Ο Γερμανός φιλόσοφος Φρήντριχ Χέγκελ, γνωστός με την εξελληνισμένη ονομασία του ως Έγελος, είναι ο φιλόσοφος (καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης) που διετύπωσε την θεωρία της «Διαλεκτικής Λογικής».

Σύμφωνα με την θεωρία του μεγάλου φιλοσόφου δεν υπάρχουν αλήθειες έξω και πάνω από την ανθρώπινη αντίληψη και ούτε υπάρχουν αιώνιες· αλήθειες. Οι αλήθειες αλλάζουν από γενιά σε γενιά: αλλάζει η ιστορική πραγματικότητα, αλλάζει και η σκέψη, οι ιδέες και ο λόγος. Και έτσι ο κόσμος πορεύεται προς τα εμπρός.

Το εάν, όμως, ο κόσμος, πορευόμενος προς το μέλλον, θα επιτυγχάνει και την πραγματική του πρόοδο, αυτό εξαρτάται από το πώς διερευνά και ευρίσκει την αλήθεια, σε σχέση με την υπάρχουσα πραγματικότητα, και πώς «χτίζει» την γνώση του στη βάση αυτής της αλήθειας·και, στη συνέχεια, από ποιες ιδέες εμπνέεται και ποιες σκέψεις και προτάσεις εφαρμόζει στην προσωπική και την πολιτική του ζωή.

Προκειμένου, λοιπόν, ο άνθρωπος να εξασφαλίσει την πραγματική και ασφαλή προοδευτική εξέλιξή του, επιλέγοντας το ορθό και το «δέον γενέσθαι», πρέπει να ακολουθεί την «Διαλεκτική Λογική».

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της θεωρίας του Εγέλου;

Εφόσον παραδεχόμαστε την φιλοσοφική θέση ότι στην ανθρώπινη πραγματικότητα δεν υπάρχουν αιώνιες αλήθειες ούτε απόλυτες αλήθειες, ο άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να κατέχει το άπαν της αλήθειας αλλά μόνο ένα μέρος από αυτήν.

Είναι επόμενο, λοιπόν, όταν διαλέγονται οι άνθρωποι -σε διαπροσωπικό ή πολιτικό επίπεδο- σε αυτά που σκέπτονται και υποστηρίζουν, να μην έχει όλο το δίκιο ο ένας και όλο το άδικο ο άλλος, αλλά ο καθένας να έχει -μερικές ή πολλές φορές- εν μέρει δίκιο και εν μέρει άδικο· και γι’ αυτό πρέπει από την θέση του Α΄ και την αντίθεση του Β΄ (ή και αντίστροφα) να γίνονται δεκτά τα καλύτερα και από τις δυο πλευρές των διαλεγομένων και να προχωρούν οι δύο αντίθετες -αρχικά- πλευρές στην σύνθεση, η οποία θα περιλαμβάνει στοιχεία από το λίγο ή το πολύ δίκιο του Α΄, καθώς και στοιχεία από το δίκιο του Β΄.

Και έτσι ο διεξαγόμενος διάλογος θα είναι καρποφόρος, οι διαπροσωπικές, καθώς και οι πολιτικές σχέσεις εποικοδομητικές και αρμονικές· και, κατά συνέπεια, θα εκλείψουν ή, έστω, θα περιοριστούν, από την κοινωνική και πολιτική ζωή, οι πολωτικές και διχαστικές καταστάσεις και η ζωή των ανθρώπων θα εξελίσσεται, συνεχώς, βελτιούμενη.

Ας δούμε, όμως, γιατί ο διαπροσωπικός και ο πολιτικός διάλογος, σπανίως, διεξάγεται, στην πράξη, σύμφωνα με τις παραπάνω αρχές της Διαλεκτικής Λογικής και γιατί, τις περισσότερες φορές, εξελίσσεται σε παράλληλους μονολόγους των αντιτιθέμενων πλευρών και αποβαίνει άκαρπος ή -το θλιβερότερον- χαρακτηρίζεται από την βαρβαρότητα και την χυδαιότητα της ανταλλαγής -εκατέρωθεν- ύβρεων και απειλών;

Η βασική αιτία για την αδυναμία των ανθρώπων -και, συνηθέστερο, των πολιτικών- να διεξάγουν έναν πολιτισμένο και εποικοδομητικό διάλογο είναι ότι οι προσερχόμενοι στον διάλογο δεν διαπνέονται από κανένα ειλικρινές πάθος για την αναζήτηση της αλήθειας αλλά -αντιθέτως- διακατέχονται από την εγωπάθεια και τον κομματικό φανατισμό να συντρίψουν- προκαταβολικά -την αλήθεια της άλλης πλευράς και να αναδείξουν -με κάθε τρόπο- νικήτρια την δική τους αλήθεια.

Μια άλλη αιτία είναι η εμμονή σε αναπόδεικτες αλήθειες, σε προλήψεις και προκαταλήψεις, σε δόγματα και ιδεολογήματα, σε εξωπραγματικές και αυθαίρετες απόψεις, οι οποίες συγκρούονται με τις θεμελιώδεις αρχές της ανθρώπινης λογικής.

Πώς να διεξαχθεί ομαλά διάλογος και να συνεισφέρει στην τελική συναγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων που βελτιώνουν -προς όφελος της κοινωνίας- τα προτεινόμενα μέτρα, όταν κάποια πλευρά, που παίρνει μέρος στον διάλογο, εμμένει σε αυθαίρετες και δογματικές αλήθειες του τύπου «ο κορονοϊός είναι κοροϊδο-ιός» ή «Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη» ή όταν, αντί για επιχειρήματα, κατατίθενται αφορισμοί, προσβλητικοί και αστήρικτοι χαρακτηρισμοί του τύπου: «δοσίλογος», «Γερμανοτσολιάς», «μειοδότης», «άπατρις», «ψεύτης» ή « απατεώνας»;

Με τέτοιους όρους ο διάλογος καταλήγει να διαγράφει ατέρμονες φαύλους κύκλους και, τότε, το προτιμότερο είναι να διακόπτεται, προτού μετατραπεί σε αρένα μονομάχων!

Και, δυστυχώς, στις μέρες μας, και σε διεθνές επίπεδο, από την Αμερική και μέχρι την Ελλάδα και από τον Τραμπ μέχρι τον Ερντογάν, ο διάλογος που διεξάγεται, ανάμεσα στις αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις ή μεταξύ των κρατών περιφρονεί προκλητικά τις αρχές και τους κανόνες της Διαλεκτικής Λογικής και προσβάλλει τον ανθρώπινο πολιτισμό!

Και, όπως είναι επόμενο, τα χείριστα μαθήματα που δίνουν οι πολιτικές ηγεσίες επηρεάζουν αρνητικά και ολόκληρη την κοινωνία, όπου ο διαπροσωπικός διάλογος παρουσιάζει, συχνά, παρόμοια συμπτώματα!

Και όσον αφορά στην Διαλεκτική Λογική, αυτή, εκδιωκόμενη από το πεδίο της πολιτικής, περιορίζεται στον διάλογο μεταξύ των νοημόνων και πολιτισμένων ανθρώπων, των ανθρώπων του πνεύματος, των Γραμμάτων και της επιστήμης (αλλά και στον χώρο της επιστήμης δεν λείπουν, ενίοτε, κάποια -ευτυχώς, όχι «αγοραία»- φαινόμενα, εντόνως, διαπληκτιζόμενων επιστημόνων, όπως π.χ. σεισμολόγων)!

Για να εκλείψουν -ή, έστω, να περιοριστούν- τα παραπάνω φαινόμενα της κακοποίησης του διαλόγου και της λογικής, είναι ανάγκη η διδασκαλία των αρχών της Διαλεκτικής Λογικής και η συστηματική άσκηση στην τήρηση της δεοντολογίας του διαλόγου να αποτελέσουν βασικό στόχο της παιδείας των νέων ανθρώπων και γενικότερα του λαού.