Πριν από σχεδόν εικοσιπέντε χρόνια, αρχάρια τότε στο πολιτιστικό ρεπορτάζ, συνάντησα σημαίνον στέλεχος της τότε πολιτικής κατάστασης, ημιμαθή και φαφλατά, ο οποίος ευαγγελιζόταν ότι ο Θάνος Μικρούτσικος του είχε εμπιστευθεί ότι η «Ρόζα» του ομότιτλου σουξέ δεν ήταν άλλη από την Ρόζα Λούξενμπουργκ. Ο Μικρούτσικος που είχε πρόσφατα απομακρυνθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού, είχε μόλις κυκλοφορήσει τον δίσκο «Στου αιώνα την παράγκα», με τον Δημήτρη Μητροπάνο, δεν ήταν συνεπώς καθόλου περίεργο ότι διατηρούσε επαφές με τμήμα του τότε κυβερνώντος κόμματος.

Ήμουν πολύ νέα για να έχω αντεπιχειρήματα και εντελώς ανυποψίαστη για τη βιωματικότητα που θα στεκόταν πολύτιμη αρωγός στην απόπειρα να τεκμηριώσω την εντελώς αντίθετη άποψη. Αυτήν που θέλει τη Ρόζα να είναι ένα βαφτιστικό όνομα, ένα πρόσωπο σημαντικό για τη μικροϊστορία του στιχουργού, που γίνεται, χάρη στη δημοφιλία του τραγουδιού, σύμβολο προσωπικών μεγάλων, όχι όμως και επιτυχημένων, επαναστάσεων. Θα προσπαθήσω σήμερα, στη μνήμη του εκλιπόντος, να αποδείξω γιατί η ηρωίδα αυτού του τραγουδιού δεν έχει καμία σχέση με την ομώνυμη επαναστάτρια. Και αυτό παρά το γεγονός ότι σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του στην «Αυγή» ο Μικρούτσικος δηλώνει ότι θεωρεί πως πρόκειται για τη Ρόζα Λούξενμπουργκ.

Στη συνέντευξη ο συνθέτης αναφέρει ότι ο Άλκης Αλκαίος, ο στιχουργός του τραγουδιού, αν και ρωτήθηκε επίμονα και κατ’ επανάληψη από τον ίδιο, αρνήθηκε να του αποκαλύψει την ταυτότητα της Ρόζας. Μια εύλογη απορία που γεννάται είναι γιατί τόση μυστικοπάθεια, αν επρόκειτο για ένα δημόσιο πρόσωπο, για το οποίο μάλιστα είχαν γραφεί ήδη μεγάλα τραγούδια. Ο Θάνος Μικρούτσικος έχει μελοποιήσει στίχους του Μάνου Ελευθερίου, αφιερωμένους στη Λούξενμπουργκ στον δίσκο «Τροπάρια για φονιάδες», ερμηνευμένους αρχικά από τη Μαρία Δημητριάδη, αργότερα από τα Υπόγεια Ρεύματα και τη Ρίτα Αντωνοπούλου. Στον δίσκο «Επιτάφιος για τη Ρόζα Λούξενμπουργκ» ο Μικρούτσικος μελοποιεί στίχους του Μπρεχτ, αφιερωμένους στην «κόκκινη Ρόζα», με τη φωνή του Γιάννη Κούτρα. Είναι φανερό ότι, λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων, ο συνθέτης θαυμάζει τη συγκεκριμένη ιστορική προσωπικότητα. Του δημιουργεί άραγε αυτός ο θαυμασμός σε συνδυασμό με την αφοσίωσή του στην πολιτική ποίηση την προσδοκία ότι βρίσκεται αυτή η Ρόζα πίσω από τους στίχους του Αλκαίου;

Ο Μικρούτσικος στη συνέντευξή του στην «Αυγή» αναφέρει ότι κάποιοι του είχαν εμπιστευτεί ότι υπήρχε κάποτε μία Ρόζα στη ζωή του Αλκαίου. Αυτό εξηγεί αρκετά: Ο Αλκαίος έδωσε τους στίχους του στον Μικρούτσικο το 1976. Το τραγούδι κυκλοφόρησε είκοσι χρόνια μετά και έγινε αμέσως τεράστια επιτυχία. Αν η Ρόζα και ο στιχουργός «βαδίζανε» ήδη πριν το 1976 «στους ίδιους δρόμους, μα τα κελιά τους ήταν χωριστά, αν σε πολιτεία μαγική γυρνούσαν» χωρίς να ξέρουν τι ζητάνε, γιατί να αποκαλυφθεί μια ερωτική σχέση και μάλιστα είκοσι χρόνια τουλάχιστον μετά τη λήξη της; Ήταν μοιραία η Ρόζα για τον Αλκαίο αναντίρρητα: Για λόγους που δε θα μάθουμε και γιατί του χάρισε ένα από τα σπουδαιότερα τραγούδια της καριέρας του!

Στη συνέντευξή του ο Μικρούτσικος υποστηρίζει ότι οι στίχοι «Πώς η ανάγκη γίνεται ιστορία; Πώς η ιστορία γίνεται σιωπή;» προϋποθέτουν ότι γίνεται λόγος για ένα πρόσωπο με βαρύνοντα ιστορικό ρόλο. Με όλον τον σεβασμό στη γνώμη και στην κρίση του διαφωνώ: εκτός από την πολιτική ιστορία, υπάρχει πάντα και η προσωπική, στη διάρκεια της οποίας γεννιέται κάποτε η ανάγκη για κάποιο πρόσωπο, που υπαγορεύεται από τον Έρωτα, τον «πάρεδρο των μεγάλων θεσμών» όπως τον αποκαλεί ο Σοφοκλής. Και συμβαίνει αυτή η ανάγκη να μην μπορεί να καταπνιγεί, να γίνει ιστορία, γεγονός, να οδηγήσει σε μια προσωπική επανάσταση, έστω και ατελέσφορη. Η κατάληξη αυτή είναι η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα: «Πώς η ιστορία γίνεται σιωπή;» Είναι η σιωπή της αξιοπρέπειας, την οποία ο Άλκης Αλκαίος σοφά έκανε πράξη, διαφυλάττοντας την ταυτότητα ενός χαρακτήρα της προσωπικής του μυθολογίας που δε χρειαζόταν να αποκαλυφθεί.