Ο Αντώνης Δουκέλλης και οι πρόσφυγες της Σκάλας Καλλονής (γ)

17/10/2019 - 16:26

Γράφαμε πριν από δεκαπέντε ημέρες τη δεύτερη συνέχεια για το βιβλίο του Αντώνη Δουκέλλη με τον τίτλο: Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες της Σκάλας Καλλονής Λέσβου (1914, 1922), εκδ. Άπαρσις, Αθήνα 2019, σελ. 322.+ εικ. Σήμερα θα ολοκληρώσουμε την προσέγγισή μας για το βιβλίο αυτό, το οποίο, πέρα από το θέμα που διαπραγματεύεται, δίνει την αφορμή, όπως συμβαίνει με όλα τα καλά βιβλία, να ανοιχτούμε και σε θέματα που η ανάγνωσή του αποδεσμεύει.

Ένα από αυτά, που ήδη αναφέραμε, είναι ο εντοπισμός και η διάσωση των τοπικών αρχειακών μονάδων που εξακολουθούν να χάνονται, μολονότι στη Μυτιλήνη υπάρχει παράρτημα των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ), όπου θα μπορούσαν να καταλήγουν τα έγγραφα που οι υπηρεσίες ή κάποιοι ιδιώτες κρίνουν ότι δεν έχουν καμιά αξία... και είτε τα καταστρέφουν είτε τα εγκαταλείπουν σε απίστευτα σημεία προετοιμάζοντας την καταστροφή τους. Και η συγγραφή του βιβλίου για το οποίο ο λόγος, έδωσε την ευκαιρία να αναδειχτεί και πάλι το πρόβλημα της διάσωσης των πηγών της τοπικής ιστορίας και πόσο η απόσταση ανάμεσα στη διάσωση ή την καταστροφή τους είναι ελάχιστη. Και φυσικά τα ιστορικά έγγραφα, οι μάρτυρες του παρελθόντος μας δεν παράγονται μόνο από τις δημόσιες υπηρεσίες αλλά και από ιδιωτικές δραστηριότητες, όπως λ.χ. τα έγγραφα ενός ελαιοτριβείου, ενός μπακάλικου, μιας επιχείρησης παραγωγής ούζου, ενός δικηγορικού γραφείου κτλ. Και είναι λυπηρό ότι ακόμα πρέπει να αναφερόμαστε στα αυτονόητα...

Το βιβλίο όμως του Αντώνη Δουκέλλη μας δίνει την ευκαιρία να αναζητήσουμε και πάλι το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν μας, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη Μικρασιατική καταστροφή και το προσφυγικό δράμα. Βέβαια, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσουμε ότι έως τώρα έχουν πλουτίσει την τοπική και την ελληνική βιβλιογραφία μελέτες για τους πρόσφυγες, όπως λ.χ. είναι τα βιβλία του Παναγ. Παρασκευαΐδη, στα οποία αναφέρεται συχνά και ο Αντ. Δουκέλης. Ωστόσο το θέμα αυτό παραμένει ανοιχτό στην έρευνα, δεδομένου ότι ορισμένοι οικισμοί της λεσβιακής πατρίδας μας συγκροτήθηκαν λόγω ακριβώς της άφιξης των προσφύγων. Σκέπτομαι λ.χ. ότι εκτός από την Σκάλα Καλλονής, ότι και η Σκάλα Σκαμνιάς, τα Λουτρά, το Μπαλτζίκι (Ν. Κυδωνιές), η Αρίσβη, το Σίγρι κτλ. είναι κάποια οικιστικά σύνολα που αναδείχτηκαν μέσα από τα ερείπια της καταστροφής και το δράμα των προσφύγων. Με την ευκαιρία μάλιστα του βιβλίου του Αντώνη Δουκέλλη έρχεται και πάλι στο νου μου το θαυμάσιο βιβλίο του Ιωάννη Τσίκνα (Σίγρι το σίγουρο λιμάνι, Μυτιλήνη 2008, σ. 212), το οποίο ανέδειξε με θαυμάσιο τρόπο την προσφυγική προέλευση των κατοίκων του οικισμού που εγκαταστάθηκαν σε έναν τουρκικό οικισμό της Λέσβου. Μάλιστα και ο Ιωάννης Τσίκνας με κατάλληλο ερωτηματολόγιο ανέδειξε το θέμα του, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στη κατανόηση του πρόσφατου παρελθόντος μας.

Στη γραμμή αυτή λοιπόν ο Αντώνης Δουκέλλης με τις αφηγήσεις των προσφύγων της τρίτης γενιάς αποκαθιστά τη σύνδεσή μας με το ιστορικό παρελθόν της Σκάλας Καλλονής και ελπίζω να υπάρξει συνέχεια με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Εξάλλου δεν πρέπει να μας διαφεύγει το εξής σημαντικό γεγονός. Σε δύο χρόνια περίπου (1821) θα γιορτάσουμε τα διακόσια χρόνια από την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, που αποτελεί το σημαντικότερο γεγονός της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, καθώς οδήγησε στη συγκρότηση του ελληνικού κράτους. Όμως τον επόμενο χρόνο, 2022, θα συμπληρωθούν εκατό ολόκληρα χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες ήττες του Ελληνισμού. Φυσικά και δεν πρέπει να γιορτάζουμε τις ήττες μας, γι’ αυτό και δεν αναφέρομαι σε ηρωική επέτειο. Όμως η επέτειος αυτή αποτελεί μια ευκαιρία αναστοχασμού, μια δυνατότητα αναφοράς στις χαμένες πατρίδες αλλά και μια δυνατότητα να προσεγγίσουμε με νέα στοιχεία την περίοδο και να διαπιστώσουμε ότι πέρα από την καταστροφή υπήρξε και δημιουργία: η Ελλάδα μπόρεσε, καίτοι ηττημένη, με τη διεθνή βοήθεια, να ενσωματώσει ενάμιση περίπου εκατομμύριο πρόσφυγες. Και αντίστροφα οι πρόσφυγες, πέρα από τις πληγές τους που έπρεπε να επουλώσουν, προσέφεραν στην ελληνική πραγματικότητα πολλά στοιχεία και ένωσαν και αυτοί τις δυνάμεις για την ανασυγκρότηση της πατρίδας μας.

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey