Τα τελευταία γεγονότα της Θεσσαλονίκης με τον ξυλοδαρμό του δημάρχου της, κ. Μπουτάρη έφεραν στον νου μου ένα δοκίμιο του Ευάγγελου Παπανούτσου που ως εκπαιδευτικός δίδασκα στους μαθητές της Γ΄ Λυκείου όσο ήμουν στην υπηρεσία. Τίτλος του είναι «Το δίκαιο της πυγμής» και είναι παρμένο από το ομότιτλο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1975 από τις εκδόσεις Δωδώνη. Ανάμεσα λοιπόν στα άλλα γράφει ο διαπρεπής παιδαγωγός: «Αν ο άνθρωπος φέρθηκε ως τώρα με αγριότητα και απερισκεψία, όπως όλα τα θηρία, και όταν καταλαβαίνει, ότι έχει την υπεροχή, λύνει τις διαφορές του με τη βία, αυτό δε σου δίνει το λογικό δικαίωμα να περιμένεις πως θα επαναλαμβάνεται επ’ άπειρον και πολύ λιγότερο ότι τούτο θα γίνεται και στο μέλλον και πολύ λιγότερο να υποστηρίζεις ότι πρέπει να επαναλαμβάνεται. Γιατί τίποτε δεν εμποδίζει να αλλάξει αύριο και στο σημείο αυτό η ροή της ιστορίας…». Ο Παπανούτσος δικαιολογεί την αισιοδοξία του λέγοντας πως ο άνθρωπος είναι λογικό ον και μπορεί κάποτε να λογικευτεί και ν’ αποφασίσει να αξιοποιεί με άλλους συμφερότερους κι ευπρεπέστερους τρόπους την περίσσεια των σωματικών και των πνευματικών του δυνάμεων, όχι με τον εξευτελισμό και την σφαγή των ομοίων του -και του εαυτού του, θα πρόσθετα εγώ.
Βέβαια, η αισιοδοξία του μεγάλου παιδαγωγού είναι τελείως αβάσιμη και απηχεί μάλλον έναν ενδόμυχο πόθο, παρά μια στέρεη πίστη, γιατί, όπως λέει κάποιος, δεν υπάρχει βίος χωρίς βία. Ο βίος είναι αχώριστο ζευγάρι με τη βία, αφού η βία είναι το θηλυκό του βίου. Όλοι, όμως, πρέπει να παραδεχτούμε πως η βία δεν πρέπει να επαναλαμβάνεται και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από κανένα και για κανένα λόγο για την επίλυση των διαφορών του με τους συνανθρώπους του, έστω κι αν ο λαός με φράσεις όπως «το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο», «και οι αγιοί φοβέρα θέλουν» ή «όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος» επισημαίνει την σε ορισμένες περιπτώσεις αναγκαιότητά της.
Η βία είναι παράλογη ενέργεια. Κι είναι παράλογη γιατί η αποκρουστική βαναυσότητα δεν είναι ισχύς, αλλά είναι ένδειξη αδυναμίας. Δεν είναι φάρμακο και λύση για κανένα πρόβλημα, αλλά μια κτηνώδης δύναμη που πηγάζει όχι από την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου, αλλά από μια τυφλή δουλικότητα και εξάρτησή του από το ζωώδες ένστικτο που όλοι οι άνθρωποι έχουν «εν υπνώσει» μέσα τους. Είναι παράλογη η βία, γιατί η λογική και η πειθώ είναι ισχυρότερες από αυτή και τα αποτελέσματά τους διαρκούν περισσότερο. Είναι παράλογη η βία, γιατί όποιος επιβάλλει με γροθιά το επιχείρημά του πρέπει και να περιμένει τη γροθιά σαν επιχείρημα. Σίγουρα η βία γεννά βία και δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο στις σχέσεις των ανθρώπων. «Εάν υποχωρήσω», λέει ο Παπανούτσος, «στις παρορμήσεις του ενστίκτου και επιτεθώ, το ζώο μέσα μου θα νικήσει, εγώ όμως σαν άνθρωπος με φρόνημα ηθικό θα νικηθώ. Και αυτή τη νίκη του ‘φυσικού’ που με ταπεινώνει δεν την θέλω». Και ο Πλάτων είχε πει πως «Ούκουν των φρόνησιν ασκούντων το βιάζεσθαι» και πως «Βιάζεσθαι ουχ όσιον», δηλαδή πως η άσκηση βίας δεν είναι ενέργεια ανθρώπων που διαθέτουν φρόνηση και πως δεν είναι όσιο το να μεταχειρίζεται κανείς βία.
Με αυτά τα δεδομένα δεν μπορεί κανείς «ελαφρά τη καρδία» να επικροτήσει τη συμπεριφορά κάποιων θερμοκέφαλων που χρησιμοποίησαν βία εναντίον του Δημάρχου της Θεσσαλονίκης. Όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις τα κόμματα πήραν θέση απέναντι σε αυτά τα γεγονότα. Το καθένα τα είδε από τη δική του πλευρά, τα καταδίκασε, όπως ήταν επόμενο, αλλά παράλληλα προσπάθησε να τα εκμεταλλευτεί και να κερδίσει ψήφους, μια και οι εκλογές πλησιάζουν! Θαρρώ πως είναι προτιμότερο να μην παίρνουν θέση τα κόμματα σχετικά με παρόμοια γεγονότα, παρά να το κάνουν με τον τρόπο που το κάνουν. Γιατί και τίποτε δεν κατορθώνουν και γελοιοποιούνται στο τέλος στα μάτια των πολιτών. Στο επόμενο η συνέχεια…