«Έλα να πάμε στα καμένα...
πεύκα κι ανθρώπους συλλογίσου
ενός καμένου παραδείσου!
Δέντρα που ήτανε φαντάσου
και στη σκιά τους ξεκουράσου...»

Οι στίχοι του Μιχάλη Γκανά ντύνουν ποιητικά την πολεοδομική και χωροταξική αυθαιρεσία, μέσα στην οποία γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε και ζούμε και την ασύδοτη παραβίαση κάθε νομιμότητας την οποία πληρώνουμε, ξαφνικά και κάποτε με πολύ επώδυνο τρόπο.

Το Μάτι ήταν, γιατί πλέον δεν είναι, ένας μεσοαστικός οικισμός, λίγο μεγαλύτερος από το χωριό μου, γεμάτος αυλές με μονοκατοικίες, που πολύ απέχουν από την πολυτελή αρχιτεκτονική κάποιων προαστίων και για τον λόγο αυτόν οικείος και προσιτός. Ο οικισμός ξεκίνησε να χτίζεται μέσα στη δεκαετία του εβδομήντα, παράνομα ασφαλώς, καθώς αυθαίρετες εξοχικές κατοικίες έκαναν δειλά αλλά σταθερά την εμφάνισή τους μέσα στο πευκοδάσος. Μέσα στην πρώτη δεκαετία του αιώνα που ζούμε, η ασφυκτική πυκνοκατοικημένη αστική δόμηση σε συνδυασμό και με έργα υποδομής που έγιναν μέσα στη δεκαετία του ενενήντα (αεροδρόμιο, μεγάλες οδικές αρτηρίες, μετρό, προαστιακός, αττική οδός) ευνόησαν την αποκέντρωση των αθηναϊκών προαστίων, με αποτέλεσμα το Μάτι να εξελιχθεί σε οικισμό πρώτης κατοικίας. Παρέμεινε ωστόσο χτισμένος άναρχα, γοητευτικός πάντα, ήρεμος, παραθαλάσσιος, αλλά με στενές οδικές αρτηρίες, κάποιες από τις οποίες οδηγούσαν σε αδιέξοδο και με ισχυρή την παράνομη πλέον νοοτροπία του εξήντα να περιφράσσεται η πρόσβαση στη θάλασσα, ώστε άτυπα να χρησιμοποιείται μέρος της παραλίας από ιδιώτες. Ο οικισμός, υπέροχα γοητευτικός, μέσα στην αναρχία του κράτησε ως σήμα κατατεθέν του τα υπολείμματα του πευκοδάσους που προϋπήρχε στη θέση του, κάτι που τον ομόρφαινε μοναδικά αλλά που τελικά αποδείχτηκε μοιραίο.

Ένα κομμάτι όμορφο του σχετικά πρόσφατου παρελθόντος μου συνδέεται στενά με αυτόν τον αυθαίρετο παράδεισο που η γοητεία του όλη, μαζί και η κατάρα που τον βάραινε, βρισκόταν ακριβώς στο γεγονός ότι θύμιζε το χωριό των παιδικών μου χρόνων, με την απλότητα και την προχειρότητα, την έκρηξη και την καταπάτηση της φύσης, την αυθεντικότητα μαζί με την επικινδυνότητα. Αργά το βράδυ της Δευτέρας προσπαθούσα με έκπληξη, μαζί και οδύνη, να καταλάβω αν βλέπω μπροστά μου εικόνες αντίστοιχες της προκυμαίας της Σμύρνης του 1922, με τον κόσμο «να συνωστίζεται» στην παραλία, ψάχνοντας απεγνωσμένα για σωτηρία, ή αν είμαι μάρτυρας ακούσια σε ένα σύγχρονο Νταχάου, όπου οι άνθρωποι βρίσκουν τραγικό θάνατο, πολλοί δε και εξαιρετικά επώδυνο, καθώς διατηρούν τις αισθήσεις τους. Σκηνές πολεμικής φρίκης, σε καιρό ειρήνης, λίγο μετά την επέτειο του Αττίλα.

Όταν τον συναισθηματισμό διαδέχτηκε η λογική, σκέφτηκα ότι απλώς πληρώνουμε όλη την αυθαιρεσία του ελληνικού κράτους και τη δική μας ανοχή, αν όχι τη συμμετοχή. Δεν είμαι σίγουρη ότι ευθύνεται ο Σκάϊ για την καταστροφή, σίγουρα πάντως το κακό δεν οφείλεται… στην αθεΐα του Αλέξη. Η ελληνική βλακεία και ο λαϊκισμός είναι παρών πάντα στις εθνικές τραγωδίες. Και τα δύο την προκαλούν. Τον χειμώνα θρηνήσαμε θύματα στη Μάνδρα. Η αυτοψία του οικισμού έδειξε ότι έχουν μπαζωθεί όλα τα ρέματα και πάνω τους χτίστηκαν κατοικίες. Ο οικισμός που κάηκε είχε καταπατήσει ένα δάσος, είχε χτιστεί άναρχα, όπως άναρχα έχει χτιστεί και ο Βουτζάς με τις πολυτελείς επαύλεις εκεί διαφόρων επωνύμων - αλήθεια παρατηρήσατε τι ακριβώς συμβαίνει, όταν πρόσωπα του εγχώριου life style αναλαμβάνουν με εκλογική διαδικασία θέσεις δημόσιου συμφέροντος;

Το ελληνικό δημόσιο νομιμοποίησε και νομιμοποιεί σταθερά παρανομίες. Έχει άπειρες φορές επιτρέψει πολεοδομικές αυθαιρεσίες και άλλες τόσες αποχαρακτηρίσει καμένες δασικές εκτάσεις. Για λόγους λαϊκισμού και ψηφοθηρίας. Δεν έχει ποτέ κινητοποιήσει ελεγκτικό μηχανισμό. Για τους ίδιους λόγους. Αρνείται ή φοβάται να στελεχώσει το δημόσιο με στελέχη ικανά. Και όσα τέτοια διαθέτει τα εμπλέκει σε κομματικά γρανάζια ή τα ακυρώνει με αυτά. Οι συνθέσεις των επιτροπών που επιλέγουν τα στελέχη της διοίκησης το αποδεικνύουν περίτρανα. Με όλες τις κυβερνήσεις. Αν υπάρχει λύση; Φοβάμαι πως όχι. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στις οικογένειες των θυμάτων.

Καλυψώ Ν. Λάζου - Μπαλτά

φιλόλογος