Στις 21/10/18 παρουσιάστηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, στην Αθήνα, το δίγλωσσο βιβλίο, στα ελληνικά και αγγλικά: Ο «Πολιχνίτος του 20ου αιώνα, Οικισμός, Λαογραφία, Πολιτισμός, Οικονομία», των Κυριάκου Κουκούλα και Τάσου Μακρή σε καλαίσθητη και καλοτυπωμένη Β΄ έκδοση του 2018 από τον εκδοτικό οίκο της Λέσβου «Μύθος», βελτιωμένη και επαυξημένη, με επιμέλεια της Χρυσούλας Κουκούλα, σε συνέχεια της Α΄ έκδοσης στα ελληνικά (Α. Ανδρέου, Μυτιλήνη 2010).

Τις 240 σελίδες μεγάλου μεγέθους (32 x 22 εκατοστών) της Β΄ έκδοσης κοσμούν 315 φωτογραφίες που συνέλεξε ο Κυριάκος Κουκούλας «με πολύ μόχθο και αλογάριαστο χρόνο», όπως σημειώνει ο ίδιος προσθέτοντας ότι «στην πλειονότητα οι συγχωριανοί μας στους οποίους αποτάθηκα, αγκάλιασαν με εμπιστοσύνη την προσπάθειά μου και ξέθαψαν απ' τα συρτάρια τους κιτρινισμένες φωτογραφίες, για να χρησιμεύσουν στην καταγραφή της ιστορίας του τόπου μας».

Όλες οι φωτογραφίες συνοδεύονται από εξαίρετα σχόλια του Τάσου Μακρή στα ελληνικά, που παρατίθενται και στα αγγλικά, μεταφρασμένα από την Ζέτα Χατζηαντωνίου.

Λόγω περιορισμένου χώρου, παραθέτω μόνο τέσσερα σχόλια του Τάσου Μακρή από αντίστοιχες φωτογραφίες της εντυπωσιακής συλλογής του Κυριάκου Κουκούλα:

Α) Ο Πύργος της Γρίπας «Η τούρκικη κατοχή άφησε κτίρια στον Πολιχνίτο αξιόλογα, που δεν διατηρήθηκαν. Το εικονιζόμενο κτίριο εξαφανίστηκε από τη φθορά του χρόνου και την ανάγκη των ανθρώπων σε οικοδομικά υλικά. Η Γρίπα ήταν ξεχωριστός οικισμός κατοικούμενος από Τούρκους. Η προέκταση του Πολιχνίτου και η συνένωση με τη Γρίπα έγινε σταδιακά και ολοκληρώθηκε μετά το 1923 που έγινε η ανταλλαγή των πληθυσμών και άρχισε η εξαφάνιση της Απάνω Γρίπας».

Β) Το αρχοντικό του Καλιά Μπέη «Ο λευκόλιθος συνέβαλε σοβαρά στην τοπική οικονομία. Ένα μέρος έφθανε με εναέριο στον Άγιο Παύλο και ένα άλλο με φορτηγά στη Σκάλα. Ο σωρός μπροστά στου Καλιά Μπέη το κτίριο (σ.σ. που κατέρρευσε από το σεισμό της Βρίσας στις 12/6/2017) θα φορτωνόταν στα καράβια, που έρχονταν στη Σκάλα. Η συγκέντρωση ανθρώπων πάνω στου Μπλάνη τη Σκάλα δείχνει το ενδιαφέρον για μεροκάματα, που πρόσφεραν τα βουνά των Βασιλικών με το μετάλλευμα, που είχαν στα σπλάχνα τους».

Γ) Το σώμα της Αγροφυλακής «Επί το έργον. Δεν φύλαγαν μόνο τους αγρούς από τους κλέφτες και τους αγροζημιωτές, έκαναν και έργο γεωπονικό. Ειδικότητά τους οι εμβολιασμοί αγριόδεντρων, που δίνανε πλήθος καρπών, τότε που τα φρούτα στο εμπόριο ήταν λιγοστά. Με τη διάλυση του σώματος χάθηκαν οι δεκάδες ποικιλίες αχλαδιών, σύκων, αμπελιών και σταμάτησαν οι δενδροφυτεύσεις».

Δ) Η απελευθέρωση του Πολιχνίτου «Την απελευθέρωση της Μυτιλήνης (8/11/1912) ακολούθησε στην ύπαιθρο του νησιού μια περίοδος έντασης μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων, που ονομάστηκε στην τοπική ιστορία “Φόβια”. Μέχρι την τελική μάχη του Κλαπάδου (8/12/1912) αντάρτικα σώματα και ληστοσυμμορίες των Τούρκων αντιμετωπίζονταν από Ελληνικές ένοπλες ομάδες, όσο να οργανωθεί ο στρατός για την τελική επίθεση. Στο διάστημα αυτό και αμέσως ύστερα, πολλά γεγονότα έδιναν αφορμές για πανηγυρισμούς. Στη φωτογραφία η συγκέντρωση κόσμου και οι σημαίες στο προαύλιο της εκκλησίας (σ.σ. του Αγίου Γεωργίου Πολιχνίτου) δείχνουν εθνική ανάταση. Η 12/11/1912 είναι η μέρα απελευθέρωσης του Πολιχνίτου. Η αμερικάνικη σημαία κρεμάστηκε για να επισημανθεί η ευγνωμοσύνη προς την εξ Αμερικής “Λεσβιακή Φάλαγγα”, στην οποία συμμετείχε και γόνος της οικογένειας Κωστομοίρη, ο Γεώργιος Κωστομοίρης. (σ.σ. ο οποίος μετά τη μάχη του Κλαπάδου συνέχισε στο μέτωπο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου όπου πληγώθηκε μαχόμενος με αποτέλεσμα να υποκύψει στα τραύματά του στις 16/3/1918). Οι εθελοντές ήλθαν με δικά τους έξοδα και πολέμησαν για την απελευθέρωση της Λέσβου».

Το υπέροχο δίγλωσσο βιβλίο των Κυριάκου Κουκούλα και Τάσου Μακρή με τις φωτογραφίες και τα σχόλια που τις συνοδεύουν, αποτελεί ένα σπουδαίο και πολύτιμο αρχειακό υλικό, απαραίτητο για κάθε Πολιχνιάτικη οικογένεια είτε αυτή ζει στον Πολιχνίτο και στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό.

Αριστείδης Κυριαζής

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.