Συνεχίζοντας στην ίδια γραμμή με την επιφυλλίδα της προπερασμένης Παρασκευής, δηλαδή τις σκέψεις για τον εντοπισμό ή ακόμα και για την ανασυγκρότηση πηγών της λεσβιακής ιστορίας, θα εκθέσουμε και σήμερα κάποιες σκέψεις μας γύρω από το ζήτημα αυτό, χωρίς όμως να διατηρούμε και πολλές ελπίδες ότι μπορούν τα πράγματα να εξελιχθούν εύκολα και με αίσιο τρόπο, προς την σωστή -κατά τη γνώμη μου πάντα- κατεύθυνση εξαιτίας πολλών λόγων, που δεν είναι μόνο και αποκλειστικά οικονομικοί. Βέβαια τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε, με μεγάλη ικανοποίηση, να πραγματοποιείται, λόγω κάποιων ευνοϊκών συγκυριών αλλά λόγω και της αλλαγή ιστορικής νοοτροπίας, η επισήμανση και έκδοση οθωμανικών φορολογικών καταστίχων (απόκεινται στα οθωμανικά αρχεία), πράγμα πολύ σημαντικό από κάθε άποψη. Και τούτο, επειδή με τον τρόπο αυτό και όταν ολοκληρωθεί αυτή η προσπάθεια, θα έχουμε μια πολύτιμη πηγή της λεσβιακής -και όχι μόνο- ιστορίας, επειδή τα στοιχεία που με τον τρόπο αυτό αποδεσμεύονται είναι πολλά, συνεχή και αξιόπιστα. Και φυσικά δεν αναφερόμαστε μόνο σε φορολογικά νούμερα, αλλά στην εξέλιξη του πληθυσμού, την εξέλιξη των οικισμών, την εξέλιξη των καλλιεργειών, την ονοματοδοσία και τόσα άλλα στοιχεία, που κάθε ειδικός μπορεί να αναζητήσει από την πλευρά της ειδίκευσής του.

Αυτό είναι το ένα και παράλληλα ένα από τα κεντρικά σημεία της λεσβιακής, της ελληνικής ιστορίας γενικότερα κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, που έχει σχέση με ξένα αρχεία και την ειδίκευση στην οθωμανική ιστορία και γλώσσα.

Όμως, παράλληλα, έχουμε να εκδώσουμε και να μελετήσουμε και τις ιστορικές πηγές που προέρχονται από τα δικά μας, τα λεσβιακά εν προκειμένω αρχεία, και οι οποίες ακόμα μένουν είτε ανέκδοτες, είτε αποσπασματικά στοιχεία μόνο έχουν προσφέρει στα ιστορικά μας πράγματα. Φυσικά για το γεγονός αυτό έχουμε όλοι τις ευθύνες μας και δεν εξαιρώ καθόλου τον εαυτό μου που δεν μπόρεσα ακόμα να παρουσιάσω μια σειρά από ιστορικά τεκμήρια, που έχω κατά καιρούς εντοπίσει και μελετήσει.

Σκέπτομαι δηλαδή τον κώδικα του αγίου Παντελεήμονα Μολύβου, τον παλαιότερο κώδικα που σώζεται στο νησί μας και του οποίου τη μεταγραφή έχω εδώ και χρόνια ολοκληρώσει. Σκέπτομαι τους κώδικες της Ι. Μητροπόλεως Μυτιλήνης, των οποίων τις περιλήψεις έχω εδώ και χρόνια πραγματώσει και καταγράψει ηλεκτρονικά και οι οποίες θα συνεχίσουν την έκδοση του πρώτου κώδικα της ίδιας μητροπόλεως που έχει πριν από χρόνια πραγματοποιηθεί. Σκέπτομαι ένα κατάστιχο ζητείας από το Άγιο Όρος, σχετικά με την περιφορά αγίων λειψάνων στον Μανταμάδο στις αρχές του 19ου αιώνα και θα μας παρουσιάσει τις συνήθειες και τις νοοτροπίες μιας αγροτικής κοινότητας του νησιού μας. Σκέπτομαι συλλογές υλικού από τον Μανταμάδο ή τις πράξεις της Ι. Μητροπόλεως Μηθύμνης που αναφέρονται στην προσπάθεια εκλογίκευσης των εθίμων των αρραβώνων, γάμων, προίκας κτλ. όπως αυτά εκτελούνται στα διάφορα χωριά της μητροπόλεως και απασχόλησαν δημογεροντίες και μητρόπολη όλον τον 19ο αιώνα. Σκέπτομαι τον κατάλογο των βιβλίων της Βιβλιοθήκης Ιωσήφ Μαύρου που μελέτησα πολλά χρόνια πριν και τόσα άλλα ακόμα, που βρίσκονται στα συρτάρια μου, όπως και άλλες πηγές φυσικά θα απόκεινται στα συρτάρια άλλων συναδέλφων ιστορικών, λ.χ. του Στρατή Αναγνώστου, όπως γνωρίζω από άμεση αντίληψη. Σκέπτομαι επιπλέον, αν θα βρεθεί πρόσωπο ή πρόσωπα που θα μελετήσουν τις πηγές που αναφέρονται στην ιστορία του Αϊβαλιού, των Μοσχονησιών κτλ. τα οποία έχουν άμεση σχέση και με τη λεσβιακή ιστορία, μιας και ο χώρος έως την Μικρασιατική καταστροφή ήταν ενιαίος ώστε να μην υπάρχει άμεσος διαχωρισμός ανάμεσα στο νησί μας και στα έναντι μικρασιατικά παράλια.

Όλα αυτά ήλθαν στο μυαλό μου πάλι, τις τελευταίες μέρες, καθώς ο βιοπορισμός μου επέτρεψε λίγο να ασχοληθώ με τα χαρτιά μου, να τα ξαναπιάσω απλώς στα χέρια μου και να διαπιστώσω πόσα έχουμε να κάνουμε, πόσα έχω να κάνω, ενώ ο χρόνος αρχίζει πλέον να πιέζει ασφυκτικά...