβέρνηση, που μεταφράζεται σε φτώχεια, διατεταγμένη λιτότητα, υπέρμετρη ανοχή, εγκαρτέρηση, πίστωση προς αυτήν ανελέητου χρόνου και απελπισία.

Θα προσθέταμε -για να είμαστε απόλυτα ακριβείς- και μια ένοχη αυτοάνοση αδυναμία αντίδρασης…