Αυτός ο εύστοχος και αρχαιοφανής τίτλος (που σημαίνει «θεραπεία και ωφέλεια της ψυχής», από το «άκος» που έδωσε την Ακεσώ και την Πανάκεια τις κόρες του Ασκληπιού) κοσμεί το υπέρθυρο της βιβλιοθήκης των Μηλιών Πηλίου.

Την ονομασία την επινόησε ο Άνθιμος Γαζής που μαζί με τους Γρηγόριο Κωνσταντά και Δανιήλ Φιλιππίδη ίδρυσαν το 1814 τη Βιβλιοθήκη- Μουσείο των Μηλιών.

Η βιβλιοθήκη αυτή πυρπολήθηκε το 1943 από τους Γερμανούς κατακτητές, για να επαληθευτεί το ότι, από το τι καταστρέφει ένας κατακτητής προσδιορίζεται και η πολιτισμική του ταυτότητα ....

Τον τίτλο τον θυμήθηκα, μετά από τριάντα χρόνια που είχα επισκεφτεί το βουνό των Κενταύρων, σήμερα που είμαστε αντιμέτωποι με μια τραγική στατιστική διαπίστωση: Ένας στους δύο (!) σημερινούς ανθρώπους έχει αποδεδειγμένα ψυχικά προβλήματα. Προβλήματα παντός είδους, από απλές διαταραχές, από αϋπνίες, από παθολογικά συμπλέγματα, από φαντασιώσεις και εμμονές, από υστερία, νευρώσεις, σεξουαλικές δυσαρμονίες μέχρι άνοια, μανίες, διπολικές διαταραχές και σχιζοφρένεια.

Πρόκειται για έναν νοσολογικό τομέα απέραντο και δυσδιάκριτο.

Δεν υπάρχουν συμπτώματα, πλην ελαχίστων περιπτώσεων, και γίνεται αντιληπτός μόνο μέσα από τα παραγόμενα αποτελέσματα και τις συμπεριφορές καθώς και από την επιδείνωση των οικογενειακών και προσωπικών σχέσεων και σχεδόν πάντοτε κατόπιν εορτής.

Πολλές των περιπτώσεων βιώνονται ήπιες ως προς τα συμπτώματα, αλλά ολέθριες ως προς τις οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις.

Η ψυχή, αυτή η αιθέρια πεταλούδα, είναι το κυρίαρχο σύστημα του ανθρωπίνου σώματος αλλά και το πλέον ευαίσθητο. Ραγίζει εύκολα και οι βλάβες του είναι ανεπανόρθωτες.

Ειρήσθω εν παρόδω το λυρικό και σοφότατο που άκουσα σε μια συνέντευξη από τον Λουδοβίκο των Ανωγείων: Το μυρμήγκι λέει στην πεταλούδα:

-Μα δεν έχεις τόσο μεγάλα φτερά για τόσο μικρό σώμα;

-Μένα με λένε «ψυχή», και δεν ξέρεις τι βάρος έχω!!

Βέβαια πάντα υπήρχαν ψυχικές νόσοι. Παρελαύνουν μέσα στην ιστορία από την πανάρχαια μέχρι την πρόσφατη και μάλιστα με ψυχικά διαταραγμένες ηγετικές φυσιογνωμίες που αποτελούν κίνδυνο για  την ανθρωπότητα και την παγκόσμια ειρήνη.

Υπάρχουν ακόμα αναφορές και μέσα στο Ευαγγέλιο, αλλά και στη λαϊκή παράδοση με τους αγγελοκρουσμένους, τους δαιμονισμένους και τους σεληνιαζόμενους.

Να τονίσουμε εδώ ότι η σελήνη πράγματι ίσως έχει κάποιο μερίδιο ευθύνης τέτοιων (παρα)φυσικών φαινομένων (και αν σκεφτούμε ότι κουνάει όλη τη θάλασσα του Ευρίπου, δεν θα μπορούσε άραγε να κουνήσει έναν εγκέφαλο;...), ωστόσο οι κύριοι λόγοι φαίνεται να είναι ο βαθμός της εμβρυακής ανάπτυξης και η ανατροφή των παιδιών ήδη από την ηλικία των νηπίων.

Ειναι λοιπόν θέμα και παιδείας, όπως άλλωστε όλα τα σπουδαία πράγματα και οι καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει στον βίο του ο άνθρωπος.

Τα μηνύματα που θα πάρει από την ηλικία των απαλών ονύχων, και από το σπίτι, αλλά κυρίως από το σχολείο, έχουν καθοριστική δια βίου σημασία.

Σήμερα ο τρόπος της σύγχρονης ζωής και η παθολογική σχέση μας με την τεχνολογία έχουν προσθέσει νέους τύπους της ψυχιατρικής νόσου, όπως είναι το άγχος (που είναι ο «πνιγμός» των υποχρεώσεων και του χρόνου), ο εκφοβισμός και προπαντός η κατάθλιψη.

Άλλωστε η ίδια η ψυχιατρική ως ειδικός κλάδος της ιατρικής δεν αριθμεί επισήμως παρά δύο αιώνες ζωής από τότε που την εισηγήθηκε ο Γερμανός ιατρός Γιόχαν Κρ. Ράιλ (και συμπατριώτης αυτών που πυρπόλησαν το «ψυχής άκος» ...)

Όπως είναι φανερό η πολιτεία έχει δύο πόλους διαχείρισης του εκρηκτικού αυτού φαινομένου: ο ένας είναι η συστηματικότερη καταγραφή και αξιολόγηση -μέσω του θεσμού του προσωπικού γιατρού- και παρακολούθηση των ψυχικά νοσούντων, και ο δεύτερος είναι η σωστή παιδεία, μια παιδεία που ολοκληρώνει τον άνθρωπο και ως πρόσωπο και ως γρανάζι της κοινωνικής μηχανής και που αναδεικνύει τα πνευματικά και καλλιτεχνικά του τάλαντα συμβάλλοντας στη θεραπεία της ψυχής του (άκος) και εντέλει στην ευτυχία του.

Σ’ αυτόν τον δεύτερο πόλο θα πρέπει να προσθέσουμε και τη συστηματική «αγωγή της νηφαλιότητας». Τα ναρκωτικά πάσης φύσεως παίζουν επιβαρυντικό και πολλές φορές γενετικό ρόλο στην εμφάνιση ψυχικών νόσων, και η πολιτεία πρέπει να διδάσκει την αποχή από αυτά με κάθε δυνατό άμεσο και έμμεσο τρόπο.