Πολύ σημαντική είναι για τη Λέσβο η 1^η Δεκεμβρίου του 1912, γιατί τότε αποφασίστηκε να προχωρήσει ο ελληνικός στρατός στο εσωτερικό του νησιού και να προβεί σε εκκαθαρίσεις του από τον τουρκικό στρατό που ενωμένος κατείχε μεγάλο μέρος του. Αυτός, αποτελούμενος από 1500 άνδρες τακτικού στρατού, 1800 ντόπιους επίτακτους εφέδρους και 700 βαζιβουζούκους, είχε οχυρωθεί στην περιοχή Κλαπάδος. Έντεκα ώρες πορείας χώριζε τη Μυτιλήνη από τον Κλαπάδο. Την εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού αποτελούσε ο 4^ος λόχος των Κρητών φοιτητών από τους οποίους μερικοί είχαν επιλεγεί για τον ρόλο των ανιχνευτών, με οδηγό ένα βοσκό, γνώστη τους εδάφους και της περιοχής. Μετά από πορεία 4-5 ωρών οι ανιχνευτές διέκριναν σε απόσταση 2000 περίπου μέτρων μια εχθρική περίπολο 100-150 ανδρών. Οι Κρήτες φοιτητές τούς επιτέθηκαν, κατάφεραν να τους τρέψουν σε φυγή και να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν επί τόπου, εκτός από τρεις νεκρούς, πλούσιο πολεμικό υλικό. Οι ίδιοι δεν είχαν ούτε μια απώλεια!

Ο στρατός διανυχτέρευσε στις 3 Δεκεμβρίου στους Λάμπου Μύλους και στις 4 Δεκεμβρίου έφτασε στην Καλλονή. Στις 5 Δεκεμβρίου άρχισε την προέλαση για συνάντηση του εχθρού. Σε απόσταση 1200 μέτρων ο εχθρός άνοιξε πυρ και ανέκοψε την πορεία του. Ο ελληνικός στρατός ανταπέδωσε τα πυρά. Εφαρμόζοντας στρατηγική κυκλωτική κίνηση περιέσφιγγε τον εχθρό εντός σιδηρού ανθρωπίνου κλοιού και η μάχη συνεχίστηκε μέχρι την 6^η απογευματινή χωρίς διακοπή, ενώ παράλληλα ο εχθρός δεχόταν ανηλεή βομβαρδισμό από τα ελληνικά πολεμικά πλοία που ήταν αγκυροβολημένα ανοιχτά της Πέτρας. Την 6^η πρωινή της 6^ης Δεκεμβρίου η μάχη επαναλήφθηκε, προοδευτικά γενικεύτηκε και κράτησε μέχρι την 7^η μ.μ. Ο εχθρός επιχείρησε νυχτερινή επίθεση εναντίον του ελληνικού πυροβολικού που αποκρούστηκε με επιτυχία. Την 7^η Δεκεμβρίου ο εχθρός είχε περιέλθει σε αδιέξοδο. Επιχείρησε έξοδο από τον κλοιό που τον περιέσφιγγε ολοένα και περισσότερο, αλλά η επιχείρηση απέτυχε. Η τελευταία πράξη αυτού του δράματος παίχτηκε στο Τυραννίδι και στο ύψωμα Πετσοφάς. Εκεί, στις 2 η ώρα μ.μ., φάνηκε από το αντίπαλο στρατόπεδο αναπεπταμένη λευκή σημαία, σύμβολο της παράδοσης. Ακολούθησε συνεννόηση του συνταγματάρχη Συρμακέζη από την ελληνική πλευρά και του Κανή βέη, διοικητή του τουρκικού στρατού, από την τούρκικη που κατέληξε στην παράδοση των Τούρκων « άνευ όρων». Με αυτή την λαμπρή νίκη του ελληνικού στρατού μετά τη Μυτιλήνη όλο το νησί της Λέσβου έγινε ελληνικό. Η μάχη στον Κλαπάδο (6-7 Δεκεμβρίου του 1912) θα σφραγίσει το τέλος της οθωμανικής κατοχής στο νησί.

Η Λέσβος μετά από την μακρόχρονη περιπέτειά της ενσωματώθηκε στον κύριο κορμό της Μητέρας -Πατρίδας, αλλά προσωρινά. Η οριστική της ενσωμάτωση αποφασίστηκε από τις Μεγάλες δυνάμεις με τη Διεθνή Συνθήκη Ενσωμάτωσης, τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923.

Αυτή την περίοδο η Λέσβος, τα λεσβιακά Σωματεία και ολόκληρη η Ελλάδα γιόρτασαν την απελευθέρωση της Λέσβου. Τι ειρωνεία της μοίρας, αλήθεια! Την ίδια περίοδο εορτάζονται σε όλη την Ελλάδα τα 100 χρόνια μνήμης και τιμής από τη Μικρασιατική καταστροφή. Γιορτάζονται παράλληλα μια ήττα και μια νίκη! Πανηγυρικοί εκφωνούνται, πολλά γράφονται, αφιερώματα γίνονται, εκδηλώσεις επίσημες οργανώνονται. Το ζήτημα είναι αν εμείς οι Λέσβιοι, αλλά και όλοι οι Έλληνες έχουμε κατανοήσει τη μεγάλη σημασία της ιστορικής μνήμης. Αν κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε τα χρόνια που ακολούθησαν. Θαρρώ πως κάθε αντικειμενικός κριτής θα απαντήσει αποφατικά.

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν κατανοήσει τον σημαντικό ρόλο που παίζει η ιστορική γνώση αλλά και η σωστή διαχείρισή της στη ζωή των ανθρώπων. Ο Ευριπίδης είχε πει πως είναι ευτυχισμένος ο άνθρωπος που γνωρίζει ιστορία (όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν, είχε πει). Οι Λατίνοι πάλι είχαν ονομάσει την ιστορία «δασκάλα της ζωής» (magistra vitae), ενώ ο μεγάλος μας ιστορικός ο Θουκυδίδης θεώρησε την ιστορία του «παντοτινό απόκτημα» του ανθρώπου (κτήμα ες αεί). Όλοι αυτοί είχαν διαπιστώσει πως υπάρχει μια νομοτελειακή σχέση ανάμεσα στα γεγονότα, όσο κι αν αυτά παρουσιάζονται πολύμορφα, ποικίλα και πολύπλοκα. Ο άνθρωπος που έχει γνώση αυτής της νομοτελειακής σχέσης μπορεί να διακρίνει σε κάθε περίπτωση ορισμένα μόνιμα στοιχεία και έτσι αποκτά την ικανότητα να διερευνά πληρέστερα διάφορες καταστάσεις, να ελέγχει όλους τους παράγοντες που συντέλεσαν στη διαμόρφωσή τους και να προβλέπει την εξέλιξή τους* να λαμβάνει τελικά τις πιο ορθές αποφάσεις.

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι ακόμη έλεγαν «παρά των προγεγενημένων μανθάνετε* αύτη γαρ αρίστη διδασκαλία». Είχε δίκιο αυτός που είπε πως «όσοι δε θυμούνται το παρελθόν είναι υποχρεωμένοι να το ξαναζήσουν». Δυστυχώς, όμως, ισχύει και σήμερα ο πικρός λόγος του Έγελου, ότι «η Ιστορία διδάσκει πως οι λαοί και οι κυβερνώντες ποτέ δεν διδάχτηκαν κάτι από την Ιστορία». Γιατί οι πρόγονοί μας δεν είναι, για να τους θαυμάζουμε απλώς και να τους τιμούμε, αλλά παράλληλα να προσπαθούμε να τους μιμηθούμε και να φανούμε αντάξιοί τους και ανώτεροί τους. Και θα μπορούσαμε να φανούμε ανώτεροι από τους προγόνους μας, αν, όπως είχε πει ο Πλάτων στον Μενέξενό του, «παρασκευασαίμεθα τηι των προγόνων δόξηι μη καταχρησόμενοι μηδ’ αναλώσοντες αυτήν, γνόντες ότι ανδρί οιομένωι τι είναι ουκ έστιν αίσχιον ουδέν ή παρέχειν εαυτόν τιμώμενον μη δι’ εαυτόν αλλά διά δόξαν προγόνων», δηλαδή θα φανούμε ανώτεροι από τους προγόνους «εάν θέσουμε ως σκοπό της ζωής μας να μη καταχραστούμε τη δόξα τους και να μη τη δαπανήσουμε άσκοπα, συνειδητοποιώντας πως για έναν άνθρωπο που τιμά τον εαυτό του δεν υπάρχει αισχρότερο πράγμα από το εμφανίζεται τιμώμενος όχι για τα προσωπικά του έργα, αλλά για την προγονική δόξα». Δυστυχώς, εμείς οι μεταγενέστεροι καταχραστήκαμε τον πολύτιμο θησαυρό που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας, επαναπαυθήκαμε στη δόξα τους και αυτό είναι η βασική αιτία της βαθιάς οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και, πάνω από όλα, ηθικής κρίσης που βιώνει σήμερα η ελληνική κοινωνία και η χώρα μας. Χρειάζεται, λοιπόν, σήμερα παρά ποτέ, σήμερα που «ορκισμένοι» εχθροί μας απειλούν την εθνική μας ακεραιότητα, να σκύψουμε και να μελετήσουμε την Ιστορία μας όχι για να την κάνουμε απλό υλικό πανηγυρικών λόγων, αλλά για να την καταστήσουμε σύμβουλο και οδηγό. Κάτω από το σίγουρο φως της θα μπορέσουμε να ανακαλύψουμε και να δούμε την εθνική μας φυσιογνωμία και, αν χρειαστεί, να την αποκαθάρουμε, για να ζήσουμε έντιμα, συνειδητά και υπεύθυνα* να στοχαζόμαστε πάνω στην Ιστορία του Έθνους μας και να προσπαθούμε να επισημάνουμε το βαθύτερο νόημα των μεγάλων ιστορικών γεγονότων, όπως είναι και αυτό της απελευθέρωσης του νησιού μας.