ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΣΒΟ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ (θ)

Συνεχίζουμε και σήμερα την παράθεση στοιχείων από τις σημειώσεις που έχω κρατήσει από διάφορα αρχεία. Να σημειώσω, για μια φορά ακόμη, ότι δεν προβαίνω σε συστηματική έρευνα στην υπάρχουσα βιβλιογραφία και ενδέχεται κάποια από τα στοιχεία αυτά να είναι ήδη γνωστά. Όμως κρίνω σκόπιμο να τα επαναφέρω στο προσκήνιο ώστε, στην περίπτωση που είναι άγνωστα, να επωφεληθεί ο ενδιαφερόμενος ιστορικός για περαιτέρω έρευνα.

Ο μητροπολίτης Μυτιλήνης Κύριλλος Μουμτζής υπήρξε από τους μακροβιότερους ιεράρχες που υπηρέτησαν στη μητρόπολη αυτή:1897-1925. Όπως αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης ο Κύριλλος χειροτονήθηκε μητροπολίτης επί οθωμανοκρατίας, έζησε την απελευθέρωση του νησιού, την Μικρασιατική καταστροφή, μολονότι τα τελευταία χρόνια της ζωής του πρέπει να υπέφερε από προβλήματα υγείας και η παρουσία του να είχε κάπως ατονήσει.

Από το Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών πληροφορούμαστε για μια υπόθεση του 1902, εξαιτίας της οποίας ο Κύριλλος κατηγορήθηκε για πολιτική ανάμειξη και ζητήθηκε η αποπομπή του από τη μητρόπολη Μυτιλήνης. Τις πληροφορίες μας δίνει αναφορά της 13^ης Νοεμβρίου 1902 του Έλληνα υποπροξένου στη Μυτιλήνη Νικ. Σουΐδα, την οποία παραθέτω σε αποσπασματική μορφή. Γράφει λοιπόν ο υποπρόξενος προς την ελληνική Πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη:

Εις απάντησιν... να γνωρίσω πώς έχουσι τα της υποθέσεως της «Αδελφότητος Ομονοίας» εις ην όλως αναιτίως ανεμίχθη ο ενταύθα Μητροπολίτης Κύριλλος, και ης αφορμή εγένετο η ανδρική ως φαίνεται και καθ όλα αξιέπαινος στάσις αυτού εν τη προκειμένη περιστάσει, μεταβάς παρα τη Διοικήσει μετά του Δημάρχου και απαιτήσας την άμεσον αποφυλάκισιν και την εις αυτόν παράδοσιν των όλως απροόπτως και αναιτίως συλληφθέντων μελών του Συμβουλίου της ειρημένης Αδελφότητος, μη αναχωρήσας δε εκείθεν ή μετά την επιτυχίαν αυτής.

Σκοπός της ως άνω Αδελφότητος, ης η σύστασις χρονολογείται από τα τέλη Ιουλίου τ.έ ήτον η πνευματική εν γένει ανάπτυξις και μόρφωσις των μελών αυτής και η ηθική και θρησκευτική διάπλασις του λαού. Φέρουσα δε προσωρινόν και δοκιμαστικόν, ούτως ειπείν, χαρακτήρα, ανέβαλε την ζήτησιν της Κυβερνητικής εγκρίσεως μετά την εδραίωσιν και επιτυχίαν αυτής.

Την σκευωρίαν έπλεξεν ο εκ Σμύρνης προ τινων μηνών, τη επιμόνω απαιτήσει του εκείσε Γενικού Προξένου της Αγγλίας μετατεθείς, κακή τύχει, ενταύθα ως διευθυντής της Αστυνομίας αποσταλείς Φαΐς εφένδης, Ιουδαίος αρνησίθρησκος, συστηματικός δε κατάσκοπος, όστις από της αφίξεώς του ενταύθα, γενικήν επήνεγκεν αναστάτωσιν εις τε τους ομογενείς και τους Έλληνας υπηκόους, τα πάντα μηχανόμενος και προ ουδενός υποχωρών, είτε προς αργυρολογίαν, είτε προς επίδειξιν ζήλου και επιτυχίαν παρασημοφοριών, προς ας ιδιαιτέραν στοργήν τρέφει, των Μυτιληναίων όλως υστερούντων κατά πολύ ως προς τα πατριωτικά αισθήματα και μη εκτεθειμένων ευκόλως εις πράξεις αίτινες και πόρρωθεν θα ηδύναντο να παρεξηγηθώσιν υπό της επιτοπίου Κυβερνήσεως, όντων δε εντελώς απησχολημένων εις τα ατομικά αυτών συμφέροντα.

Ευπειθέστατος Ν. Σουΐδας

Από μια άλλη αναφορά του ίδιου υποπροξένου της 28^ης Νοεμβρίου 1902, την οποία δυστυχώς δεν αντέγραψα συστηματικά, μαθαίνουμε ότι η Οθωμανική κυβέρνηση ζήτησε να «παυθή ο ενταύθα Μητροπολίτης Κύριλλος, ως επιτρέψας και αναλαβών την ευθύνην συστάσεως εν τη νήσω Συλλόγου υπό το όνομα Αδελφότης Ομόνοια, πολιτικούς διώκοντος σκοπούς».

Για να ενημερώσει με εμπεριστατωμένο τρόπο ο Νικ. Σουΐδας την προϊσταμένη αρχή, σπεύδει να επισυνάψει στην αναφορά του Κανονισμό της Αδελφότητας Ομόνοια, ο οποίος απόκειται στο Αρχείο του Υπουργείο Εξωτερικών και ο οποίος αποτελεί το προσωπικό αντίτυπο το οποίο η Αδελφότητα είχε στείλει στον υποπρόξενο, καθώς στο εξώφυλλο του Κανονισμού υπάρχει η αναγραφή: «Τω εντιμωτάτω υποπροξένω της Ελλάδος Κυρίω Κω Ν. Σουΐδα». Ο κανονισμός είναι φυλλάδιο 8 σελίδων με 36 άρθρα, τα οποία αναφέρονται στους σκοπούς του Σωματείου και στις υποχρεώσεις των μελών του. Πολύ πιθανόν ο Κανονισμός αυτός να είναι γνωστός στην έρευνα και γι αυτό δεν αναδημοσιεύω εδώ τα άρθρα του. Πάντως κρίνω σκόπιμο να αναφέρω τα ονόματα των μελών του Διοικητικού Συμβολίου της Αδελφότητος: Γ. Κεχαγιάς (πρόεδρος), Αλ. Ακριβός (γραμματέας), Ε. Δ. Τασάς (ταμίας), και σύμβουλοι: Δ. Σ. Τάξης, Ε. Κ. Καριώτης, Μ. Νικολαΐδης, Γρ. Α. Παπαδόπουλος.