Ο ανταγωνισμός είναι σύμφυτος με τη πολιτική και εκδηλώνεται κυρίως με τον διάλογο που εμπεριέχει τον λόγο και τον αντίλογο. Ο ανταγωνισμός αυτός σε ένα γνήσιο δημοκρατικό πολίτευμα πρέπει να γίνεται με τα προγράμματα που εκπονούν τα πολιτικά κόμματα και με τα οποία επιχειρούν να πείσουν τους πολίτες ότι μπορούν να λύσουν τα προβλήματά τους καλύτερα από τους αντιπάλους τους. Όμως από την αρχαιότητα οι πολιτικοί έψαχναν και έβρισκαν ανορθόδοξους τρόπους για την εξουδετέρωση των αντιπάλων τους, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που δεν μπορούσαν να τους αντιμετωπίσουν με τα προγράμματά τους.

Ένας τέτοιος τρόπος ήταν η συκοφαντία, δηλαδή η ψεύτικη και αβάσιμη κατηγορία και ψευδομαρτυρία. Ο Δημοσθένης λέει για τον συκοφάντη πως είναι «πονηρός και κακόλογος και φιλοκατήγορος» (Περί του στεφ., 242: Πονηρόν ο συκοφάντης αεί και πανταχόθεν βάσκανον και φιλαίτιον). Η συκοφαντία θεωρείται πολύ αποτελεσματικό μέσο, γιατί «σε όλους τους ανθρώπους υπάρχει από τη φύση η τάση να ακούνε με ευχαρίστηση τις κακολογίες και τις κατηγορίες που στρέφονται εναντίον των άλλων» (Δημ. Περί του στεφ. 2: φύσει πάσιν ανθρώποις υπάρχει των λοιδοριών και των κατηγοριών ηδέως ακούειν). Η συκοφαντία συνδέεται και με τον φθόνο. Οι άνθρωποι δεν ανέχονται την ανωτερότητα των άλλων και την επιτυχία και γι’ αυτό ακούν πρόθυμα όσους συκοφαντούν, όσους κακολογούν τους άλλους και τους κατηγορούν. Το τόνισε ο Περικλής στον Επιτάφιό του. Είπε πως οι άνθρωποι φθονούν όσους τους αντιμάχονται και μόνο όσους δεν στέκονται εμπόδιο στο δρόμο τους τους τιμούν, γιατί δεν υπάρχει από την πλευρά τους η ανταγωνιστική διάθεση (Θουκ. ΙΙ. 45).

Η παρουσία συκοφαντών δείχνει ηθικό και πολιτικό ξεπεσμό και αποχαλίνωση παθών. Στην αρχαία Αθήνα από την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου και μετά, όταν είχαν χαθεί οι παλιές αξίες, η συκοφαντία ήταν για πολλούς αποκλειστικό μέσο, για να κερδίζουν χρήματα, αλλά και μέσο σπίλωσης και αποδυνάμωσης των πολιτικών τους αντιπάλων. Η συκοφαντία μάλιστα είχε καταντήσει κληρονομική τέχνη. Ο συκοφάντης στις Όρνιθες (στ. 1451-1452) του Αριστοφάνη καυχιέται λέγοντας «Το γένος ου καταισχυνώ, παππώος ο βίος συκοφαντείν εστί μοι». Στην Εκκλησία του Δήμου τότε δημαγωγοί πολιτικοί και ρήτορες χρησιμοποιούσαν τη συκοφαντία ως πολιτικό όπλο, για να παραμερίσουν ή εκμηδενίσουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Τις συνέπειες της μεθόδου αυτής βιώσαμε και βιώνουμε ακόμη και σήμερα και εμείς με την υπόθεση Νοβάρτις που θεωρήθηκε από κάποιους αξιωματούχους το μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως το ελληνικού κράτους. Συκοφαντήθηκαν τότε πολλοί Υπουργοί, ακόμη και Πρωθυπουργοί, χωρίς επαρκή στοιχεία με αποτέλεσμα όλες οι υποθέσεις να τεθούν στο αρχείο από τη δικαιοσύνη! Το βλήμα που εκτόξευσε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εναντίον των επιφανών αντιπάλων του εξοστρακίστηκε και έπληξε τελικά τον ίδιο! Με άλλα λόγια ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε στον λάκκο που άνοιξε απερίσκεπτα για τους άλλους!

Ένα άλλο μέσο πολιτικής πάλης στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία ήταν ο λεγόμενος οστρακισμός (<όστρακον). Αυτό το μέτρο εφαρμόστηκε αρχικά ως προληπτικό μέτρο εναντίον ηγετών στους οποίους αποδόθηκε η πρόθεση να κυριαρχήσουν στηριζόμενοι σε ξένη δύναμη και αργότερα λειτούργησε καθαρά ως μέσο απομακρύνσεως του αρχηγού της αντιπολίτευσης από την πολιτική σκηνή. Η θετική ψήφος για οστρακισμό ενός πολιτικού ισοδυναμούσε με καταψήφισή του από την πλειοψηφία των πολιτών και η καταψήφισή του είχε ως αποτέλεσμα την αχρήστευσή του ως πολιτικού για ένα διάστημα δέκα ετών. Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 487 π.Χ. εναντίον του Ιππάρχου που ήταν τότε αρχηγός μερίδας Αθηναίων φιλικής προς τον Ιππία που θεωρήθηκε ύποπτη να βοηθήσει τους Πέρσες σε μία νέα εκστρατεία τους εναντίον των Αθηναίων. Για όμοιους λόγους εξοστρακίστηκαν και άλλοι πολιτικοί, όπως ο Ξάνθιππος το 484 π.Χ. και ο Αριστείδης το 483 π.Χ., ο Θεμιστοκλής το 472 π.Χ., ο Κίμων το 461 π.Χ., ο Θουκυδίδης το 443 π.Χ. και τελευταίος ο Υπέρβολος το 417 π.Χ.

Ο οστρακισμός δεν αποφασιζόταν από κάποιο δικαστήριο, αλλά από τον Δήμο και δεν ήτα ποινή, αλλά πολιτική πράξη, αν και έμοιαζε με την εξορία, αφού ο πολιτικός που πλειοψηφούσε έπρεπε να απομακρυνθεί από την Αθήνα για δέκα χρόνια. Η ίδια μέθοδος χρησιμοποιήθηκε παλαιότερα και στη χώρα μας για την απομάκρυνση και απαλλαγή από ενοχλητικά για την εξουσία άτομα. Βέβαια, η κυβέρνηση που εφάρμοζε αυτό το μέτρο δεν ήθελε να φανεί η πράξη της αντιδημοκρατική και αυθαίρετη και γι’ αυτό την έντυνε με κάποια νομιμοφάνεια και ηθικότητα. Απλώς έδινε κάποια προαγωγή στο ενοχλητικό άτομο που είχε συγκεντρώσει κάποιας μορφής εξουσία στα χέρια του, π.χ. συνδικαλιστική, και έτσι με νόμιμο τρόπο το απομάκρυνε από τον τόπο δραστηριοποίησής του και απαλλασσόταν από αυτό! Ο τρόπος αυτός έμοιαζε με τον εξοστρακισμό, αφού συνδεόταν με κάποιας μορφής αναγνώριση της αξίας του μη αρεστού προσώπου και συνοδευόταν από προαγωγή!

Τελευταία αποκαλύφθηκε μια άλλη πρακτική εξουδετέρωσης των μη επιθυμητών ή ενοχλητικών ατόμων. Εννοώ τις συνομιλίες ανάμεσα στον Αρχηγό της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και τον πραγματογνώμονα στον οποίο είχε αναθέσει τη διερεύνηση των αιτίων που οδήγησαν στην τραγωδία στο ΜΑΤΙ τον Ιούλιου του 2018. Οι συνομιλίες αυτές δείχνουν πως ο αρχηγός της Πυροσβεστικής κατέβαλε «φιλότιμες» προσπάθειες να σώσει τους πολιτικούς του προϊσταμένους και άλλους κομματικούς παράγοντες ζητώντας από τον πραγματογνώμονα να «θάψει» όσα στοιχεία τους ενοχοποιούν, απειλώντας μάλιστα πως , αν δεν υπακούσει, θα τον «συντρίψουν»! Και το χειρότερο είναι πως έφερε και κάποια παραδείγματα, για να εκφοβίσει τον υφιστάμενό του. Του είπε ότι θα πάθει ότι έπαθε ο όμοιός του στη Μάνη, όταν ξέσπασε εκεί φωτιά, δηλαδή ότι θα τον αφήσουν αβοήθητο, όπως έκαναν και στη περίπτωση του συναδέλφου του, γιατί δεν δέχτηκε να υπηρετήσει τη βούληση της κυβέρνησης και της εξουσίας! Η πρακτική είναι απλή: κάποιο πρόσωπο που δεν ανήκει στον χώρο αυτών που ασκούν την εξουσία έχει όρεξη για δουλειά και οράματα. Η κυβέρνηση δεν τον ενισχύει οικονομικά και δεν τον βοηθά να υλοποιήσει τα οράματά του. Αυτό έχει ως συνέπεια την αποτυχία του, απαρέσκεια των πολιτών και την μη επανεκλογή του. Δηλαδή σε κάθε περίπτωση η εκάστοτε κυβέρνηση «έχει και το μαχαίρι και το πεπόνι» και η ευτυχία των πολιτών εξαρτάται από τον βαθμό αχρειότητας των μελών της!

Ανατριχιάζει κανείς ακούγοντας τέτοια πράγματα και νιώθοντας πως στη δημοκρατία είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί ο εκβιασμός και ο εκφοβισμός για την εξουδετέρωση των αντιπάλων ! Και μπορεί η τότε κυβέρνηση να «νίπτει τας χείρας της» για το Μάτι, αλλά δεν μπορεί αυτή να είναι αμέτοχη αυτής της ευθύνης! Γιατί, όταν λέμε εξουσία, δεν εννοούμε απλώς την κυβέρνηση, αλλά και όλους τους θεσμούς που ελέγχει και ορίζει τους Προϊσταμένους τους. Όλα αυτά δείχνουν πως από την αρχαιότητα η δημοκρατία υπέφερε από τους αχρείους που οι κυβερνώντες ανέβαζαν στα ανώτατα αξιώματα και πως τελικά, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης, σημασία δεν έχει το πολίτευμα, αλλά οι άνθρωποι που το εκπροσωπούν και το εφαρμόζουν. Αυτοί οι αχρείοι πάντα θα είναι έτοιμοι να πουλήσουν και την ψυχή τους στο διάβολο, αν χρειαστεί, για να σώσουν το τομάρι το δικό τους και των ομοίων τους, αδιαφορώντας για τον λαό.