Μάθημα Θεατρολογίας στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης σε μια χαρισματική πρώτη Λυκείου. Επί σκηνής και αργότερα επί τάπητος η «Στέλλα Βιολάντη» και το πρόβλημα της σχέσης των δύο φύλων, όπως καταγράφεται στα σχολικά εγχειρίδια. Ήταν ή όχι μια επαναστάτρια του καιρού της; Σήκωσε ή όχι ανάστημα στον σκληρόκαρδο πατέρα Παναγή; Πώς εκδήλωσε την αντίδρασή της; Τι διεκδικούσε; Είχε δίκιο; Τι προσδοκούμε σήμερα, όταν συζητούμε τις σχέσεις των δύο φύλων;

Η πρώτη εντύπωση είναι πάντα η πιο επιδερμική: Ήταν μια πλούσια αστή που ερωτεύτηκε έναν ξεπεσμένο αριστοκράτη που ο νεόπλουτος πατέρας της δε δεχόταν για γαμπρό. Φυλάκισε την κόρη του, γιατί αντέδρασε στην οργή του με αποτέλεσμα αυτή να ξεψυχήσει από τις κακουχίες. Ήταν λοιπόν η ηρωίδα μας μια επαναστάτρια της εποχής, η οποία πλήρωσε με τη ζωή της την αγωνία της να ορίζει τη μοίρα της.

Η δεύτερη εντύπωση εμβαθύνει: Ήταν πραγματικά η Στέλλα ερωτευμένη με τον Χρηστάκη ή μήπως την επιμονή της να τον παντρευτεί υπαγόρευε το πείσμα της απέναντι στην άρνηση του πατέρα της; Μήπως η ηρωίδα υιοθετεί στην προσπάθειά της να αυτονομηθεί φυλετικά τον παρωπιδισμό και την επιμονή που στερεοτυπικά αποδίδεται στο «ισχυρό φύλο» στο πλαίσιο της ανδροκρατούμενης κοινωνίας; Έχει το αίτημά της να παντρευτεί τον Χρηστάκη κάποιο έρεισμα στην πραγματικότητα; Μήπως παραβλέπει το γεγονός ότι ο αγαπημένος της δεν είναι παρά ένας κοινός προικοθήρας, που εκμεταλλεύεται την εξωτερική του εμφάνιση για να επιτύχει, όπως και το πράττει εντέλει, έναν πλούσιο γάμο; Μήπως η άρνηση του Παναγή να δεχτεί τον νεαρό για γαμπρό του τελικά δεν είναι και τόσο παράλογη; Μήπως σώζει την κόρη του από έναν κακό γάμο; Μήπως σε τελική ανάλυση αυτό που χρειάζεται μια γυναίκα, για να αυτοσυγκροτηθεί και να αυτονομηθεί, για να διεκδικήσει τα δικαιώματά της είναι πρώτα και πάνω από όλα η μόρφωση και η εμπειρία της ζωής;

Οι έφηβοι μαθητές και οι μαθήτριές μου δυσκολεύονταν να δεχτούν έναν Χρηστάκη προικοθήρα. Τον αντιμετώπισαν ως ευένδοτο απλά στα γυναικεία κάλλη. Μέσα μου γελούσα. Παιδιά καλομεγαλωμένα και με αρχές, με ιδεαλισμό να ξεχειλίζει από μέσα τους δυσκολεύονται πάντα να δεχτούν σκληρές αλλά αληθείς εκφάνσεις της ζωής, που δεν συμβιβάζονται με τη δική τους αξιοπρέπεια. Υπήρξα μια τέτοια έφηβη. Ήρθε η ώρα και πλήρωσα το τίμημα. Καταλαβαίνω. Μέσα μου μειδιώ. Ξέρω ότι το μόνο που μπορώ είναι να επισημάνω ότι ο κόσμος δεν ήταν ποτέ αγγελικά πλασμένος. Και ας κατακλύζεται από αγγελικές μορφές. Πάντα οι παγίδες έχουν γοητευτικότατο δέλεαρ. Πώς αλλιώς να γεννηθεί το τραύμα;

Η Στέλλα Βιολάντη με παραπέμπει περισσότερο στη χαμένη αθωότητα της εφηβείας, παρά στην πάλη των δύο φύλων. Μια επιπόλαιη έφηβη που συγκρούεται με τον πατέρα της δεν είναι φεμινίστρια. Είναι θύμα της ίδιας της της ανατροφής. Ο σκληρός πατέρας είναι θύμα της υπερπροστασίας, με την οποία περιέβαλε την κόρη του. Ο κοινωνικός γραμματισμός των εφήβων, η προσαρμογή τους σε έναν κόσμο σκληρό αλλά οικείο, γοητευτικό και ταυτόχρονα αναντίστοιχο με τις αξίες τους είναι ή πρέπει να είναι ένας από τους στόχους της οικογενειακής αγωγής και της μέσης εκπαίδευσης.      

Είμαστε όλοι μας γνήσια τέκνα της κοινωνίας που μας γέννησε και μας ανάθρεψε. Ο βαθμός που υπερέχουμε, υπολειπόμαστε, που διαφοροποιούμαστε από τον μέσο όρο της κοινωνικής συμπεριφοράς είναι κριτήριο αυτοπροσδιορισμού και όχι προσωπικής αποτυχίας. Δεν είμαι σίγουρη αν και πόσο οι γονείς το λαμβάνουν υπόψη τους στην ανατροφή του παιδιού τους. Η κριτική σκέψη του ίδιου του εφήβου, η ικανότητά του να αναγνωρίζει το προσωπικό του λάθος και να μπορεί να το αφήνει πίσω του, είναι μια βασική αρχή της προσωπικής ωρίμανσης ειδικά στην όψιμη εφηβεία. Άλλωστε το πιο εύκολο για έναν έφηβο ιδεαλιστή είναι να απορρίψει μέσα του ένα πρόσωπο που δεν διαπνέεται από τις ίδιες αξίες με τον ίδιο.