Στο προηγούμενο σημείωμα προσπάθησα να δείξω γιατί οι λεγόμενοι «πρόθυμοι» βουλευτές θα μείνουν στην πολιτική ιστορία του τόπου μας ως σύμβολα ασυνέπειας και καιροσκοπισμού. Η στάση, όμως, αυτών των βουλευτών έχει και μια άλλη πολιτική διάσταση που είναι ακόμη πιο σημαντική. Αυτοί καθιερώνονται ως σύμβολα πολιτικής αχαριστίας και δικαιώνουν τον κ. Καμμένο που μίλησε για «κυβέρνηση αποστασίας αχαρίστων»!

Αχάριστος είναι αυτός που δεν αναγνωρίζει την ευεργεσία που του έγινε, είναι αυτός που δεν ανταποδίδει αυτή την ευεργεσία και προπάντων αυτός που λησμονεί όλα όσα του έκανε ο ευεργέτης του. Το έλεγαν και οι αρχαίοι ότι «αχάριστός εστι όστις ευ παθών αμνημονεί», δηλαδή αχάριστος είναι αυτός που, ενώ έχει ευεργετηθεί, το λησμονεί. Ο σοφός Κλεόβουλος ο Ρόδιος παρομοίαζε τον αχάριστο με τρύπιο πιθάρι μέσα στο οποίο μπαίνουν μεν οι ευεργεσίες που δέχεται, αλλά φεύγουν και πέφτουν στο κενό και θεωρεί πως η αχαριστία είναι φυσικό ελάττωμα για τους ανθρώπους. Ο λαός πάλι παρομοιάζει τον αχάριστο με κόρακα που θέλει να σου βγάλει το μάτι ή με φίδι που τρέφει κάποιος τον χειμώνα, για να τον φάει το καλοκαίρι. Ο αχάριστος δαγκάνει το χέρι που τον βοηθάει αντί να το φιλάει και πετά πέτρες στο πηγάδι που τον δροσίζει. Είχε δίκιο ο αλεξανδρινός ποιητής και επιγραμματοποιός Καλλίμαχος που είπε «ουδείς αχαριστότερος του ευεργετηθέντος».

Και μου θυμίζει αυτό τα λόγια του Χορού στον Αγαμέμνονα του Αισχύλου που μιλά για κάποιον άνθρωπο που έθρεψε στο σπίτι του ένα λιονταράκι που στην αρχή της ζωής του ήταν ήμερο, αγαπημένο στα παιδιά και χαρά για τους γέροντες· πολλές φορές στην αγκαλιά τους το κρατούσαν σαν νεογέννητο παιδί και εκείνο χαρωπά τους χάιδευε το χέρι από της πείνας την ανάγκη. Σαν μεγάλωσε, όμως, απέδειξε την φύση του ξεπληρώνοντας τη χάρη σ’ αυτούς που το τάιζαν με κατασπαραγμένα πρόβατα και προκαλώντας μεγάλο κακό στο σπιτικό (στ. 717-734).

Η αχαριστία ή αγνωμοσύνη είναι ένα από τα θανάσιμα αμαρτήματα που μπορεί να διαπράξει ένας άνθρωπος. Στην αρχαιότητα πίστευαν πως αυτός που υποπίπτει σε αυτό το αμάρτημα τιμωρείται αιώνια στον Άδη. Σύμβολο αυτής της ιδέας αποτελεί ο Ιξίων ο οποίος φάνηκε αχάριστος απέναντι στον Δία και αυτός τον τιμώρησε αυστηρά: Τον έδεσε χειροπόδαρα πάνω σε ένα τροχό που περιστρεφόταν συνεχώς και τον ανάγκασε να λέει: Χρη τιμάν τους ευεργέτας (=πρέπει να τιμά κανείς τους ευεργέτες του).

Ο Ιωάννης Δαμασκηνός, πάλι, θεωρούσε «δεινόν και πάνδεινον» αμάρτημα την αχαριστία, ο Γκαίτε έλεγε πως αυτή είναι σημάδι μωρίας, γιατί δεν είδε ποτέ έξυπνο άνθρωπο να δείχνει αχαριστία, και ο Κόλτων πως τα ζώα άφησαν την αχαριστία εξολοκλήρου στον άνθρωπο. Αν περιμαζέψεις, έλεγε, έναν πεινασμένο σκύλο και τον ταΐσεις, αυτός δεν πρόκειται να σε δαγκώσει. Δε συμβαίνει, όμως, το ίδιο με τον άνθρωπο. Αυτή είναι η βασική διαφορά ανάμεσα στον άνθρωπο και τα ζώα. Τούτο σημαίνει πως η αχαριστία υποβιβάζει τον άνθρωπο σε επίπεδο κατώτερο του ζώου. Ο Ξενοφών, επίσης, τόνιζε πως «τη αχαριστία έπεται η αναισχυντία», δηλαδή ότι ο αχάριστος είναι αδιάντροπος και πως το να ευεργετείς έναν αχάριστο είναι σα να ραίνεις ένα νεκρό με αρώματα ή να τρέφεις ένα φίδι ή να ευεργετείς πονηρό άνθρωπο. Ο σοφός λαός πάλι παρομοιάζοντας τον αχάριστο με γάιδαρο λέει «του γαϊδάρου χάρη κάνεις; Κρίμα τ’ άχυρα που χάνεις» και συμπληρώνει λέγοντας «αχόρταγο κι αχάριστο μη βοηθάς ποτέ σου».

Στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία, ιδιαίτερα την τραγωδία, καταδικάζεται η αχαριστία και αγνωμοσύνη και προβάλλεται η ευγνωμοσύνη και η αναγνώριση του καλού που γίνεται σε κάποιον. Έτσι, για παράδειγμα, η Τέκμησσα λέει στον ήρωα σύζυγό της Αίαντα στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή «ότου δ’ απορεί μνήστις ευ πεπονθότος,// ουκ αν γένοιτ’ εθ’ ούτος ευγενής ανήρ» (στ. 52-4), δηλαδή «όποιος ξεχνάει το καλό που έχει δοκιμάσει// του λόγου του άντρας ευγενής ποτέ του δε θα γίνει». Και ο Ευριπίδης αναφέρεται στο θέμα της ευγνωμοσύνης και της αχαριστίας στον Ηρακλή Μαινόμενο. Εκεί ο Θησεύς λέει στον Αμφιτρύονα «μισώ τους φίλους που αφήνουν τη χάρη να γερνά,// μισώ κι αυτόν που θέλει ν’ απολαμβάνει τα καλά,// μα τους φίλους του δε συμπονά // ανάγκη σαν το έχουν» [ στ. 1223-5). Είναι, λοιπόν, ολέθριο αμάρτημα η αχαριστία και γι’ αυτό δεν πρέπει να δείχνουμε αγνωμοσύνη σ’ αυτούς που μας ωφελούν. Και φοβούμαι πως στο ολέθριο αυτό παράπτωμα έπεσαν οι «πρόθυμοι» βουλευτές που πρόδωσαν τα κόμματα που τους ανέδειξαν αλλά και αυτούς που τους ψήφισαν…