Πριν από λίγες ημέρες (21 Ιουλίου 2018) πέθανε στο νησί μας και θάφτηκε στο χωριό όπου γεννήθηκε, τον Μόλυβο, ο συμπατριώτης μας καθηγητής της Νομικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Σταύρος Τσακυράκης. Μολονότι δεν τον γνώριζα προσωπικά (είχαμε ανταλλάξει 2 - 3 φορές μια χειραψία σε εκδηλώσεις) επιθυμώ να αφιερώσω στη μνήμη του, τις παρακάτω γραμμές, τιμώντας έτσι την πορεία ενός ανθρώπου, που πολλά έκανε, πολλά υπέφερε και κυρίως πολλά προσέφερε με την επιστημοσύνη και το ήθος του, αποτελώντας ένα λαμπρό παράδειγμα προσωπικής στάσης για τους φοιτητές του, τους φίλους του αλλά γενικότερα και για τους ανθρώπους του τόπου μας, ή τουλάχιστον όσους από αυτούς, από εμάς αναζητούμε τις αξίες σε αυτή τη χώρα.

Δεν θέλω φυσικά να αναφέρω τα βιογραφικά στοιχεία της επίγειας διαδρομής του Σταύρου Τσακυράκη - αυτά και αναφέρθηκαν πολύ τις τελευταίες μέρες και μπορεί εύκολα να τα βρει ο καθένας με ένα απλό χτύπημα στο Διαδίκτυο. Ας πούμε, έτσι με απόλυτα γενικό τρόπο, ότι προσδιορίζονται από τον γενέθλιο τόπο (Μόλυβος/Λέσβος) και την αθηναϊκή δράση (πολιτική και επιστημονική).

Τα σχετικά με την επιστημονική του παρουσία (φοιτητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και εν συνεχεία καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο ίδιο Πανεπιστήμιο) και αυτά είναι εύκολο να τα αναζητήσει κανένας με πολλούς τρόπους, επίσημους και ανεπίσημους.

Εκείνο ωστόσο που θέλω εγώ να τονίσω και να επισημάνω, -τουλάχιστον όπως εγώ το έχω καταλάβει- είναι η συνεχώς ανανεούμενη ματιά, με την οποία προσέγγιζε τα πολιτικά πράγματα της πατρίδας μας. Με άλλα λόγια ο Σταύρος Τσακυράκης, μολονότι είχε διαχρονικά μια συγκεκριμένη θεώρηση της πολιτικής πραγματικότητας, την οποία υπηρέτησε με πίστη και μεγάλο προσωπικό κόστος που έφθασε έως την σωματική οδύνη και πόνο (εννοώ τα βασανιστήρια που υπέστη επί Χούντας) και αυτή η πολιτική θεώρηση εντασσόταν ασφαλώς στον χώρο της ανανεωτικής Αριστεράς, δεν παρέμεινε αμετακίνητα προσηλωμένος σε μια αδιατάρακτη και αμετάβλητη ιδεολογική πρόσληψη και αντιμετώπιση των προβλημάτων της χώρας μας. Κατά την προσωπική μου πάντα προσέγγιση, η πορεία του από την ανανεωτική Αριστερά των νεανικών χρόνων μέχρι την υποψηφιότητα και ενεργή συμμετοχή στο Ποτάμι, δείχνει μια ιδεολογική εξέλιξη και αναπροσαρμογή των απόψεών του, που μόνο ένας αειθαλής πολιτικός οργανισμός μπορεί να επιδείξει. Δεν θέλω να αναφέρω από τον χώρο της διανόησης κυρίως και άλλα τέτοια παραδείγματα, κυρίως από τον πολιτικό χώρο της Αριστεράς, μολονότι είναι ό,τι το πιο σημαντικό προσέφερε ο χώρος αυτός στην πολιτική πραγματικότητα αλλά και ως ατομική στάση, τουλάχιστον στην Ευρώπη, της οποίας τα πολιτικά και ιδεολογικά στοιχεία γνωρίζω καλύτερα. Αυτό απαιτεί πολλές σελίδες και άλλου τύπου προσέγγιση, στην οποία, όμως κατά τη γνώμη μου ο Σταύρος Τσακυράκης κατέχει δικαιωματικά μια εξέχουσα θέση, πράγμα το οποίο πιστεύω ότι θα γίνει στο μέλλον, από όσους θα καταγράψουν τα συναφή φαινόμενα.

Βέβαια, όπως έχω ήδη αναφέρει, η πορεία αυτή απαιτεί πνευματική εγρήγορση, πνευματική καλλιέργεια και έχει μεγάλο προσωπικό κόστος ακόμα και σε εποχές που θεωρούμε ότι διέπονται από δημοκρατική ομαλότητα (ας θυμηθούμε την εναντίον του Στ. Τσακυράκη μήνυση της κ. Βασιλικής Θάνου, προέδρου, τότε, του Αρείου Πάγου).

Αν αυτά τα απολύτως προσωπικά και απολύτως σχηματικά προσδιορίζουν την πολιτική και επιστημονική πορεία του Σταύρου Τσακυράκη, το άλλο ασφαλώς είναι αυτό που συμβαίνει σε πολλούς από εμάς που δεν είναι άλλο από την αγάπη προς τον τόπο καταγωγής, τον τόπο των παιδικών χρόνων, το νησί μας, τον Μόλυβο για τον Σταύρο. Αυτό είναι γνωστό σε πολλούς ανθρώπους που έζησαν από κοντά τον Σταύρο Τσακυράκη και στους συμπατριώτες του που τον έβλεπαν κάθε καλοκαίρι στα στενάκια και τις παραλίες του χωριού του. Σε μας, στους άλλους, όσους τον ξέραμε από τη δράση του και τις ιδέες του, η σκέψη του να επιστρέψει για να πεθάνει στην μικρή πατρίδα θα είναι πάντα σημείο αναφοράς και υπέρτατης συγκίνησης.

* Ο Παναγιώτης Μιχαηλάρης είναι ιστορικός/ Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.