Είναι βέβαιο πως δεν υπάρχει καλύτερο σύστημα διακυβέρνησης από τη Δημοκρατία. Και δε θα μπορούσε να συμβαίνει κάτι άλλο, αφού, όπως έλεγε ο Λίνκολν, η Δημοκρατία είναι κυβέρνηση του λαού, από τον λαό και για τον λαό. Αλλά για ποια Δημοκρατία, αλήθεια, μιλούμε; Γιατί είναι γνωστό πως η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία διέφερε πολύ από αυτή που εφαρμόζεται στη χώρα μας σήμερα και όχι μόνο γιατί η αρχαία ήταν άμεση, ενώ η σύγχρονη είναι αντιπροσωπευτική. Αλλά και η δική μας Δημοκρατία διαφέρει πολύ από τη Γαλλική και την Αμερικανική, που είναι και αυτές αντιπροσωπευτικές. Ας μη λησμονούμε ακόμη πως και η γειτονική μας Τουρκία έχει μια δική της ιδιότυπη Δημοκρατία.

Για ποια, λοιπόν, Δημοκρατία μιλούμε; Ασφαλώς αυτή της οποίας τις αρχές διέγραψε ο μεγάλος πολιτικός της αρχαιότητας, ο Περικλής στον Επιτάφιο λόγο του που παραδίδει ο Θουκυδίδης. Ο Περικλής, λοιπόν, στον λόγο του λέει πως η πραγματική Δημοκρατία έχει κάποιες αρχές που πρέπει να είναι σεβαστές από όλους και απαραβίαστες και οι αρχές αυτές είναι η αρχή της πλειοψηφίας, η αρχή της ισονομίας και της ισοπολιτείας, η αρχή της αξιοκρατίας, η αρχή της αδελφότητας, η αρχή του σεβασμού των αρχόντων και των νόμων και η αρχή της ελευθερίας (Θουκ. Βιβλ. ΙΙ, κεφ. 37). Αλήθεια, ποια από τις αρχές αυτές εφαρμόζει η δική μας Δημοκρατία ή εφάρμοζε διαχρονικά; Σχεδόν καμιά.

Θα μπορούσε να πει κανείς πως στη σημερινή Δημοκρατία όλοι απολαμβάνουμε μεγάλη ελευθερία. Αυτό είναι σωστό. Μόνο που η ελευθερία αυτή είναι τόσο μεγάλη που δίνει στον καθένα το δικαίωμα, παραβιάζοντας ατιμωρητί ακόμη και τους νόμους, να κάνει και να λέει ότι του κατέβει. Έτσι, αυτή η ελευθερία από πλεονέκτημα της Δημοκρατίας καταντά μειονέκτημα, γιατί μπορεί το πρόγραμμά της να είναι το ωραιότερο που διατύπωσαν ποτέ οι άνθρωποι, αλλά αυτή τους δίνει τη δυνατότητα να την κακοποιούν. Κι έρχονται στο νου μου εδώ τα λόγια του Ισοκράτη που περιγράφοντας τη Δημοκρατία του 4ου π. Χ. αι., μια Δημοκρατία σε παρακμή, λέγει πως οι Αθηναίοι νόμιζαν «την μεν ακολασίαν δημοκρατίαν, την δε παρανομίαν ελευθερίαν, την δε παρρησίαν (=το να λένε ελεύθερα τη γνώμη τους) ισονομίαν, την δε εξουσίαν του ταύτα ποιείν ευδαιμονίαν» (Αρεοπαγ. 20). Και δεν μπορεί να συμφωνήσει κανείς με τη δήλωση του Ρουσώ που λέει στο Κοινωνικό του Συμβόλαιο πως κάθε Κυβέρνηση νόμιμη είναι δημοκρατική.

Δυστυχώς, κάθε δημοκρατική κυβέρνηση διολισθαίνει σιγά σιγά σε αυταρχικές και τυραννικές πρακτικές. Και επαληθεύεται ο μεγάλος φιλόσοφος Αριστοτέλης που έλεγε πως η τυραννία είναι παιδί της Δημοκρατίας και ότι σημασία δεν έχει το πολίτευμα μιας χώρας, αλλά οι άνθρωποι που το υλοποιούν και το εκφράζουν. Μπορεί, βέβαια, η δημοκρατία να είναι καλύτερη από την τυραννία, όπως έλεγε ο Περίανδρος, και η χειρότερη δημοκρατία να είναι καλύτερη από την καλύτερη τυραννία, αλλά δεν υπάρχει, όπως έλεγε ο Μοντεσκιέ, σκληρότερη τυραννία από αυτή που διενεργείται κάτω από τη σκιά των νόμων και την επίκληση της δικαιοσύνης.

Και δημιουργείται εδώ το θέμα του δικαιώματος της αντίστασης του λαού που έθιξα στο προηγούμενο άρθρο μου. Όπως είπαμε εκεί, η εξουσία προσπαθεί να διατηρήσει τα «κεκτημένα» της και χαρακτηρίζει όλους αυτούς που αντιδρούν στις αποφάσεις που παίρνει ιδιαίτερα στα εθνικά θέματα ως εθνικιστές, φασίστες, ακροδεξιούς κ.λπ. Προσπαθεί να τους απαξιώσει λησμονώντας πως, αν χαρακτηρίζεις κάποιον ως αλήτη, στο τέλος θα γίνει αλήτης, ακόμη και αν δεν είναι. Ο Μ. Ορφανός στο άρθρο του με τίτλο «Ρωτήστε τους Τούρκους, γιατί έρχονται;» (Εμπρός, 7/7/2018) μίλησε για μια «οργανωμένη προσπάθεια» και ένα «καλοφτιαγμένο σχέδιο» που εκφράζεται από «ακροδεξιές φωνές», για ένα ρεύμα που εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια και αμφισβητεί την ύπαρξη «δημοκρατίας» στην Ελλάδα. Όταν κυριαρχούσε το κίνημα των «αγανακτισμένων» που ζητούσαν από το Σύνταγμα «να καεί κ.λπ…. η Βουλή» πολλοί έθεταν το ψευδοερώτημα: υπάρχει κάτι καλύτερο; Τότε και εγώ έγραψα ένα άρθρο και απάντησα πως υπάρχει και πως αυτό είναι μια καλύτερη Δημοκρατία, μια Δημοκρατία, όπως την ευαγγελίζονται οι πολιτικοί μας προεκλογικά. Νομίζετε πως, αν εμφανιζόμαστε ικανοποιημένοι με όσα μας λένε και μας κάνουν οι πολιτικοί μας, αν δεν αντιδρούμε, θα αλλάξει τίποτε στη χώρα μας; Δεν το νομίζω. Όλα, βέβαια, με μέτρο και μέσα στα πλαίσια των νόμων και του Συντάγματος, που, σημειωτέον, η κυβέρνηση δεν σέβεται.

* Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.