Μια απτή απόδειξη της κοινωνίας της κρίσης, στην Ελλάδα, είναι και ο φόρος τιμής που έγκριτη αθηναϊκή εφημερίδα απέτισε με ένα ατυχέστατο χιουμοριστικό σκίτσο, στον Γρηγόρη Λαμπράκη, ο οποίος δολοφονήθηκε στις 27 Μαΐου 1963, και ο εξίσου άστοχος τρόπος που η δολοφονία του παραλληλίστηκε με την τρομοκρατική επίθεση εναντίον του Λουκά Παπαδήμου, την περασμένη εβδομάδα.

Πιθανόν να μην εννοώ το χιούμορ. Δεν βρίσκω ωστόσο καμία αναλογία ανάμεσα στα δύο ιστορικά πρόσωπα, στις δολοφονικές απόπειρες εναντίον τους και κυρίως δεν αισθάνομαι ότι αντιπροσωπεύουν ανάλογες αξίες στην ελληνική πολιτική συνείδηση. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης υπήρξε ένα πρόσωπο σύμβολο του πολιτικού μοραλισμού και της καθαρότητας, το οποίο κατάφερε να συγκεντρώσει γύρω του, απλούς ανθρώπους αλλά και εξέχουσες προσωπικότητες της ελληνικής διανόησης. Ατύχησε ή ευτύχησε να μην προλάβει να διαχειριστεί πολιτική εξουσία, άρα και να μη διαπράξει πολιτικά ατοπήματα, ούτε να υποκύψει σε συμβιβασμούς. Δολοφονήθηκε από κοινούς εγκληματίες του ποινικού κώδικα και μοιραία εξελίχθηκε σε σύμβολο ματαιωμένων προσδοκιών για μια διακυβέρνηση της χώρας, χωρίς επεμβάσεις ξένων κέντρων εξουσίας.

Ζούμε σε πολύ σκληρή εποχή, για να κρίνουμε ψύχραιμα τον πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών και πρώην πρωθυπουργό, Λουκά Παπαδήμο. Αν ο ακαδημαϊκός βίος του τελευταίου είναι σαφώς πλουσιότερος από εκείνον του Λαμπράκη, φοβούμαι ότι πολύ δύσκολα θα διεκδικήσει στην ελληνική ιστορία έναν θώκο εξίσου συμβολικό με τον αντίστοιχο τού πρόωρα χαμένου πρωταθλητή, γιατρού και βουλευτή. Αφενός, γιατί ως προσωπικότητα δε διαθέτει τη λαϊκότητα που απαιτείται, και αφετέρου -κυρίως γι’ αυτό- επειδή διαχειρίστηκε την πολιτική εξουσία σε μια περίοδο της ελληνικής ιστορίας σκληρή και άχαρη. Για την πλατιά μάζα των μικρομεσαίων, είναι ο πρωθυπουργός που πετσόκοψε τον Σεπτέμβρη του 2011, τη μισθοδοσία του ελληνικού δημοσίου, κατά το ένα τέταρτο. Ακόμη κι αν αυτό έγινε για λόγους ύψιστου εθνικού συμφέροντος, μάλλον ο κύριος Παπαδήμος αδυνατεί να συμπληρώσει τα εύσημα που τον καθιστούν λαϊκό είδωλο. Από την άλλη, νομίζω η κίνηση αυτή, στάθηκε από τις πιο αποφασιστικές, ώστε στην εκλογική αναμέτρηση τον Μάη του 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ να βρεθεί στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αδυνατώ συνεπώς να καταλάβω γιατί «αριστεροί Γκοτζαμάνηδες πάνω σε ένα τρίκυκλο», σαν αυτό που δολοφόνησε τον Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, «θα επιχειρούσαν την φυσική εξόντωση του κυρίου Παπαδήμου». Μεταξύ μας, ανδριάντα θα έπρεπε να του στήσουν! Ας σημειώσω ότι σε εποχές που οι τρομοκρατικές επιθέσεις των ισλαμιστών εκδηλώνονται σταθερά, ούτε χιούμορ πια δεν αντέχω να γίνεται με ανάλογα θέματα.

Για μένα και για πολλούς νομίζω, η κορύφωση του δράματος της δολοφονίας Λαμπράκη, ήταν εκείνο το Σάββατο βράδυ στη Θεσσαλονίκη. Η ίδια η δολοφονία. «Όχι η εκλογή του Σαρτζετάκη στην Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας, ούτε η ατυχής θητεία του». Κάποτε, ειδικά στις μέρες μας, το σημαντικό πρέπει να διακρίνεται εμφανώς από το εμπαθές. Και οι αναφορές στην ελληνική ιστορία θα ήθελα να γίνονται ουσιαστικότερα και με πιο κριτικό και απαθές βλέμμα.

Ίσως το μόνο σημείο, στο οποίο κάπως συμφωνώ είναι ότι ο Παύλος Χαϊκάλης, λόγω σωματικής κατατομής, με το κατάλληλο μακιγιάζ, μπορεί να ενσάρκωνε κινηματογραφικά εύστοχα τον κύριο Παπαδήμο. Φοβάμαι ωστόσο ότι ακόμη και η επιλογή του σκηνοθέτη είναι άστοχη. Εκτός κι αν δεχτούμε ότι μόνον ο ποιητικός αλλά σχεδόν καταθλιπτικός και παραμορφωτικός φακός του Γιώργου Λάνθιμου, μπορεί να γίνει το άλλοθι της πολιτικής παραμόρφωσης της ιστορίας, ώστε να χωρέσει σε κάποιο πλάνο αυτός ο απίστευτος και ανιστόρητος παραλληλισμός των δύο προσώπων.

Ας μοιραστώ εν κατακλείδι μαζί σας μια εκλεκτικιστική παρατήρηση: ο Γιώργος Λάνθιμος, σε αντίθεση με τον Κώστα Γαβρά, κυνηγά το συγχρονικό καθολικό ανθρώπινο, καταργώντας τα εθνικά σύνορα. Σκηνοθέτησε βέβαια το video clip «Άντεξα» του Σάκη Ρουβά. Ίσως αυτό θα μπορούσε να το αφιερώσει στην …«Ελλάδα της Η» δηλαδή, σύμφωνα με το σκίτσο, της ήττας! 

Καλυψώ Λάζου