Ζούμε σε ένα κόσμο όπου κυριαρχεί η ανασφάλεια. Και η ανασφάλεια γεννά πολιτικά εκτρώματα. Ιστορικά έχει εκθρέψει δικτάτορες, ολοκληρωτικά καθεστώτα, εμφύλιους πολέμους, εκκαθαρίσεις, ολοκαυτώματα και γενοκτονίες.

Στην εποχή μας, η ανασφάλεια προσφέρει το κατάλληλο έδαφος και το ευνοϊκό περιβάλλον, για να αναπτυχθεί ο εθνικισμός, ο λαϊκισμός, ο θρησκευτικός φανατισμός και ο ρατσισμός, για να επιβληθούν αντιδημοκρατικά μέτρα και να περιοριστούν οι ατομικές και πολιτικές ελευθερίες.

Η τεράστια ανάπτυξη των Μέσων Επικοινωνίας και η έκρηξη της πληροφόρησης και της γνώσης, οι καταιγιστικές τεχνολογικές εξελίξεις, οι ταχύτατες αλλαγές στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα, η παγκοσμιοποίηση, η πτώση των «τειχών» και των συνόρων, η αποδυνάμωση των θεσμών και των παραδοσιακών πολιτισμών, είχαν ως αποτέλεσμα την κατάρρευση των παλιών βεβαιοτήτων, με συνέπεια οι άνθρωποι να βρεθούν γυμνοί κι αδύναμοι, χωρίς την πανοπλία που τους εξασφάλιζε το εθνικό κράτος, η οικογένεια, η κοινοτική και η συντεχνιακή οργάνωση, η πολιτική και θρησκευτική ένταξή τους.

Η διεύρυνση και απελευθέρωση της αγοράς σε παγκόσμια κλίμακα, κατέστησε θηριώδη τον οικονομικό ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα να συνθλιβούν οι αδύναμοι και να κυριαρχήσουν τα οικονομικά μεγαθήρια. Αυτό πέρα από τα οικονομικά αποτελέσματα (καταστροφή πολλών κλάδων της εθνικής οικονομίας, μετατόπιση οικονομικών κέντρων), επέφερε ριζικές αλλαγές στο κοινωνικό, καθώς και στο ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο (καταστροφή μεσαίας τάξης, μεγιστοποίηση κοινωνικής ανισότητας, περιθωριοποίηση κοινωνικών ομάδων, έξαρση της βίας και της εγκληματικότητας, ανασφάλεια, υιοθέτηση συντηρητικών πολιτικών απόψεων).

Οι παραπάνω κοινωνικές και ιδεολογικοπολιτικές αλλαγές, όπως είναι επόμενο, καθορίζουν και τη στάση του εκλογικού σώματος. Η κοινωνία, που επιβιώνει, έμφοβη, στο σύγχρονο «σεισμογενές» περιβάλλον, αναζητά Μεσσίες, θαυματοποιούς σωτήρες, δυναμικούς ηγέτες και εθνικούς ήρωες, οι οποίοι θα επαναφέρουν την παλιά τάξη πραγμάτων, θα αποκαταστήσουν το εθνικό μεγαλείο και την υπερηφάνεια, θα ορθώσουν εθνικούς «φράχτες» και τείχη, θα επιβάλλουν με «σιδηρά πυγμή» την «κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη».

Και το πιο δυσοίωνο: ο λαός, που κατατρύχεται από αισθήματα ανασφάλειας, είναι διατεθειμένος να δεχτεί την υποβάθμιση των δημοκρατικών αρχών και αξιών, ακόμα και την περικοπή των ελευθεριών του, ατομικών και πολιτικών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφάλειά του και να κατοχυρωθούν οι υλικοί όροι για την επιβίωσή του.

Έτσι, ιστορικά, οδηγηθήκαμε στα δικτατορικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα και έτσι, στις μέρες μας, αναζωπυρώνονται οι εθνικιστικές ιδεολογίες και τα κινήματα, αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα των δημοκρατικών θεσμών, αναθεωρείται η κλίμακα των αξιών μας, με την πρόταξη της ασφάλειας έναντι του δημοκρατικού τρόπου της ζωής μας.

Την ανασφάλεια και την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου για την οικονομική επιβίωσή του, για το μέλλον το δικό του και των παιδιών του, για τη διασφάλιση της ζωής και της περιουσίας του, για τη διατήρηση της πατρογονικής κληρονομιάς, υλικής και πνευματικής, εκμεταλλεύονται οι κάθε είδους εθνικολαϊκιστές. Οι ιαχές τους «πίσω ολοταχώς», καθώς και οι υποσχέσεις τους για ολική επιστροφή στον «απολεσθέντα παράδεισο» αντηχούν, σήμερα, στη δημοκρατική Ευρώπη και Αμερική.

Αποτελεί, όμως η άτακτη οπισθοχώρηση, τη λύση για τα προβλήματα που συσσώρευσε η ταχύτατη εξέλιξη που σημειώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες;

Καμιά οπισθοχώρηση ιστορικά δεν έκανε ευτυχέστερους τους ανθρώπους. Σε καμιά περίπτωση η παραίτηση από το δικαίωμα να ζει ένας λαός σε καθεστώς δημοκρατίας και ελευθερίας, δεν άλλαξε προς τα βελτίω τη ζωή του. Αντιθέτως επισώρευσε περισσότερα δεινά από αυτά που νόμισε πως μπορούσε να θεραπεύσει περιορίζοντας τις δημοκρατικές ελευθερίες του.

Είναι, όμως, δυνατόν να αντιμετωπιστούν τα κρίσιμα προβλήματα της συγκυρίας μέσα στα πλαίσια της δημοκρατικής οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής;

Κανένας από τους παλιούς ή τους νέους «…ισμούς» δεν αξιώθηκε να υποκαταστήσει τη Δημοκρατία και να εξασφαλίσει μια ανθρωπινότερη διακυβέρνηση για τον άνθρωπο. Η Δημοκρατία παραμένει από την Αρχαιότητα έως σήμερα το πολίτευμα που αρμόζει σε έλλογα όντα, που εκτιμούν ως μέγιστη αξία της ζωής τους την ελευθερία.

Επιβάλλεται, όμως, σήμερα, προκειμένου να ανταποκριθούμε στις ανάγκες της συγκυρίας, να εκσυγχρονίσουμε, να ανασυγκροτήσουμε, να ενισχύσουμε και να διευρύνουμε τη δημοκρατική μας λειτουργία.

Η κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο ξέφυγε από κάθε λογικό έλεγχο, διότι αφέθηκαν οι οικονομικές δυνάμεις να δρουν ανεξέλεγκτα και να διαμορφώνουν, σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, του όρους της ζωής μας.

Η Δημοκρατία μας -σε εθνικό και διεθνές επίπεδο- έχασε τη δύναμη να ελέγχει και να επιβάλλει τους κανόνες της, διότι, σαν τον μυθικό Ανταίο που αντλούσε τη δύναμή του από τη γη, έπαψε να αντλεί τη δύναμή της από το λαό, να εκφράζει την πραγματική θέληση του και να πολιτεύεται αξιοποιώντας την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη που μπορεί να της δώσει η ζώσα και άμεση σχέση της με το λαό.

Η οικονομική, η κοινωνική και πολιτική μας ζωή μπορεί να επανέλθει στην τροχιά που θα έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο, όταν η Δημοκρατία μας αποφασίσει να νομοθετεί, προσανατολισμένη -απόλυτα- προς αυτό το κέντρο και όταν εφαρμόζει, χωρίς καμιά απόκλιση απ’ αυτό το κέντρο, τους νόμους της.

Η Δημοκρατία που εκφράζει πραγματικά το λαό και στηρίζεται στη δύναμη του, μπορεί να επιβάλει τους κανόνες της σ’ αυτούς που κρατούν στα χέρια τους, συσσωρευμένες, τεράστιες οικονομικές δυνάμεις, τις οποίες διαχειρίζονται -ανεξέλεγκτα- με αποκλειστικό γνώμονα το δικό τους συμφέρον.

Μια Δημοκρατία περισσότερο γενναία χρειαζόμαστε, για να αποκαταστήσει στο σύγχρονο κόσμο τη δικαιοσύνη και την αρμονική συμβίωση ανθρώπων και κρατών.

Δεν χρειάζεται να επινοήσουμε εξαρχής τη Δημοκρατία. Η Δημοκρατία υπάρχει. Ας βρούμε, όμως, τον τρόπο να μην παραμένει η Δημοκρατία μας, απλώς, ως γραπτή διατύπωση στα Συντάγματά μας, αλλά να γίνει πράξη, στην ατομική και συλλογική ζωή μας, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.