Τα μυρωδάτα μεσημεριανά καλοκαίρια η γιαγιά η Δέσποινα με νανούριζε με παραμύθια, γεμάτα λέξεις εξωτικές, ήχους πρωτόγνωρους, ανεξιχνίαστους, σαν μελωδίες απόκοσμες, πριν διαβώ το βασίλειο του ύπνου. Ένα ανοιξιάτικο σχόλιο στα κοινωνικά δίκτυα από ένα μακρινό παραμύθι με έκανε να θυμηθώ εκείνες τις διηγήσεις, χτες, κάτω από τον καυτό λεσβιακό ήλιο, παρέα με τη θάλασσα, με καλούς και αγαπημένους φίλους: «Ήτανε μια φορά ένας πατέρας που είχε έναν ανεπρόκοπο γιο» ακούω από το βάθος του χρόνου τη μαγική φωνή της γιαγιάς, ενώ το χέρι της, που μοσχοβολά ροδόνερο και κανέλλα, με «δροσερίζει», με χαϊδεύει τρυφερά στον αυχένα. «Κάθε φορά που ο γιος τον απογοήτευε, ο πατέρας επαναλάμβανε «δε θα γίνεις άνθρωπος». Μαράζωνε ο γιος, το έπαιρνε κατάκαρδα, ώσπου μια μέρα αποφάσισε να πάρει των ομματιών του και να αναζητήσει την τύχη του μακριά. Η ζωή στάθηκε γενναιόδωρη μαζί του: γρήγορα πρόκοψε, έφτασε μάλιστα να γίνει πασάς. Έστειλε τότε τους φρουρούς του να καλέσουν στο σεράι τον πατέρα του. Πήγαν αυτοί στο πατρικό του, χτυπούν την πόρτα» κάπου εκεί εγώ που δεν έχω ακόμη κοιμηθεί, δίνω μικρές γροθιές στο καρυδένιο κεφαλάρι, «ανοίγει ο πατέρας την πόρτα, «έλα μαζί μας, σε ζητά να σε δει ο πασάς» του λένε αυστηρά οι απεσταλμένοι. Τρόμος κυρίεψε τον καημένο τον άνθρωπο. «Τι μπορεί να έκανα και με ζητά ο πασάς; Τί θα πάθω»; Άρχισε να συλλογίζεται. Η καρδιά του τον πρόδωσε. Μισολιπόθυμο τον πήγαν στο σεράι, όπου συνάντησε τον γιο του μέσα στα μεγαλεία. «Πασάς έγινες, άνθρωπος δεν έγινες, γι’ αυτό εγώ πεθαίνω τώρα» είπε και ξεψύχησε».

Μερικές φορές, αν δεν είχα ακόμη παραδοθεί στον ύπνο, η γιαγιά με ρωτούσε τι θέλει να μας πει η ιστορία. Δεν απαντούσα. Τότε εκείνη έλεγε πάντα: «Να σεβόμαστε τους ανθρώπους που αγαπάμε» Εκεί το μάτι μισάνοιγε. «Και αν δεν τους αγαπάμε;» «Να σεβόμαστε τον εαυτό μας» απαντούσε με έναν βαθύ αναστεναγμό. Τα χρόνια πέρασαν και οι ιστορίες που μας νανούριζαν έγιναν περιστατικά και εμπειρίες, που επιβεβαίωσαν τα ηθικά διδάγματα των παραμυθιών: Αξία στη ζωή, πραγματική αξία, δεν έχει απαραίτητα όποιος διακρίνεται επαγγελματικά, επιτυγχάνει οικονομικά και γίνεται δημοφιλής. Η αληθινή αξία βρίσκεται στην ψυχή, στην ευγένεια, στην καθαρότητα και στον σεβασμό, με τον οποίο κάποιος περιβάλλει και προστατεύει το παρελθόν του και τα πρόσωπα που ανήκουν σ’ αυτό. «Να τα βράσω όλα τα υπόλοιπα» που θα ‘λεγε και η γιαγιά μου, «άμα λείπει ο άνθρωπος από τον άνθρωπο».

Ένα ακόμη παραμύθι από αυτά που συντρόφευαν τα παιδικά καλοκαίρια ήταν η ιστορία της ανεκπλήρωτης αγάπης σ’ αυτόν τον κόσμο, που ένωνε τις ψυχές μετά θάνατον. Θυμήθηκα την ιστορία με την ευκαιρία της ταυτόχρονης σχεδόν αποδημίας δύο ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν σε έναν ανεκπλήρωτο έρωτα. Ο ένας μάλιστα, λίγο πριν φύγει, συνόδεψε τον πρώτο στην τελευταία του κατοικία. Ανάμεσα σε αρκετά καραφάκια τσίπουρο, προσπαθήσαμε να απαντήσουμε χτες το βράδυ, αν πιστεύουμε στην αποθέωση του έρωτα που νικά τον θάνατο. Κάποιοι, οι πιο μεθυσμένοι, απάντησαν καταφατικά. Ένας ήταν σίγουρος, Δύο αρνήθηκαν. Δύο δεν ήξεραν τι να απαντήσουν. Μία είπε: «Δεν το αντέχω να λάβω στεφάνι «Καλό ταξίδι Μητσάρας» στην κηδεία μου». Τάχθηκα με την άποψη ότι καλό είναι οι επίγειες εμπειρίες να μην μετατίθενται σε άγνωστα σύμπαντα. Για ό,τι ενώνει τους ανθρώπους αυτός ο κόσμος αρκεί. Δεν κοιμήθηκα καλά. Έβλεπα στον ύπνο μου ότι είχα πεθάνει, ένας μεγάλος μου έρωτας, πιο διαβασμένος από μένα στα θέματα υγείας, με έθαβε, κυριολεκτικά αυτή τη φορά, μου έκανε και την τιμή να εκφωνήσει τον επικήδειο. Και εγώ δεν μπορούσα να σηκωθώ και να φωνάξω την πρώην πεθερά του να τον κάνει να το βουλώσει. Εφιάλτης κανονικός. Διηγήθηκα το πρωί το όνειρο: «Λεφτά θα πάρεις» μου σχολίασε η παρέα. «Κερνάς».

Καλυψώ Λάζου- Μπαλτά

Φιλόλογος