Θα μπορούσαν να γίνουν ένα πολύ αστείο θεατρικό έργο, ακόμη και το αντικείμενο μιας εναλλακτικής ανακοίνωσης… που συγκαταλέγεται στα παρεπόμενα της επιστημονικής έρευνας. Αναφέρομαι στο περιεχόμενο και στις προσφωνήσεις των αφιερώσεων των διπλωματικών εργασιών που εκπονούνται από άτομα άνω των τριάντα ετών. Είναι ένα εξαιρετικό δείγμα γραφής μιας πλαστής γλωσσικής διαλέκτου, παντελώς αδύνατης να αξιοποιηθεί σε επίπεδο κοινωνικό, προκειμένου να εκφραστούν συναισθήματα -ειλικρινή μάλιστα- απέναντι σε πρόσωπα οικεία, αγαπημένα και μοναδικά για το προσωπικό σύμπαν καθενός από εμάς.

Τις ανευρίσκετε στη δεύτερη σελίδα κάθε διπλωματικής εργασίας, κάθε επιστημονικής γενικότερα απόπειρας. Πριν καλά-καλά ο αναγνώστης έρθει σε επαφή με το περιεχόμενο της έρευνας και της επιστημονικής σκέψης κάθε μελέτης, υποχρεούται, στο πλαίσιο μιας άτυπης, κονφορμιστικής κουλτούρας δεοντολογίας, να υπεισέλθει έμμεσα και μάλλον ανορθόδοξα στον εσωτερικό κόσμο και στην προσωπική ζωή του συγγραφέα, διαβάζοντας τις αφιερώσεις του.

Τον τελευταίο μήνα έχω εγκατασταθεί στο σπουδαστήριο και αποδελτιώνω τέτοιες αφιερώσεις. Ύστερα προσπαθώ να κατηγοριοποιήσω τα πρόσωπα, στα οποία οι συγγραφείς αναφέρονται και να συνοψίσω το περιεχόμενο των αναφορών προς αυτά. Μου θυμίζουν λίγο άστοχα επιγράμματα προς σχέσεις είτε τυποποιημένες ή με παραπέμπουν σε συμβατικές εκδηλώσεις που εμπεριέχουν κοινωνικά αυτονόητες θεσμικές παραδοχές προς είδη σχέσεων νομιμοποιημένα. «Στον αγαπημένο μου σύζυγο, Ιωάννη», διαβάζω σε ένα δελτίο και πια δεν μπορώ να ξεχωρίσω αν πρόκειται για αναγραφόμενο σε κηδειόσημο μιας σχέσης, μιας ηλικίας ή μιας συναισθηματικής εφηβείας που από την ήβη προσγειώνεται απότομα στην κλιμακτήριο, διαβαίνοντας τον Ρουβίκωνα της επιστημονικότητας…

Αδυνατώ να σχολιάσω όσες εργασίες είναι αφιερωμένες σε αγίους, ιερείς  και σε κάθε μορφής οικονομικούς ευεργέτες: ιδρύματα, παρόχους υποτροφιών και λοιπά. Οι τελευταίοι είναι και οι μόνοι μάλλον αρμοδιότεροι να αναφέρονται σε τέτοιες εργασίες, καθώς πάντοτε η τέχνη και η επιστήμη είχε την ανάγκη της συνδρομής κάποιου μαικήνα.

Κάποιες μελέτες είναι αφιερωμένες σε επιβλέποντες καθηγητές, άλλες -ίσως οι περισσότερες- στη μνήμη ή στην εν ζωή παρουσία των γονέων των συγγραφέων, οι οποίοι είναι αλήθεια, τους στήριξαν οικονομικά, για να ολοκληρώσουν την έρευνα και άλλοι πάλι αφιερώνουν τη δουλειά τους στα παιδιά τους, των οποίων αναφέρουν ηλικία, βάρος, ύψος και χρώμα μαλλιών. Το τελευταίο σχετικώς το καταλαβαίνω. Πιστεύω εν γένει ιδιαίτερα στους δεσμούς αίματος. Τους θεωρώ ισχυρούς και ακατάλυτους. Παρόλ’ αυτά, μου είναι εξαιρετικά δύσκολο ως και απάνθρωπο να προτάξω δύο σελίδες σε ένα παντελώς ακατάλληλο θεματικά βιβλίο, για να εξηγώ σε αδιάκριτα μάτια πόσο πολύ αγαπώ τους γονείς μου, και πόσα τους οφείλω. Η επιστημονική κοινότητα δεν στηρίζεται σε συναισθηματικούς δεσμούς, οπότε αυτές οι μικρές ατασθαλίες συναισθηματισμού μάλλον αποστερούνται το συναίσθημα, παρά εμπλουτίζουν το αυστηρό και λογικοκρατούμενο ακαδημαϊκό ύφος. 

Ξαναγυρίζω στις προσωπικές σχέσεις και προσπαθώ να καταλάβω τα κίνητρα των αφιερώσεων: τύψεις για τον χρόνο που οι συγγραφείς πέρασαν σε απόσταση από τους συντρόφους τους; εξορκισμός του εγωισμού που οι σχέσεις ποτέ δε θεραπεύουν, γιατί οι δύο δεν γίνονται ποτέ μία σάρκα; Επίδειξη προσωπικής ζωής στους εργένηδες θεράποντες της έρευνας; Άλλοθι προσωπικά στο εσωτερικό κενό; Ή αληθινή αγάπη; Αποδελτιώνοντας τις αφιερώσεις των εργασιών της δεκαετίας του 1990, αναρωτιέμαι πόσες σχέσεις διατηρούνται ακόμη, πόσες δεν έχουν καταλήξει σε διαζύγια! Πόσες δεν έχουν αντικατασταθεί! Πόσες δεν έχουν τελειώσει!

Όχι, δεν πιστεύω ότι όσοι αφιερώνουν τη δουλειά τους στους συντρόφους τους, κάνουν κάτι ειλικρινές για δύο λόγους: αφενός, επειδή οι εραστές αφιερώνουν ο ένας στον άλλον ποιήματα και ερωτικά λόγια, αφετέρου, γιατί η γλώσσα που χρησιμοποιούν είναι απόμακρη και συμβατική. Σκεφτείτε μόνον πότε απευθύνεστε σε κάποιον με τη φράση: «Σύζυγε, Μαρία, σε ευχαριστώ για την πολύτιμη συμπαράστασή σου, όσο μελετούσα»!!! Και προσωπικά προσθέτω και ένα τρίτο επιχείρημα: ότι τα ειλικρινή και ανεξάντλητα ερωτικά και αγαπητικά συναισθήματα έχουν μόνον έναν αποδέκτη: το ποιητικό αίτιο των πόθων μας, όσο αυτοί υπάρχουν και παραμένουν ζωντανοί!

Καλυψώ Λάζου