Α΄ ΜΕΡΟΣ

Τα τελευταία χρόνια γίναμε μάρτυρες πολέμων σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ και τώρα στη Συρία. Και όλοι αυτοί οι πόλεμοι «ντύθηκαν» το φόρεμα του «ανθρωπισμού» και της «ειρήνης». Βέβαια, όλος ο κόσμος γνωρίζει πως οι διάφορες επιχειρήσεις που έγιναν δεν είχαν καμιά σχέση με τον ανθρωπισμό και την ειρήνη, γιατί εκείνο που γεννά τον πόλεμο είναι το συμφέρον των κρατών και η δύναμή τους. Υπάρχουν πάντα πολλά πεινασμένα κοράκια που πρέπει να πιουν αίμα και να χορτάσουν! Και το εξωφρενικό είναι πως όλοι αυτοί πίνουν το αίμα στην «υγεία του Θεού» και διακηρύσσουν πως με τη βοήθεια του Θεού θα νικήσουν! Κι όμως σε κάθε πόλεμο μηδενίζεται ο ανθρώπινος πολιτισμός όπως σε κάθε θεομηνία ο ωραίος κήπος μεταβάλλεται σε άγρια φύση.

Ο πόλεμος που κήρυξε η Τουρκία στη Συρία εναντίον των Κούρδων με τη σιωπηρή ανοχή και των Μεγάλων, λεγόμενων, Δυνάμεων έδειξε την Παθολογία του πολέμου. Είδαμε να συνάπτονται ανίερες συμμαχίες, πρώην φίλοι να γίνονται εχθροί και πρώην εχθροί να γίνονται φίλοι. Ο πόλεμος αυτός έδειξε, όπως άλλωστε είναι και ιστορικά βεβαιωμένο, πως τις σχέσεις των κρατών ρυθμίζει το συμφέρον και πως οι τύχες του κόσμου βρίσκονται στα χέρια αμοραλιστών ηγετών που δεν διστάζουν να υποτάξουν την ηθική και το δίκαιο στο συμφέρον τους. Ο πόλεμος αυτός έδειξε πως κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τίποτε και πως δεν μπορεί να στηρίζεται στο λεγόμενο «Διεθνές Δίκαιο». Εξάλλου, κάθε πόλεμος είναι μια παραβίαση αυτού του «Δικαίου», και είναι πολλοί αυτοί που είναι έτοιμοι να το παραβιάσουν, αν βρουν την ευκαιρία!

Οι Έλληνες είναι παραδοσιακά φιλειρηνικός λαός. Δεν είναι καθόλου περίεργο πως στον πόλεμο που εξαπέλυσε το 1999 το ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας περισσότερο από κάθε άλλο ευρωπαϊκό λαό στράφηκαν εναντίον του. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς καταδικάζουν τον πόλεμο είτε προβάλλοντας το απεχθές πρόσωπό του είτε εγκωμιάζοντας και δοξολογώντας τα αγαθά της ειρήνης. Πρώτα πρώτα στα ομηρικά έπη που εξορισμού επαινούν τη μάχη και τον πόλεμο στον οποίο αναδεικνύονται οι γενναίοι άνδρες και οι ήρωες ως έκφραση και φορέας του «ηρωικού ιδεώδους» υπάρχουν άμεσοι και σαφείς αφορισμοί του πολέμου. Ας θυμηθούμε τα λόγια με τα οποία ο Νέστορας, ο συνετός και έμπειρος γέροντας, προσπαθεί να κατευνάσει και να καταπραΰνει το πολεμόχαρο μένος του Διομήδη. Λέει: «αφρήτωρ, αθέμιστος, ανέστιος εστι εκείνος// ος πολέμου έραται επιδημίου οκρυόεντος» (Ιλ. Ι 63-64).

Την ίδια στάση τηρεί απέναντι στον πόλεμο και την ειρήνη και ο Πίνδαρος, ο ποιητής του «ηρωικού βίου». Χαρακτηρίζει την ειρήνη «ταμία πλούτου» (Ολ. 13.7). Δεν είναι άσχετο πως ο γλύπτης Κηφισόδοτος που έζησε στην αρχή του 4^ου π.Χ. αι. παρουσίασε σε ένα γλυπτό του σύμπλεγμα την Ειρήνη να κρατά στο χέρι της ένα μικρό παιδί, τον Πλούτο, που κρατά στο χέρι του το κέρας της Αμάλθειας (Παυσ. 1.8.2 και 9. 16.2). Αλλά και ο Βακχυλίδης, ένας χορικό ποιητής, δοξολογεί την Ειρήνη και πλέκει το εγκώμιό της σε έναν παιάνα λέγοντας: «τίκτει δε τε θνατοίσιν ειρήνα μεγάλα /// πλούτον και μελιγλώσσων αοιδαν άνθεα, δηλαδή η μεγάλη ειρήνη γεννά για τους θνητούς πλούτο και προσφέρει λουλούδια γλυκών τραγουδιών.»

Από τη δοξολογία τη ειρήνης και την καταδίκη του πολέμου δεν μπορεί να λείπει η δραματική ποίηση και η τραγωδία. Ο Αισχύλος στις Ευμενίδες του (στ. 978 κ. ε.) καταδικάζει με το στόμα του Χορού τις εμφύλιες διαμάχες και δίνει μια φοβερή εικόνα των συμφορών που προκαλεί ο πόλεμος στο Α΄ Στάσιμο του έργου του Επτά επί Θήβας (στ. 321- 368). Ακόμη, όμως, πιο πολύ θα υμνήσει την ειρήνη ο Ευριπίδης. Ολόκληρα έργα του, όπως οι Ικέτιδες, οι Τρωάδες, η Εκάβη, η Ελένη διαπνέονται από έντονα ανθρωπιστικά αισθήματα. Αλλά και ο Αριστοφάνης, νοσταλγός της ειρήνης και αυτός, θα διανθίσει τα έργα του, όπως η Λυσιστράτη και οι Θεσμοφοριάζουσες, με ανθρωπιστικά, ειρηνιστικά και αντιπολεμικά μηνύματα και θα αφιερώσει σε αυτή ολόκληρη κωμωδία, την Ειρήνη, που παίχτηκε στη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, το 421 π.Χ.

Πέρα από τους ποιητές και οι πεζογράφοι, ιδιαίτερα οι ιστορικοί, δεν παραλείπουν να εκθειάσουν τα αγαθά της ειρήνης και να καταδικάσουν τον πόλεμο και τους φίλους του. Αρκεί να διαβάσει κανείς το κεφ. ΥΙΙ 75, 1-6 από το έργο του Ηροδότου ή την πργφ. 163 Α-Δ του λόγου του Ισοκράτη Περί ειρήνης, για να μισήσει τον πόλεμο και να αγαπήσει την ειρήνη.

Οι αρχαίοι Έλληνες διανοούμενοι διατύπωναν την αντίθεσή τους στον πόλεμο, όταν εύρισκαν την ευκαιρία, αν και οι συνέπειές του δεν ήταν τόσο ολέθριες και καταστροφικές όσο είναι σήμερα. Ο πόλεμος, όπως διεξάγεται σήμερα, επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο αυτούς μεταξύ των οπίων γίνεται αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Είχε δίκιο κάποιος που είπε πως «στη σφαίρα γη που μας γυρίζει, λίγο αίμα σαν χυθεί σε μια μεριά, τη λερώνει ολόκληρη».