Στο προηγούμενο σημείωμά μας αναφερθήκαμε στη συστηματική προσπάθεια των Σκοπιανών να παραχαράξουν την Ιστορική αλήθεια εκδίδοντας μία «Μακεδονική Εγκυκλοπαίδεια» σε μια προσπάθεια να οικειοποιηθούν τον πολιτισμό μας. Αλλά οι Σκοπιανοί δεν περιορίστηκαν σε αυτό. Την ίδια περίοδο διοχέτευσαν στο διαδίκτυο ένα τραγούδι που μιλά για το Αιγαίο και εκφράζει τη βεβαιότητα πως δεν θα αργήσει να αποκαλυφθεί η «απάτη των Ελλήνων» και πως το πρόβλημα θα λυθεί άπαξ δια παντός(!). Το τραγούδι αυτό και το αντίστοιχο βιντεοκλίπ με φόντο τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης με σκοπιανή σημαία ερμήνευε ο θεωρούμενος τότε καλύτερος τραγουδιστής της γειτονικής χώρας και προβαλλόταν με μεγάλη συχνότητα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Δεν χρειάζεται να μιλήσει κανείς για τη δύναμη που έχει η μουσική να «εντυπώνει» ιδέες στο μυαλό ιδιαίτερα των νέων και να προκαλεί ενθουσιασμό και δράση. Αναφέρω απλώς αυτά που λέει ο Ν. Μαρκάτος: «Ένα ωραιότατο Γιουγκοσλάβικο λαϊκό τραγούδι λέγεται “Μακεντόνσκε Ντεβούτσε”, δηλ. ‘κορίτσια της Μακεδονίας’. Εξήντα χρόνια έντεχνης καλλιέργειας έκαναν την κάλπικη ονομασία να ριζώσει στη Γιουγκοσλαβική και διεθνή συνείδηση» (Weekend X-press, 23-10-2009).

Η υπόθεση με την «Μακεδονική Εγκυκλοπαίδεια» είχε πάρει διεθνείς διαστάσεις. Σε αυτή αντέδρασε δυναμικά το αλβανικό κόμμα «Ένωση για τη Δημοκρατική Ένταξη» που στήριζε την κυβέρνηση Γκρούεφσκι για κάποιους μειωτικούς απλώς χαρακτηρισμούς που περιείχε για τους Αλβανούς η εγκυκλοπαίδεια αυτή, ενώ το αλβανικό αντιπολιτευόμενο «Δημοκρατικό Κόμμα των Αλβανών» διαμήνυσε με αποφασιστικό τρόπο προς την κυβέρνηση: «Μην παίζετε με τη φωτιά, γιατί σας εγγυόμαστε πως θα καείτε». Με παρόμοιο τρόπο αντέδρασε και η Βουλγαρία που θεώρησε πως θίγεται από όσα αναφέρονται γι’ αυτούς σε αυτή την εγκυκλοπαίδεια, ενώ οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας αντέδρασαν στην αναφορά πως οι Αλβανοί αντάρτες του UCK εκπαιδεύτηκαν από Αμερικανούς και Άγγλους και διεμήνυσαν στην κυβέρνηση των Σκοπίων: «Ζητάμε από την Ακαδημία να επανορθώσει. Το πώς θα το πράξει είναι δική της δουλειά» (!). (Βλ. εφημ. Πρώτο Θέμα, 27-9-2009).

Κι εμείς τι κάναμε ; Εμείς παραδοσιακά για διάφορους λόγους και συγκυρίες και πολλές φορές κάτω από μεγάλες πιέσεις δεν εναντιωθήκαμε και δεν αντιμετωπίσαμε το πρόβλημα με τη σοβαρότητα που έπρεπε (Ν. Μαρκάτος, 1993, On Scientific truth about Macedonia. Αθήνα: Ε.Μ.Π). Οι υπεύθυνες κυβερνήσεις συνήθως παραμελούν τέτοια «δύσκολα» και «επικίνδυνα» γι’ αυτές θέματα. Έτσι, και στη συγκεκριμένη περίπτωση η υπεύθυνη κυβέρνηση δεν προέβη σε καμιά φανερή αντίδραση είτε γιατί, σύμφωνα με μια προσφιλή τακτική, άφησε τους άλλους «να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά», είτε γιατί εφάρμοσε μια πολιτική ενδοτικότητας και υποχωρητικότητας μέσα στα πλαίσια της πολιτικής της «καλής γειτονίας» που μόνο εμείς πρέπει να εξασφαλίζουμε. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως στην αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η παράμετρος των αρμονικών σχέσεων με τους γείτονες, αλλά θα ήταν υπερβολή με τα σημερινά δεδομένα να εφαρμόζουμε μια πολιτική όμοια με αυτή που λέει ο Περικλής πως τηρούσαν οι Αθηναίοι απέναντι στους άλλους Έλληνες, γιατί και οι συνθήκες και τα μεγέθη είναι διαφορετικά. Αυτός λέει στον Επιτάφιό του: «Εμείς δεν μοιάζουμε με τους άλλους και στον τρόπο με τον οποίο δείχνουμε την καλή μας διάθεση: εμείς προσπαθούμε να αποκτήσουμε τους φίλους μας όχι με το να δεχόμαστε κάποια ευεργεσία, αλλά ευεργετώντας τους (Θουκ. ΙΙ 40.4: Και τα ες αρετήν ενηντιώμεθα τοις πολλοις* ου γαρ πάσχοντες ευ, αλλά δρώντες κτώμεθα τους φίλους). Καλή είναι η «επίθεση» φιλίας και ειρήνης που προτείνουν πολλοί, αλλά τι γίνεται στην περίπτωση που αυτή η «καλή διάθεση» θεωρείται ένδειξη αδυναμίας, δειλίας και υποχωρητικότητας από την άλλη πλευρά και αντιμετωπίζεται με αδιαλλαξία και προκλητικότητα;

Αντί να εναντιωθεί σθεναρά η τότε κυβέρνηση στην προκλητικότητα των Σκοπίων προέβη σε κάποιες βιαστικές και ακατανόητες στους πολλούς ενέργειες. Κατήργησε το Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης και το Υπουργείο Αιγαίου, λες και αυτό ήταν το βασικό πρόβλημα που ταλάνιζε τη χώρα μας. Τα αντικατέστησε με δυο Υφυπουργεία με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Δεν μπορεί να ξέρει κανείς τα κίνητρα και τη συλλογιστική στην οποία στηρίχθηκε η παραπάνω απόφαση. Αυτοί που την υποστήριζαν έλεγαν πως έτσι κι αλλιώς τα Υπουργεία αυτά ήταν «συμβολικά» και πως μεγαλύτερη σημασία έχει η ουσία, η οποία εκφράζεται με τη δημιουργία των δυο Υφυπουργείων. Βέβαια, θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς σε αυτό πως ο συνδυασμός του «συμβολισμού» και της «ουσίας» και εφικτή ήταν και πιο αποτελεσματική και επαινετή απόφαση θα ήταν. Ας μη λησμονούμε πως κάθε μήνυμα είναι πολυσήμαντο και τις περισσότερες φορές δεν διακρίνεται καθαρά, αλλά υπολανθάνει και περνά μέσα από συμβολισμούς. Δεν είναι άσχετο το γεγονός πως η διαφήμιση προσπαθεί να διαμορφώσει δεσμούς και σχέσεις ανάμεσα στα προϊόντα και στους καταναλωτές κατασκευάζοντας «σύμβολα ανταλλαγής».

Παλαιότερα, καταπολεμήθηκαν λόγω κακής χρήσης και εννοιολογικής εκμετάλλευσης λέξεις, όπως πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια, με αποτέλεσμα να αφαιρεθούν από τα αναγνωστικά βιβλία κείμενα που προέβαλαν αυτούς τους θεσμούς και τις αντίστοιχες αξίες που υπονοούσαν. Σήμερα κινδυνεύουν να καταπολεμηθούν και να θυσιαστούν έννοιες όπως «Μακεδονία» και «Αιγαίο» στον βωμό μικροπολιτικών και μικροκομματικών σκοπιμοτήτων. Για την ιστορία ας σημειωθεί πως στο βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα» που διδασκόταν στη Β΄ τάξη του Γυμνασίου υπήρχε ένα κείμενο από τα Γεωγραφικά του Στράβωνα (7.9.11) με τίτλο «Έστιν μεν ουν Ελλάς και η Μακεδονία». Αυτό, λοιπόν, το κείμενο ενόχλησε, όπως φαίνεται, μερικούς και αφαιρέθηκε στην τελευταία μεταρρύθμιση και την αντικατάσταση των βιβλίων. Αλλά έπεται συνέχεια…

 * Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.