-Παππούα μου!

-Αρτέμιδά μου!

-Ότα!

-Πώς θέλεις να σε λένε;

-Άμα!

-Άμα μου, τί θα φτιάξουμε με την άμμο;

-Μπούλα!

Στην εικονιζόμενη ωραιότερη παραλία της Λέσβου στον Άγιο Ισίδωρο Πλωμαρίου με τα λευκά λιτρίδια και την καθαρή της άμμο θα φτιάξουμε μια «Μπούλα», δηλαδή ένα μεγάλο Πύργο, με την εγγονή μου η οποία έλεγε εκεί στα πρώτα της γενέθλια  «Ότα», δηλαδή Όχι, όταν της υπενθύμιζα ότι τη λένε Αρτέμιδα και εκείνη επέμενε να αυτοαποκαλείται Άμα, κρατώντας από το όνομά της τα δύο «άλφα» και το συνδετικό «μι» και επέλεγε να με φωνάζει «Παππούα», όπως συνηθίζουν να λένε τα μωρά στις πρώτες τους λέξεις κόβοντας τα υπόλοιπα σύμφωνα και περιορίζοντας τις συλλαβές.

Από την αρχαιότητα, ένα μωρό καλεί τον πατέρα με το μονοσύλλαβο «πα» και με αναδιπλασιασμό πάππα, τη μητέρα «μα» και με αναδιπλασιασμό μάμμα και μαμά και τον πατέρα του πατέρα πάππο και παππού.

Ο Όμηρος παραθέτει δύο σχετικές αναφορές, την πρώτη στην Οδύσσεια, όταν η βασιλοπούλα Ναυσικά πριν 4.000 χρόνια, προκειμένου να πάει από το παλάτι της Κέρκυρας στην ακρογιαλιά, εκεί όπου στη συνέχεια συνάντησε τον ναυαγό Οδυσσέα, χρησιμοποίησε επίτηδες τη λέξη «πάππα», για να καταφέρει τον πατέρα της Αλκίνοο, τον βασιλιά των Φαιάκων, να της διαθέσει ένα εντυπωσιακό άρμα με οδηγό, λέγοντάς του χαϊδευτικά και κολακευτικά: «Ω πάππα μου αγαπημένε, δεν θα αρνηθείς στην κόρη σου ένα άρμα ψηλό όσο πρέπει και καλλίτροχο». (Πάππα φιλ’ ουκ αν δη μοι εφοπλίσσειας απήνην υψηλήν εύκυκλον. ζ΄ 57).

Τη δεύτερη στην Ιλιάδα, χρησιμοποιώντας το ρήμα «παππάζω», δηλαδή φωνάζω τον πατέρα πάππα όπως κάνουν τα μωρά, όταν η θεά Αφροδίτη τραυματισμένη από τον βασιλιά του Άργους Διομήδη, απευθύνθηκε στη θεά Διώνη και εκείνη την παρηγόρησε λέγοντας: «Όποιος μάχεται θεούς, λίγη ζωή έχει και δεν πρόκειται να δει ποτέ παιδιά στα γόνατά του να του φωνάζουν Πάππα μου». (ουδέ τι μιν παίδες ποτί γούνασι παππάζουσιν. Ε΄ 408).

Τον 5ο π.Χ. αιώνα ο λεξικογράφος Ησύχιος λαμβάνοντας υπόψη τους παραπάνω ομηρικούς στίχους υποστήριξε ότι όσοι χρησιμοποιούν τη γραφή «παππάζουσιν, απευθύνονται στον πατέρα και ότι η λέξη πάππας φτιάχτηκε από τα παιδιά τα οποία ονομάζουν τον πατέρα, πάππα», (παππάζουσιν πατέρα προσαγορεύουσιν. πεποίηται δε η λέξις από των παιδίων, α τοις πατράσι λέγει πάππα).

- Τον 5ο π.Χ. αιώνα ο Ηρόδοτος γράφει ότι ο Δίας ονομαζόταν από τους Σκύθες «Παπαίος». (Δ΄ 59).

- Τον 2ο μ.Χ. αιώνα ο Φλάβιος Αρριανός έγραψε ότι οι «Βιθυνοί εκάλουν Πάπαν τον Δία», (Βιθυνιακά, απόσπασμα 22).

Τον 3ο αιώνα μ.Χ. η λέξη Πάππας ή Πάπας χρησιμοποιήθηκε ως τιμητική προσωνυμία των πατριαρχών Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και αργότερα Ρώμης, επίσης από το ομηρικό πάππας προέκυψε το παππάς και παπάς για τον ιερέα.

Τον 12ο αιώνα ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ευστάθιος γράφει ότι από το Παπαίος που έλεγαν οι Σκύθες για τον Δία «συνάγεται ότι θείαν είναι τινά λέξιν το πάπας και πάππος και τα τοιαύτα», (τόμος 2, 110).

Λατρευτή μου Άρτεμις, η αρχική επιλογή σου να αυτοαποκαλείσαι Άμα και η προσωνυμία Παππούα, που εύστοχα πέρυσι μου απέδωσες, αποτελούν συνέχεια των ομηρικών αναφορών και δικαιολογούν την παρέμβασή μου στα φετινά γενέθλιά σου, όταν σε αποκάλεσα χαϊδευτικά Άμα, προτιμώντας να ψελλίζω σαν μωρό ενώ εσύ, δίχρονη πλέον, απαντούσες στα ερωτήματα μικρών και μεγάλων επαναλαμβάνοντας ότι το όνομά σου είναι Άρτεμις.

Αριστείδης Κυριαζής

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.