Η Αγάπη και η «Φιλότητα» η ασφαλέστερη πυξίδα της ζωής...

19/09/2022 - 11:30

Στο προηγούμενο άρθρο μου προσπάθησα να δείξω πως οι συμπεριφορές κάποιων ανθρώπων και οι πολιτικές κάποιων κομμάτων και κρατών «οικοδομούν» σιγά σιγά ένα κόσμο γεμάτο μίσος και εχθρότητα, πράγμα που καλλιεργεί φανατισμούς και εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους. Αντίδοτο σε αυτό το μίσος και την εχθρότητα είναι η αγάπη και η «φιλότητα» μεταξύ των απλών ανθρώπων, ιδιαίτερα αυτών που ούτε κατέχουν την εξουσία ούτε και προσπαθούν να την κατακτήσουν.

Κάθε άνθρωπος ως έμβιο ον έχει κάποια ένστικτα και κάποιες παρορμήσεις αγαθές και κακές, πνευματικές και κτηνώδεις, που αποσκοπούν πρωταρχικά στην επιβίωσή του. Ο Ηράκλειτος είχε πει πως «για το θείο όλα είναι καλά και όμορφα και δίκαια και πως μόνο οι άνθρωποι τα ξεχωρίζουν και άλλα θεωρούν δίκαια και άλλα άδικα» (απ. 102). Η φύση με τη σοφή γλώσσα των ενστίκτων διδάσκει τους ανθρώπους και τα άλλα όντα και τους δείχνει το συμφέρον της ύπαρξής τους που εντοπίζεται στο να μη βλάπτει ο ένας τον άλλο αλλά ούτε και να βλάπτεται κανείς από τους άλλους. «Το της φύσεως δίκαιόν εστι σύμβολον του συμφέροντος εις το μη βλάπτειν αλλήλους μηδέ βλάπτεσθαι» θα μας πει ο Επίκουρος (ΧΧΧΙ). Ο ίδιος φιλόσοφος θα επισημάνει στις Κύριες δόξες του (27) πως «απ’ όλα εκείνα τα αγαθά που η σοφία θα δημιουργήσει και θα μας προσφέρει για μια ευτυχισμένη ζωή το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο είναι η φιλία».

Είναι, λοιπόν, φυσικό το ένστικτο της «φιλότητας» και υπάρχει σε όλα τα έμβια όντα, Ιδιαίτερα όμως αυτό γίνεται φανερό στα «κοινωνικά» όντα, όπως είναι οι μέλισσες, τα μυρμήγκια και ιδιαίτερα οι άνθρωποι, και εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους. Μπορεί να ξεκινήσει από την απλή συμπαράσταση και συνεργασία και να φτάσει μέχρι την ανιδιοτελή αγάπη και τη θυσία. Ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη του βάζει την ηρωίδα να λέει στην σύγκρουσή της με τον Κρέοντα «δεν γεννήθηκα για να μισώ αλλά για να αγαπώ» (στ. 523: ούτοι συνέχθειν αλλά συμφιλείν έφυν) και την παρουσιάζει μέσω της αγάπης να νικά τον Κρέοντα που εκπροσωπεί το μίσος.

Ότι η «φιλότητα» είναι ο παράγοντας εκείνος που «συνέχει» τις ανθρώπινες κοινωνίες φαίνεται και από τον μύθο που λέει ο σοφιστής Πρωταγόρας στον ομώνυμο πλατωνικό διάλογο. Ο Πρωταγόρας λέει πως, όταν ο Δίας δημιούργησε την ανθρώπινη κοινωνία , φοβήθηκε για την επιβίωσή της, γιατί οι άνθρωποι δεν είχαν ακόμη αναπτύξει την «πολιτική τέχνη». Έστειλε, λοιπόν, τον Ερμή να δώσει στους ανθρώπους την «αιδώ» και τη «δίκη», τον «σεβασμό» και τη «δικαιοσύνη», για να είναι «πόλεων κόσμοι και δεσμοί φιλίας συναγωγοί» (ΧΙΙ). Η φιλία, λοιπόν, είναι ο στόχος της κοινωνικής συμβίωσης και όχι η εχθρότητα.

Ο Πλάτων υποστηρίζει πως τέσσερα είναι τα αγαθά που εξασφαλίζουν την ανθρώπινη ευτυχία, η υγεία, η ομορφιά, το «πλουτείν αδόλως» και η φιλία. Και ο Αριστοτέλης τονίζει πως χωρίς φίλους η ζωή δεν θα ήταν ανεκτή, έστω και αν υπήρχαν όλα τα άλλα αγαθά. Διακρίνει μάλιστα τρία είδη φιλίας: τη χρησιμοθηρική, αυτή που αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση του προσωπικού συμφέροντος, την ηδονιστική, αυτή που συνδέει αυτούς που ευχαριστιούνται με τα ίδια πράγματα, και την αγαθή, αυτή που σχετίζεται με τον πληρέστερο εξευγενισμό και εξανθρωπισμό του ανθρώπου.

Πέρα και πάνω από τη φιλία στέκεται η αγάπη. Η αγάπη και η φιλία είναι δυο ομόλογα συναισθήματα, αλλά δεν ταυτίζονται απόλυτα, γιατί, ενώ η φιλία είναι ένας ψυχικός δεσμός συμπάθειας, στοργής και αφοσίωσης για τον άλλο, η αγάπη είναι ένα πολύ βαθύ συναίσθημα που περικλείει απέραντη δύναμη και τρυφερότητα και μια διάθεση για ανιδιοτελή προσφορά και ταύτιση με τον άλλο. Γι’ αυτό γεννά ευφορία στην ψυχή του ανθρώπου και δίνει νόημα στη ζωή του. Όσο ο άνθρωπος μένει προσκολλημένος στην φιλαυτία και τον εγωισμό του, όσο αποφεύγει τη φιλαλληλία και την κοινωνικότητα, τόσο αδυνατεί να πετύχει την ευτυχία την οποία επιδιώκει. Η μετάβαση από το ατομικό συμφέρον και το Εγώ στο συλλογικό συμφέρον και το Εσύ μόνο μέσω της αγάπης και της «φιλότητας» μπορεί να επιτευχθεί. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Μόνο η αγάπη μπορεί να καταπολεμήσει τον ρατσισμό και τον σωβινισμό, τον πολιτικό φανατισμό και τη θρησκευτική μισαλλοδοξία, τον εγωιστικό δογματισμό, την κοινωνική διάκριση και την καχυποψία που ταλαιπωρούν τον κόσμο και μετατρέπουν σε «κόλαση» τον «παράδεισο» της ζωής.

Και οι δυο αυτές ηθικές αξίες, η αγάπη και η φιλία, είναι πολύ περισσότερο απαραίτητες στη σημερινή κοινωνία των οικονομικών αξιών, την κοινωνία στην οποία κυριαρχεί η εκμετάλλευση, στη κοινωνία που δεν έχει οράματα και ιδανικά αλλά «θεοποιεί» την επιτυχία, το γόητρο και τη δόξα, τη δύναμη και την εξουσία, το χρήμα και την πολυτέλεια* μια κοινωνία στραμμένη στον ωφελιμισμό, τον πανσεξουαλισμό και πανηδονισμό. Αυτές μόνο μπορούν να σώσουν τον άνθρωπο από τη μοναξιά και το άγχος που νιώθει, από την αλλοτρίωση και την απώλεια της εσωτερικής και εξωτερικής γαλήνης και ηρεμίας. Ο ποιητής Νικ. Βρεττάκος, επηρεασμένος από όλα αυτά, μας δίνει την τραγικότητα ου σύγχρονου ανθρώπου στη συλλογή του Ηλιακός Λύχνος λέγοντας: «Τα κλειδιά της ειρήνης τα ψάχνουν παντού οι άνθρωποι// και δε βλέπουν πως τα’ χει η αγάπη περασμένα στη ζωή της». Αυτή η αγάπη, όπως έλεγε κάποιος, «είναι «η ασφαλέστερη πυξίδα για να προσανατολίζεσαι στο ταξίδι της ζωής».

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey