Τον καιρό των αφεντάδων Γατελούζων

11/04/2014 - 15:12

Τις τελευταίες μέρες, εξ αιτίας μιας επαγγελματικής υποχρέωσης, είχα την ευκαιρία να μελετήσω πάλι την περίοδο των Γατελούζων.

Τις τελευταίες μέρες, εξ αιτίας μιας επαγγελματικής υποχρέωσης, είχα την ευκαιρία να μελετήσω πάλι την περίοδο των Γατελούζων, δηλαδή να ξαναπάρω στα χέρια μου όλα τα τελευταία δημοσιεύματα για την περίοδο αυτή, που διαδέχτηκε τη βυζαντινή στη Λέσβο και κράτησε έως την οθωμανική κατάκτηση του νησιού.

Οι ημερομηνίες είναι γνωστές: 1355 - 17 Σεπτεμβρίου 1462, με άλλα λόγια 107 χρόνια διαρκούς παρουσίας στο νησί μας της οικογένειας των Γενουατών Γατελούζων.

Η αιτία που το νησί πέρασε στους Γατελούζους, και πάλι γνωστή: ο Φραγκίσκος Α΄ Γατελούζος βοήθησε το Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγο στη διένεξή του με τον Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό και παράλληλα παντρεύτηκε την αδελφή του Ιωάννη, Μαρία. Έτσι, ας πούμε ως προίκα, πήρε ένα νησί, το νησί μας, ο Γατελούζος.

Αυτά όλα βέβαια, και άλλα πολλά, αποτελούν μέρος από τις ανατροπές που οι Σταυροφορίες και κυρίως η τέταρτη, με την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204) από τους σταυροφόρους, επέφεραν στην Ανατολή, όταν κινήθηκαν εκατοντάδες δυτικοί ηγεμόνες, πραγματικοί αλλά και εμφανιζόμενοι ως πραγματικοί, και χιλιάδες τυχοδιώκτες, αναζητώντας ευκαιρίες πλουτισμού στα εδάφη της πρώην ακαταμάχητης αυτοκρατορίας.

Ωστόσο, αν ξεφύγουμε από το σχήμα του κακού κατακτητή που υποδουλώνει τους χριστιανούς και ερημώνει τα πάντα κ.τ.λ., που έχει επικρατήσει ως γενικό σχήμα αφήγησης των γεγονότων, και εξετάσουμε με προσοχή τις πληροφορίες που αποδεσμεύουν οι ιστορικές πηγές, διαφαίνονται και άλλα γεγονότα, που ίσως μας δίνουν τη δυνατότητα να κοιτάξουμε με άλλο μάτι τα πράγματα.

Πρώτα - πρώτα, οι Γατελούζοι, μολονότι Γενουάτες, δεν μπόρεσαν ούτε στιγμή να αποβάλουν τη βυζαντινή συνάφειά τους. Ίσως και να μην το ήθελαν, ή να μην μπορούσαν να το κάνουν.

Το γεγονός ότι πάντα σχεδόν δίπλα στο όνομά τους προσθέτουν το «Παλαιολόγος», κάτι σημαίνει και σημαίνει, βέβαια, ότι αυτό το όνομα προσδίδει το κύρος και την υπόληψη, πράγμα απαραίτητο για να εξουσιάσεις σε έναν τόπο όπου η βυζαντινή παρουσία υπήρξε συνεχής επί πολλούς αιώνες.

Αλλά και στις διεθνείς σχέσεις της εποχής, το όνομα Παλαιολόγος έχει άλλο κύρος και βαρύτητα από το Γατελούζος, άλλες παραστάσεις κινητοποιεί και διαφορετικά αντιμετωπίζεται, ακόμα και στο απλό επίπεδο των συμβολισμών.

Αυτό είναι βέβαιο και διευκολύνει αφάνταστα το ομαλό πέρασμα από ένα επίπεδο εξουσίας σε ένα άλλο, μέσα στο οποίο υπάρχει σαφής αναφορά στο πρώτο: Βυζαντινοί ήταν στο νησί έως το 1355, κάποιοι άλλοι που μοιάζουν με τους Βυζαντινούς, τους διαδέχτηκαν.

Ωστόσο, όπως οι πηγές δείχνουν, οι Γατελούζοι φέρνουν και ένα άλλο πνεύμα που επηρεάζει το νησί, δεν μπορεί να μην το επηρεάζει. Είναι κυρίως έμποροι, τυχοδιώκτες έμποροι, κάτι ανάμεσα σε εμπόρους και πειρατές, όπου, στην αρχή της παρουσίας τους τουλάχιστον, η μια ιδιότητα επηρεάζει την άλλη.

Τα ίχνη μιας αλλαγής που συντελείται στο νησί, είναι αχνά, αλλά πάντως διαπιστωμένα. Οι απαρχές του εμπορικού πνεύματος που θα εμφανιστεί αργότερα στο νησί μας, πρέπει να ανιχνεύονται την περίοδο αυτή, όταν μια αγορά ανθρώπων και πραγμάτων αρχίζει να λειτουργεί.

Οι πηγές που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια, όπως τα έγγραφα που δημοσίευσε η Ιταλίδα ιστορικός Ausilia Roccatagliata (1982, μακάρι να βρεθεί ο άνθρωπος που θα μεταφράσει από τα λατινικά στα ελληνικά), το βιβλίο του Παναγιώτη Παρασκευαΐδη για τους Γατελούζους (γ΄ έκδοση, Μυτιλήνη 2006), τα Πρακτικά (1996) του συνεδρίου για τους Γατελούζους κ.τ.λ., παρουσιάζουν ανάγλυφα το φαινόμενο. Άνθρωποι και πράγματα πάνε κι έρχονται στο νησί, αγορά λειτουργεί, συμβολαιογράφοι συνάπτουν δικαιοπραξίες, εκκλησιαστικοί και λόγιοι υπάρχουν και δρουν, εκκλησιές χτίζονται, καράβια φορτώνουν στύψη και άλλα προϊόντα στην πόλη και στον κόλπο της Καλλονής, κάστρα επισκευάζονται, μισθοφόροι τα επανδρώνουν κ.τ.λ. κ.τ.λ..

Φυσικά υπάρχουν και δυσμενή γεγονότα: ο σεισμός της 6ης Αυγούστου 1384, οι δυναστικές έριδες, οι συγκρούσεις με τους Οθωμανούς, είναι μερικά από αυτά τα δύσκολα γεγονότα που επηρεάζουν το γενικά καλό κλίμα. Έχω όμως την αίσθηση ότι ένας αέρας δημιουργίας και νεωτερικότητας πνέει στο νησί έως την οθωμανική κατάκτηση (1462). Θα μπορέσει όμως αυτή να τα ισοπεδώσει όλα;

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey