Λέγαμε στο τελευταίο περί προίκας σημείωμά μας ότι ο Μανουήλ Γεδεών, προφανώς από λάθος εκτίμηση, την προσπάθεια που έγινε από τη δημογεροντία Μυτιλήνης και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ώστε να ανατραπεί το καθεστώς παροχής όλης της πατρικής περιουσίας ως προίκα στην πρώτη θυγατέρα, το απέδωσε στη Μητρόπολη Ιωαννίνων. Αυτό όμως το ανέτρεψε η δημοσίευση των κειμένων του Α΄ κώδικα της Μητροπόλεως Μυτιλήνης, όπου το αχρονολόγητο έγγραφο που δημοσίευσε ο Γεδεών, υπάρχει με ημερομηνία, όνομα πατριάρχη και υπογραφές συνοδικών, αλλά απευθύνεται ρητά στη Μητρόπολη Μυτιλήνης.

Ωστόσο, σε τέτοιες δουλειές, σαν τις δικές μας, πάντα μένει η αμφιβολία, όταν γνωρίζεις ότι ο Γεδεών ήταν οξύνους μελετητής και κυρίως είχε στη διάθεσή του τα αρχεία του Πατριαρχείου. Σε αυτά, λοιπόν, έπρεπε να καταφύγουμε ώστε να κλείσει οριστικά το θέμα.

Πράγματι λοιπόν, αυτό έκανα με την πρώτη ευκαιρία και συγκεκριμένα τον περασμένο χρόνο όταν βρέθηκα στην Κωνσταντινούπολη. Πήρα στα χέρια μου λοιπόν τον κώδικα που είχε μελετήσει ο Μ. Γεδεών και διαπίστωσα το λάθος του. Το κείμενο του πατριαρχικού γράμματος που αυτός συμβουλεύτηκε, δεν είχε ούτε όνομα πατριάρχη, ούτε όνομα μητρόπολης, ούτε χρονολογία και γι’ αυτό ο Μ. Γεδεών, που ήξερε ότι κάτι έγινε και στα Γιάννενα, το απέδωσε στη μητρόπολη αυτή.

Έλα όμως που το ίδιο κείμενο, αλλά με όνομα πατριάρχη, ημερομηνία, παραλήπτη, υπάρχει στον κώδικα της Ι.Μ. Μυτιλήνης και φυσικά αυτό είναι το πρωτότυπο που στάλθηκε στους ενδιαφερομένους, ενώ αντίγραφό του με περιληπτικά στοιχεία, όπως συνηθιζόταν, έμεινε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Έτσι το θέμα έκλεισε και εγώ με βάση τα ακλόνητα αυτά στοιχεία δημοσίευσα στο περιοδικό «Ο Ερανιστής» (τόμ. 28) - για να κάνουμε και τη σχετική προσωπική διαφήμιση… - σχετική μελέτη με τον τίτλο: «Ιωάννινα ή Μυτιλήνη;

Νέα στοιχεία για την πρώτη γνωστή απόπειρα παρέμβασης στην προικοδοτική διαδικασία (αρχές 18ου αι.)», κλείνοντας το θέμα και αποδεικνύοντας ότι στα 1705 το Οικουμενικό Πατριαρχείο ενέκρινε αίτημα της δημογεροντίας Μυτιλήνης και ανέτρεψε το έως τότε ισχύον καθεστώς στη Λέσβο, σύμφωνα με το οποίο η πρώτη θυγατέρα έπαιρνε ως προίκα όλη σχεδόν την πατρική περιουσία, γεγονός που δυσκόλευε την παντρειά των άλλων θηλυκών, τουλάχιστον, παιδιών και βύθιζε σε φτώχεια και τους γονείς της.

Όπως θα περίμενε κανείς, μια παρόμοια απόφαση θα εξομάλυνε την κατάσταση στη Λέσβο ως προς την προικοδοσία, αφού ανέτρεπε μια κατάφωρη παραβίαση της κοινής λογικής και του κοινού συμφέροντος. Και όμως, αγαπητοί αναγνώστες, τα πράγματα δεν ησύχασαν καθ’ όλη τη διάρκεια του 18ου ακόμα και του 19ου αιώνα.

Θα ακολουθήσουν δεκάδες παρεμβάσεις των δημογεροντικών και εκκλησιαστικών αρχών και μόλις στις αρχές του 20ού αι. με την ενσωμάτωση του νησιού στον εθνικό κορμό, κάτι φαίνεται να αλλάζει, όπως άλλωστε έχουμε τη δυνατότητα να ζούμε και να βιώνουμε στις μέρες μας. Μια εικόνα για όλα αυτά, περιληπτικά όμως, θα επιχειρήσω να σας δώσω στο πέμπτο και τελευταίο σημείωμα για την προίκα στο νησί μας.