Σάββατο βράδυ, λίγο πριν εκπνεύσει ο Αύγουστος απολαμβάναμε το ποτό μας στο Congas, παρατηρώντας δυο ζευγάρια που κολυμπούσαν μεσοπέλαγα, μιάμιση ώρα μετά τα μεσάνυχτα. Δεν υπάρχει πιο ωραίο πράγμα από το να είσαι ελεύθερη, ανεξάρτητη, υγιής, να βρίσκεσαι σε διακοπές και να ξεχωρίζεις γοητευτικές ανδρικές φιγούρες μέσα στις τόσες και τόσες, μισομουρμουρίζοντας τα τραγούδια του DJ. «Εγώ είμαι σε υπηρεσία αυτό το Σαββατοκύριακο, αγαπητή μου! Στη Μόρια έγινε δολοφονία ανηλίκου μέσα στη safe zone. Φεύγω. Τώρα!».

Δεν καταλάβαινα ή δεν ήθελα να καταλάβω; Είχα πιει ή ακόμη η ζωή δεν μου είχε δείξει το σκληρό της πρόσωπο; Στη διαδρομή ως την Πέτρα έμαθα ότι τρεις έφηβοι δώδεκα ως δεκατεσσάρων ετών καυγάδισαν για ψύλλου πήδημα και ένας μαχαίρωσε έναν άλλον. Για τη μουσική που άκουγε ή για κάτι τέτοιο, στα δικά μας μάτια ασήμαντο. Τις επόμενες ώρες, όσο η Αναστασία έκανε το ρεπορτάζ, προσπαθούσα να καταλάβω πώς και γιατί. «Όποιος δεν έχει καταλάβει τι έχουν περάσει αυτά τα παιδιά, δεν έχει εικόνα. Τι να σου εξηγώ;». Πριν ξημερώσει η Αναστασία είχε αναχωρήσει για Μόρια και εγώ περίμενα να ξημερώσει, προσπαθώντας να χωνέψω τι είχε συμβεί.

Δεν ήταν η παραβατικότητα, ο εκφοβισμός, ήταν τα τραύματα από τη βία και την προσφυγιά. Ήταν η ασφυξία από την παραμονή στο περίφημο campus. Ήταν η εξορία και η απομόνωση. Τραύματα που αφήνουν αποτυπώματα σε εφήβους και σε παιδιά, την ώρα που εμείς στο Ανατολικό Αιγαίο μετράμε άλλοι τις απώλειες από την τουριστική ανάπτυξη και άλλοι τα χαρτονομίσματα των 100 ευρώ από την εργασία στις ΜΚΟ. Ο ανθρωπισμός στο απόσπασμα έτσι και αλλιώς. Τι προσφέρουμε στους ανθρώπους αυτούς; Ένα κακό στρατόπεδο συγκέντρωσης και την ευκαιρία να ανοίξουν έναν τάφο: τον δικό τους ή του διπλανού τους αδιάφορο. Η Ευρώπη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ξεψυχούσε και αυτή χαράματα Σαββάτου στη safe zone.

Είναι στο χέρι μας να αλλάξουμε την κατάσταση αυτή; Δεν είναι, φοβάμαι. Εξίσου ανησυχώ ότι δεν είναι ούτε στο χέρι των έγκλειστων συνανθρώπων μας, που πρόσφυγες πολέμου ή παράνομοι μετανάστες (αδιάφορο τι) παραμένουν, παρά τη θέλησή τους, σε σκληρές συνθήκες διαβίωσης στα νησιά. Για καιρό, για πολύν καιρό. Την ίδια ώρα που σε μας, τους απέξω ευδοκιμεί ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και η απύθμενη ανθρώπινη ανοησία, προσόν πολλών «παραγόντων» του δημόσιου βίου και των «πρωτοπαλίκαρων» στον αγώνα για την ανάπτυξη και τη διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών ζωής.

Μερικές μέρες αργότερα η Αναστασία ήταν και πάλι έξω από τη Μόρια. Γίνονταν επεισόδια. Ανήλικοι ως επί το πλείστον πρόσφυγες διαμαρτύρονταν για την παραμονή τους και ζητούσαν να μετακινηθούν άμεσα. Δεν ξέρω πόσο συμφωνούσε το αίτημά τους με την επιθυμία των φανατικών εθνικιστών του τόπου; Οι άνθρωποι είναι ίδιοι. Κάτω από τις ταυτότητες, πίσω από τη γλώσσα που μιλούν και την αγάπη τους για τη ζωή. Προσεγγίζουν όμως τα περισσότερα ζητήματα και κυρίως τα φλέγοντα μέσα από τον παραμορφωτικό φακό του προσωπικού τους συμφέροντος. Έβλεπα στην τηλεόραση, από τον καναπέ της Αθήνας πια, ανθρώπους που υποφέρουν! Άκουγα για τις απειλές του Ερντογάν ότι θα ανοίξει εντελώς τα σύνορα προς την Ευρώπη για χιλιάδες ψυχές που περιμένουν στα απέναντι παράλια. Το campus της Μόριας προσπάθησα να το φανταστώ στιγμιαία σα μια διαστρεβλωμένη γη της Επαγγελίας. Κάτι μέσα μου έσπασε. Όλα αυτά που διδάσκουμε για τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό στα σχολεία δοκιμάζονται καθημερινά στις διαδρομές από τα απέναντι παράλια προς το ευρωπαϊκό έδαφος!

Κάποτε στρατόπεδα συγκέντρωσης έστηναν οι βασανιστές και οι φασίστες. Πλέον τα συντηρούν πολιτισμένα κράτη και τα χρηματοδοτούν, αφήνοντας την επιτήρησή τους στους Διεθνείς Οργανισμούς, στους υπέρμαχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων! Αναρωτιέμαι τι θα γράψει η παγκόσμια ιστορία για τη θηριωδία που συντελείται ερήμην μας, στα χώματά μας, πίσω από τα μάτια μας. Τα χειρότερα! Κανείς δεν είναι αθώος!