Τον Μάρτιο του 2010 δημοσιεύθηκε στα «Επίκαιρα» της Νέας Σμύρνης μια συνέντευξή μου που δόθηκε στον συνεργάτη της εφημερίδας κ. Τ. Ιωαννίδη. Μία ερώτηση που μου υποβλήθηκε ήταν: Έχουν μέλλον οι νέοι σήμερα; Στην ερώτηση αυτή έδωσα την παρακάτω απάντηση: Εξαρτάται για ποιους νέους μιλάτε. Αν μιλάτε για τους 232 νέους που εν μέσω οικονομικής κρίσης διορίστηκαν στη Βουλή -δεν ξέρω με τι προσόντα και ποιες διαδικασίες-, αλλά και τους όμοιούς τους, τότε αυτοί έχουν μέλλον λαμπρό! Οι υπόλοιποι, όμως, δεν έχουν μέλλον, δεν έχουν ελπίδα. Τί μέλλον μπορούν να έχουν οι νέοι σε μια κοινωνία στην οποία παγώνουν οι προσλήψεις, διογκώνεται η ανεργία, εξευτελίζονται τα πτυχία, σε μια χώρα που δεν ισχύει η αξιοκρατία, η νομιμότητα και η δικαιοσύνη; Τί μέλλον μπορεί να έχουν οι νέοι πάνω από τους οποίους κρέμεται «η σπάθη» της απόλυσης; Θαρρώ πως, αν δεν αλλάξει η κατάσταση, μέλλον δεν έχουν όχι μόνο οι νέοι, αλλά και η πατρίδα μας ολόκληρη, γιατί, όπως συνηθίζουμε να λέμε, η νεότητα είναι το μέλλον του έθνους. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά πιστεύω σε όσα είπα τότε, γιατί όχι μόνο δεν άλλαξε η κατάσταση προς το καλύτερο, αλλά επιδεινώθηκε σε βαθμό που να οδηγούμαστε σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια στη χρεοκοπία!

Και έρχομαι στο κεντρικό θέμα του άρθρου μου. Ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του είχε διαγράψει το «ήθος» των νέων σε αντιδιαστολή με το «ήθος» των μεγάλων. Είπε ανάμεσα στα άλλα πως οι νέοι «ουκ ανέχονται ολιγωρούμενοι», δεν ανέχονται να παραμελούνται, πως «αγανακτούσιν αν οίωνται αδικείσθαι», αγανακτούν αν νομίζουν πως αδικούνται, πως είναι «φιλοχρήματοι ελάχιστα», δηλαδή δεν θεοποιούν το χρήμα, όπως οι μεγάλοι, και δεν θεωρούν αυτό παράγοντα ολοκλήρωσης της προσωπικότητάς τους και πραγμάτωσής των ιδανικών τους. Είπε, ακόμη, πως είναι «ελεητικοί και… ευέλπιδες», δηλαδή πως είναι φιλεύσπλαχνοι και… αισιόδοξοι». Με λίγα λόγια οι νέοι είναι αυτοί που έχουν τα χαρίσματα εκείνα που είναι απαραίτητα για την καταπολέμηση της παθογένειας της εποχής μας, την έξοδο από την κρίση και την αποκατάσταση της κοινωνικής ισορροπίας που έχει διασαλευθεί από την αλόγιστη πολιτική των μεγάλων.

Και ας μην αντιτάξει κανείς τα σχετικά με τον αναχωρητισμό, την περιθωριοποίηση και την παραίτηση των νέων από τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες, τις τυχοδιωκτικές περιπλανήσεις και τακτικές μερικών νέων, γιατί αυτά οφείλονται στην υποκρισία, την ασυνέπεια και τα λάθη των μεγάλων. Υπάρχει ένας χρυσός παιδαγωγικός κανόνας που λέει πως τα παιδιά δεν ευθύνονται γι’ αυτό που γίνονται. Αλλού πρέπει να ψάξουμε να βρούμε τα αίτια, και μάλιστα στο πολιτικό σύστημα που καθιέρωσαν οι πολιτικοί μας μεταπολιτευτικά, γιατί, όπως λέει ο Πλάτων στον Μενέξενό του, «το πολίτευμα είναι τροφή των ανθρώπων και, αν αυτό είναι σωστό, τότε διαμορφώνει και σωστούς πολίτες, αν όμως δεν είναι σωστό, τότε διαμορφώνει πολίτες κακούς», όπως οι σημερινοί (VII c: Πολιτεία γαρ τροφή ανθρώπων εστί, καλή μεν αγαθών, η δ’ εναντία κακών). Γιατί, αλήθεια, με ποια πρότυπα μεγάλωσαν οι σημερινοί νέοι, αυτή η «χαμένη» γενιά, η γενιά των 500 ευρώ, όπως από καιρό ονομάζεται; Και ποιος ευθύνεται γι’ αυτά;

«Το να είσαι νέος σημαίνει», κατά τον Τόμας Μαν, «να είσαι αυθόρμητος, να μένεις κοντά στις πηγές της ζωής, να μπορείς να παιδεύεσαι και να κουνάς τις αλυσίδες ενός φθαρμένου πολιτισμού, να τολμάς εκείνο που οι άλλοι δεν είχαν το κουράγιο να επιχειρήσουν…». Πράγματι, οι νέοι βλέπουν τον κόσμο τόσο παλιό, που χρειάζεται ανακαίνιση, και νιώθουν δικό τους χρέος να τον κατεδαφίσουν και να τον ανοικοδομήσουν. Ο συναισθηματισμός τους είναι πλούσιος, και δεν διστάζουν να δοθούν ολόψυχα σε μια προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου κόσμου όπου θα βασιλεύει η δικαιοσύνη, η αρετή, η ελευθερία, ο ανθρωπισμός, όπου δεν θα υπάρχει η αδικία, η φτώχια, η δυστυχία, ο κατατρεγμός… δηλαδή όλα αυτά τα ποιοτικά στοιχεία που χρειάζεται η διεφθαρμένη κοινωνία μας για να ανανήψει. Ο νέος με τα δυνατά φτερά βρίσκεται πάνω από τα μικροπράγματα της καθημερινότητας. Έχει πλεόνασμα δυναμισμού που με τη πρώτη ευκαιρία μεταβάλλεται σε κοινωνική δραστηριότητα. Είναι ένα τεντωμένο τόξο, όπως έλεγε κάποιος, που βρίσκει πάντα τον στόχο του, αληθινό ή ψεύτικο.

* Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.