Μέσα στην κόπρο και την ευτέλεια των καθημερινών ειδήσεων αστράφτουν πότε-πότε κάτι λαμπερά μαργαριτάρια τόσο, που είναι αρκετό να φωτίσουν το χαμένο δρόμο μας.

Η φωτεινή είδηση είναι η εξής: τρία παιδιά από τη Φλώρινα, μαθητές της τρίτης τάξης του Γυμνασίου, τουτέστιν δεκατεσσάρων χρονών, έκαναν ενημερωτική επίσκεψη στη Βουλή και συνέπεσε την ημέρα που διαπληκτίστηκαν βουλευτές όλων σχεδόν των πτερύγων και εκστόμισαν χυδαίες και προσβλητικές φράσεις απ’ αυτές που ηχούν στα έσχατα πεζοδρόμια.

Στη συνέντευξη που τους πήραν αργότερα, τα παιδιά διατύπωσαν με παρρησία: «Ακούσαμε χυδαίες και ακατονόμαστες φράσεις. Ξαφνιαστήκαμε, γιατί από μικρά οι γονείς μας μάς μαθαίνουν να μιλάμε με ευπρέπεια και να σεβόμαστε και να υπολογίζουμε τη γνώμη του άλλου».

Είναι συγκινητικό όσο και παρήγορο να ακούς από νεαρά χείλη τέτοια ηθικά αξιώματα. Ο σεβασμός της γνώμης του άλλου συναπτόμενος με την κόσμια συμπεριφορά δεν είναι μόνο η πεμπτουσία της παιδείας αλλά -να μην το ξεχνάμε αυτό- και ο ακρογωνιαίος λίθος της δημοκρατίας.
Και να πεις ότι δεν έχουμε παράδοση και στη δημοκρατία και στο λόγο; Τα προβλήματα και οι πνευματικές διενέξεις λύνονται με αποδείξεις και με λογική αντιπαράθεση επιχειρημάτων εδώ και αιώνες.

Ο Σωκράτης, διά στόματος Πλάτωνα, εφήρμοζε τη μαιευτική μέθοδο του λόγου. Ξεκίναγε με την (εντυπωσιακή) αμφισβήτηση της δικής του πεποίθησης και σιγά-σιγά, πότε με υποχωρητικές προτάσεις και πότε με αυταπόδεικτες και αναμφίλεκτες, κατάφερνε να φέρει τον συζητητή στα νερά του.

Εντούτοις, και αυτό είναι ενδεικτικό της σοφίας, σε αρκετούς Πλατωνικούς «διαλόγους» δεν έχουμε αυτή την ευτυχή και εξαρχής επιδιωκόμενη κατάληξη, και το ζήτημα παραμένει σοφά άλυτο και εκκρεμές ανάμεσα στις δύο απόψεις, γεγονός που μαρτυρά ότι οι μεγάλοι αρχαίοι θεωρητικοί δεν είχαν το προνόμιο του αλάθητου και σέβονταν τη γνώμη του άλλου.

Πάντα θα υπάρχει η αμφιβολία, όπως την εκφράζει ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη, ότι, είναι ίσως δυνατόν να έχει κι ο άλλος δίκιο («γένοιτο μεντάν χατέρω καλώς έχον») και πάνω σ’ αυτή τη ρήση, αν το καλοσκεφτούμε, στηρίζεται η κοινωνική διαλλαγή και ολόκληρη η δημοκρατία.

Να πούμε επίσης εν παρόδω ότι οι Έλληνες ουδέποτε εκχυδάιζαν οτιδήποτε και ιδιαίτερα τον λόγο. Ο λόγος τους ήταν πάντοτε φιλοτεχνημένος και ουδέποτε απροκάλυπτος και χυδαίος. Όταν λ.χ. καταριώνταν έλεγαν «να πας να σε φάνε τα κοράκια» (έρρ’ ες κόρακας).

Όταν ήθελαν να πουν σε κάποιον ότι ματαιοπονεί του έλεγαν «ωόν τίλλεις» δηλαδή ξεπουπουλιάζεις αβγό, και όταν πέθαινε έλεγαν ότι «μεταλλάσσει βίον».
Δεν έλεγαν στα ίσια «πολύ» αλλά «ουκ ολίγον», και για το πέρδομαι και κλάνω προτιμούσαν το «κρούω πέπλον»!

Δεν έλεγαν «το σούρουπο» αλλά το ποιητικότατο «περί λύχνων αφάς» δηλαδή τότε που ανάβουν τα λυχνάρια, φράση που διασώζεται σαν «λυχναφάς» στην Κύπρο !

Και όταν ήθελαν να πουν σε κάποιον ότι είναι τρελός του έλεγαν «δει σε ελλεβόρου» δηλαδή χρειάζεσαι ελλέβορο, που είναι ένα βοτάνι ιδιαίτερα ενδημικό στη Βοιωτία (επιστημονική ονομασία elleborus niger) και που χρησιμοποιείται στη θεραπεία της επιληψίας.

Υπάρχει ακόμα και μια πρακτική συνέπεια στην αποφυγή χυδαίας όξυνσης και ακραίων εκφράσεων: όσο οργιζόμαστε, όσο χάνουμε τη νηφαλιότητά μας και δρούμε εκτός σχεδίου και επιχειρημάτων, τόσο μεγαλώνει η βεβαιότητα ότι θα χάσουμε τη λεκτική μάχη.
Η Βουλή είναι το αρχηγείο της δημοκρατίας και θα’ πρεπε, αν αδυνατεί να δίνει το παράδειγμα, τουλάχιστο να τηρεί τα προσχήματα.

Η παρουσία των τριών μαθητών στο Κοινοβούλιο την περασμένη βδομάδα ήταν εκπαιδευτική και στα πλαίσια της πρακτικής ενημέρωσης των αυριανών πολιτών σε θέματα πολιτικής αγωγής. Το ωραίο όμως είναι ότι αντί να πάρουν πολιτική αγωγή από τη Βουλή, αυτά έδωσαν...

Διόρθωση:
Στο άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας (5.5.15) από αβλεψία γράφτηκε «μίση» αντί της λέξης «μύση».