Στο πρώτο μέρος του άρθρου μου προσπάθησα να δείξω πως από την αρχαιότητα είχαν διαμορφωθεί δύο ρεύματα σχετικά με τον οικουμενισμό και την παγκοσμιοποίηση. Υπήρχαν αυτοί που υποστήριζαν πως όλοι οι άνθρωποι είναι όμοιοι και πρέπει να συνυπάρχουν, αλλά υπήρχαν και αυτοί που τόνιζαν τη διαφορά που υπάρχει από τη φύση μεταξύ των ανθρώπων και την πίστη τους πως ο καθένας οφείλει να περιοριστεί στα δικαιώματα που είναι προορισμένος από αυτή να έχει.

Όσον αφορά το ζήτημα αυτό οι σημερινοί άνθρωποι κινούνται ανάμεσα σε δυο ακραίες τάσεις: Την υποχώρηση της συνείδησης της ιδιαιτερότητας των λαών μπροστά σ’ ένα διφορούμενο οικουμενισμό από τη μια, και την έξαρση ενός μισαλλόδοξου υπέρμετρου εθνικισμού από την άλλη την ένταση μεταξύ της φαινομενικής ομοιομορφίας που αυτή προκαλεί από τη μια και της αυξανόμενης επιθυμίας για ταυτότητα από την άλλη. Και εκείνο που αναζητείται, αλλά δύσκολα ευρίσκεται είναι το χρυσό «μέτρο».

Ο οικουμενισμός της εποχής μας προβάλλει με δυο μορφές: Από τη μια είναι ο οικουμενισμός που ζητά, με διάφορους μηχανισμούς που έχει στη διάθεσή του, να ενώσει τους ανθρώπους κάτω από μιαν ενιαία ηθική και πολιτική συνείδηση με βάση κάποιους κανόνες και κάποιες αρχές που είναι πανανθρώπινες και γενικά παραδεκτές, και από την άλλη είναι ο οικουμενισμός που μετατρέπει τους ανθρώπους και τους λαούς σε καταναλωτικές μάζες, καταργεί την ιδιαιτερότητά τους, και τους τυποποιεί με τη βία. Αυτός υπακούει σε κάποια κέντρα που καθορίζουν τις ανάγκες και τις συνήθειες μας στη μόδα, τη διατροφή, την ψυχαγωγία, τα θεάματα και τα ακούσματα και συντηρούν μια απρόσωπη, χωρίς ιδιαιτερότητα και χωρίς ταυτότητα ζωή.

Τα κέντρα αυτά επιδιώκουν την εξαφάνιση διαλέκτων, ηθών και εθίμων, θρησκευτικών αξιών και αρχών που διαφοροποιούν τους ανθρώπους, πιέζουν τις εθνικές παραδόσεις και επιβάλλουν πρότυπα μιας βιομηχανοποιημένης ανθρώπινης «αδελφότητας», που υπακούει στους ίδιους τρόπους σκέψης και έκφρασης, στις ίδιες πολιτικές πρακτικές, στις ίδιες αισθητικές επιταγές. Η ομοιομορφία προβάλλει ισοπεδωτική: Μια παγκόσμια γλώσσα, μια μορφή κατανάλωσης ολοένα και πιο ομοιόμορφη, μια θεώρηση της ζωής που διακινεί παντού τις ίδιες φαντασιώσεις και τους ίδιους πόθους, ένας τρόπος ζωής τονισμένος από την τηλεόραση, τα τζινς, την Κόκα -Κόλα...και υπαγορευμένος από τον αμερικανικό πολιτισμικό ιμπεριαλισμό.

Η πρώτη μορφή του οικουμενισμού, που φορέας του είναι η πανανθρώπινη συνείδηση, όταν φτάνει στον διεθνιστικό αποχρωματισμό της ιδιαιτερότητας των λαών, όταν καθιστά τον κάθε άνθρωπο ένα με όλους τους άλλους και τον καταντά να μην είναι παρά κανένας αποκτά σίγουρα αρνητικό πρόσημο, στην υγιή του όμως μορφή ο οικουμενισμός αυτός αναμφισβήτητα μας διανοίγει τον ορίζοντα προς μια πανανθρώπινη κοινότητα. Η πολυπολιτισμική κοινωνία αυτής της μορφής μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα ανανέωσης και εμπλουτισμού των κοινωνιών και των πολιτισμών μας, όπως τόσες φορές συνέβη, υπό διαφορετικές συνθήκες και διαφορετικούς όρους, στην ιστορία σχεδόν όλης της Ευρώπης.

Η δεύτερη, αντίθετα, μορφή του οικουμενισμού αποτελεί αναμφισβήτητα μιαν ισοπεδωτική εξουθένωση του προσωπικού πυρήνα και της ιστορικής ιδιαιτερότητας του κάθε λαού, γιατί μετατρέπει τη ζωή σ’ ένα μηχανισμό προσαρμογής και υποκαθιστά τη δημιουργική έκφραση με την τυραννία της κατασκευής. Να είναι άραγε αυτό το όραμα της σημερινής μετακουλτούρας; Να κάνουν τους ανθρώπους να έχουν όλοι τις ίδιες ανάγκες, να καταναλώνουν τα ίδια πράγματα, να πειθαρχούν στα ίδια στερεότυπα, να συμπεριφέρονται πανομοιότυπα. Αν έτσι είναι, τότε ο κόσμος μας δεν απέχει πολύ από τον εφιαλτικό κόσμο του Όργουελ, στον οποίο τη θέση των ανθρώπων την παίρνουν τα ανδρείκελα, που ωστόσο ακόμα αντιδρούν και πονούν.

Άραγε, στην πραγματοποίηση του «οράματος» της πολυπολιτισμικής κοινωνίας αποσκοπούν όσα διαδραματίζονται στη χώρα μας αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια; Μήπως τα απειλητικά κύματα των μεταναστών και των προσφύγων που κατακλύζουν τη χώρα μας είναι τα όργανα αυτών που επιδιώκουν να διαμορφώσουν ένα κόσμο «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα τους, ένα κόσμο που να εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους; Σ’ ένα κόσμο ρευστό και συγκεχυμένο στον οποίο τα σύνορα υποχωρούν σ’ ένα νέο ανθρώπινο ανακάτεμα, και οι ιδέες μαζί με τα πρότυπα ζωής διαχέονται παντού και μας πολιορκούν με λόγια, εικόνες και γεγονότα σίγουρα η αίσθηση ότι οι άνθρωποι ζουν και αντλούν τους όρους της ύπαρξής τους μέσα από μια κοινή πηγή ενισχύεται.

Θεωρητικά η παγκοσμιοποίηση στην πιο ευγενή της μορφή αποτελεί αίτημα, που το επιβάλλει η ισχύς των αξιών εκείνων, που θεωρούνται πανανθρώπινες και στο χώρο της πράξης αποτελούν ηθικές προσταγές, των οποίων η παραβίαση εξεγείρει τις συνειδήσεις και τις πολιτικές ομάδες. Είναι δυνατό όμως να επιτευχθεί; Ασφαλώς όχι. Πώς θα εξασφαλιστεί η αρμονική συνύπαρξη και συμβίωση των Ελλήνων και των πάσης φύσεως αλλοδαπών, ανθρώπων που έχουν διαφορετική καταγωγή, διαφορετική γλώσσα, διαφορετική θρησκεία, διαφορετικά ήθη και έθιμα, διαφορετική εθνική ταυτότητα; Οι αλλοδαποί που ζουν στη χώρα μας δεν ήρθαν σε αυτή οικειοθελώς, αλλά κάτω από πίεση και αποφεύγοντας κάποιο κίνδυνο. Αν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσαν πιο εύκολα να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία και να αποτελέσουν μέλος ή τμήμα της.

Όμως αρκεί η απλή ένταξη και ενσωμάτωση των αλλοδαπών στην ελληνική κοινωνία για την ειρηνική και ομαλή συνύπαρξή τους με τα άλλα μέλη της; Ασφαλώς όχι. Είναι γνωστό πως πολλές φορές ο ευεργετημένος γίνεται ο χειρότερος εχθρός κάποιου. Απαιτείται αφομοίωση του πληθυσμού των ξένων που διαβιούν στην Ελλάδα. Η πραγματικότητα, όμως, δείχνει πως πολλές φορές η προσπάθεια που καταβάλλει μια κοινωνία να αφομοιώσει πληθυσμούς και να τους εντάξει/ ενσωματώσει στα προϋπάρχοντα σχήματα και να γίνουν ένα με αυτά, δημιουργεί μίσος και εχθρότητα, γιατί συνδέεται με την απώλεια της εθνικής ταυτότητας και τη αυτοτέλειας.

Τα πράγματα είναι δυσκολότερα και πιο περίπλοκα από όσο φαίνονται για δυο λόγους: πρώτα πρώτα γιατί οι περισσότεροι από τους αλλοδαπούς που έχουν έρθει στη χώρα μας προέρχονται από ορισμένες φανατικές ισλαμικές κοινωνίες και έπειτα γιατί αυτοί έρχονται αντιμέτωποι με την απειλητική άνοδο του λαϊκισμού, συνοδευόμενου, πολλές φορές, από μπόχα εθνικιστική και σοβινιστική πράγμα που τους κάνει πιο επιθετικούς , αντιδραστικούς και βίαιους.

Συμπέρασμα: Σε μια χώρα σαν τη δική μας όπου μέλη της ίδιας οικογένειας, αδέλφια ή γονείς κ.λπ. αδυνατούν πολλές φορές να συνεννοηθούν μεταξύ τους και ερίζουν για ασήμαντα πράγματα, σε μια χώρα στην οποία πολλές οικογένειες του ίδιου χωριού βρίσκονται σε αντιπαλότητα για διάφορους λόγους, σε μια χώρα στην οποία δυο γειτονικά χωριά ή νησιά μπορεί να εχθρεύονται το ένα το άλλο, σε μια χώρα η οποία αντιμετωπίζει την εχθρότητα των γειτόνων της, σε μια χώρα στην οποία τα κόμματα αδυνατούν να συνεννοηθούν ακόμη και στα πιο αυτονόητα πράγματα δεν μπορεί κανείς να ελπίζει πως οι κάτοικοί της θα δείξουν ανεκτικότητα απέναντι στον ξένο που ξαφνικά εισέβαλε στη ζωή του, ιδιαίτερα σήμερα που διακυβεύονται πολύ σημαντικά πράγματα. Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, λοιπόν, που διαβιούν στη χώρα μας αποτελούν πρόβλημα γι’ αυτή που είναι δύσκολο να επιλυθεί, ένα πρόβλημα που ήρθε για να μείνει.