Στοιχεία από την κατάληψη (1462) της Μυτιλήνης (β΄ μέρος)

09/05/2014 - 15:17 Ενημερώθηκε 08/05/2019 - 16:57

Γράφαμε, πριν από 15 ημέρες, για την κατάληψη της Λέσβου, στην ουσία του κάστρου της Μυτιλήνης, από τους Οθωμανούς Τούρκους, το 1462, και αντλούσαμε στοιχεία από τη μελέτη του Κ. Κόντου, γραμμένη πριν από 54 χρόνια και δημοσιευμένη στο περιοδικό «Λεσβιακά» (τόμ. Δ΄).

Είχαμε λοιπόν την ευκαιρία να πούμε ότι εννέα μόλις χρόνια μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, ο ίδιος ο Μωάμεθ ο Πορθητής στράφηκε εναντίον του νησιού μας, οργανώνοντας μια μεγάλη επιχείρηση από την ξηρά και από τη θάλασσα, η οποία στις 17 Σεπτεμβρίου 1462 ολοκληρώθηκε με την κατάληψη του κάστρου της Μυτιλήνης, που το υπερασπίζονταν σημαντικές ελληνικές και κυρίως φραγκικές, μισθοφορικές δυνάμεις, υπό τη διοίκηση του τελευταίου Γατελούζου, Νικολάου. Έτσι το νησί άλλαξε χέρια και από τους Γατελούζους, βρέθηκε κάτω από τους Οθωμανούς.

Πέρα από τις λεπτομερείς καταγραφές της επιχείρησης που την έχουμε από πολλές σύγχρονες πηγές, η επιχείρηση αυτή των Οθωμανών εναντίον του νησιού, σήμαινε την έναρξη, στην ουσία, μιας επιχείρησης εναντίον όλων των φραγκικών νησιωτικών κτήσεων στην περιοχή του ανατολικού Αιγαίου, η οποία θα ολοκληρωθεί με την κατάληψη της Χίου (1566), της Ρόδου (1522), της Κύπρου (1571) και αργότερα της Κρήτης (1669).

Ίσως μάλιστα μπορούμε να πούμε ότι η επίθεση και η κατάληψη του νησιού μας αποτελούσε στην ουσία και την οριστική διακοπή με το βυζαντινό παρελθόν του, δεδομένου ότι οι Γατελούζοι δεν έπαψαν ποτέ να θυμίζουν τις βυζαντινές σχέσεις του, καθώς μάλιστα είχαν προσθέσει δίπλα στο όνομά τους και αυτό των Παλαιολόγων, το οποίο ακόμα και σήμερα μπορούμε να δούμε εντοιχισμένο στο κάστρο της Μυτιλήνης.

Πέρα από τη γενική αυτή διαπίστωση, η αναλυτική περιγραφή της κατάληψης της πόλης της Μυτιλήνης προσθέτει στις γνώσεις μας σημαντικά στοιχεία, τα οποία, ενδεχομένως, δεν τα γνωρίζουμε πολύ καλά στις λεπτομέρειές τους.

Ένα πρώτο στοιχείο, λοιπόν, έχει να κάνει με τη χωρογραφία του κάστρου, το οποίο φαίνεται ότι κάλυπτε και ένα τμήμα ακόμα της πόλης, προς τη μεριά της Επάνω Σκάλας και προς το Κιόσκι, οχυρωματική κάλυψη η οποία ελάχιστα ίχνη έχει αφήσει.

Ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο είναι ότι το νησί δεν παραδόθηκε στους Οθωμανούς, αλλά πολέμησε εναντίον τους.

Τούτο, σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, σήμαινε ότι έπρεπε να λεηλατηθεί και ότι όλοι οι κάτοικοί του θεωρούνταν πλέον σκλάβοι του σουλτάνου.

Αυτά όλα με τη σειρά τους συνέβαλαν ώστε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να καταστούν σκλάβοι προς εξαγοράν και κυρίως ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού να μεταφερθεί με τη βία στην Κωνσταντινούπολη για να καλύψει το πληθυσμιακό έλλειμμα που είχε δημιουργήσει η πολιορκία της Πόλης και οι καταστροφές της Άλωσης.

Το γεγονός της βίαιης αυτής μετοικεσίας καταθέτουν όλες οι σύγχρονες με την κατάληψη της Λέσβου πηγές, αλλά τώρα πλέον μάς είναι γνωστό και από μεταγενέστερες πηγές.

Δηλαδή έχουμε μια περιοχή της Κωνσταντινούπολης με έντονο λεσβιακό στοιχείο, ακόμα γνωρίζουμε και ονόματα ανθρώπων, μερικές δεκαετίες μετά την άλωση του νησιού μας, που κατοικούν σε μια συνοικία της Κωνσταντινούπολης, που δεν αποκλείεται να είναι αυτοί οι ίδιοι οι Λέσβιοι ή τα παιδιά τους που μεταφέρθηκαν από τους Τούρκους στην Πόλη.

Τρίτο γεγονός, από τα πολλά, βέβαια, είναι ότι αντίσταση εναντίον των Οθωμανών δεν εκδηλώθηκε σε άλλο σημείο του νησιού, ή τουλάχιστον δε μας είναι γνωστή.

Ίσως μάλιστα αυτό να συνέβαλε ώστε τουλάχιστον το μεγάλο μέρος του νησιού να μη γνωρίσει δραματικές επιπτώσεις και καταστροφές, όπως άλλωστε δηλώνουν κάποια στοιχεία των πρώτων χρόνων μετά την κατάληψη του νησιού μας, για τα οποία έχουμε γράψει στη στήλη αυτή και δείχνουν την επιστροφή σε μια γρήγορη ομαλότητα, που δε φαίνεται να επηρεάστηκε δραματικά από την κατάκτηση.

Τέλος, ας σημειώσουμε ότι οι οθωμανικές δυνάμεις που κλήθηκαν μετά την κατάκτηση του νησιού να ελέγξουν και να διεκπεραιώσουν τη νέα κατάσταση, ήταν ελάχιστες με τα σημερινά δεδομένα, αλλά, ενδεχομένως, και με τα δεδομένα της εποχής.

Τούτο προέρχεται από την κατάθεση των σχετικών πηγών που αναφέρονται σε 200 - 300 Γενιτσάρους και άλλους τόσους στρατιώτες, δηλαδή όχι πάνω από 500 - 600 άτομα.

Αυτό δηλώνει, από τη μια, ότι δεν υπήρχε η πιθανότητα κάποιας οργανωμένης αντίδρασης και από την άλλη, ότι η πολεμική δύναμη που αντιπροσώπευαν οι στρατιώτες αυτοί, πρέπει να ήταν πολύ μεγάλη, αφού είχαν να περιφρουρήσουν ένα τόσο μεγάλο νησί.

Όμως και πάλι φαίνεται να πλησιάζουμε τον αριθμό λέξεων που έχουμε στη διάθεσή μας, ενώ η Ιστορία πάντα συνεχίζεται στο χρόνο...

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey