Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός

Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Μελετώντας την Τουρκοκρατία μέσα από τους δεκαεννέα Κώδηκες της Ιεράς Μητροπόλεως Μηθύμνης διάβασα αρκετά έγγραφα, διαζύγια, προικοσύμφωνα, πωλητήρια και διαθήκες των κατοίκων της Επαρχίας που οδηγούν να υποστηρίξω ότι η Λέσβος ήταν, από αρχαιοτάτων χρόνων, ουσιαστικά Χερσόνησος της Μικρασίας, δεμένη με τις απέναντι αποικίες της εις τον Μυτιληναίων Αιγιαλόν, και μετά την Ελληνική καταστροφή του 1922, είναι ένα νησί αποκομμένο από τα παράλια, με το μοναδικό στον κόσμο ιδιότυπο θαλάσσιο παραπέτασμα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Με τον τίτλο «Λέσβος: η Χερσόνησος» δημοσίευσα στα τρία τελευταία τεύχη του ξεχωριστού αξιόλογου περιοδικού «Παλμοί της Βατούσας» ισάριθμα κείμενα από τους παραπάνω Κώδηκες. Το τρίτο κείμενο (από τον 3ο Κώδηκα, αύξων αρ. 177) αποτελεί τέλειο γλωσσικό δείγμα φιλολογικής δεινότητας του συντάκτη, του τότε σχολάρχη της Βατούσας Ιάκωβου Αναστασιάδη και αναφέρεται στην αναζήτηση των κληρονόμων του Αρχιμανδρίτη Πορφυρίου που απεβίωσε το 1898, με τον ίδιο και τους συγγενείς του να έχουν ζήσει στο τρίγωνο Βατούσα - Δικελί Μικρασίας - Κων/πολη. Επί λέξει:

«Ο εν Πριγκήπω αποθανών Ιερεύς, εκ Βατούσης καταγόμενος, εκαλείτο Πορφύριος, οι δε γονείς αυτού Ζαχαρής και Δέσποινα. Είχε και μίαν μόνην αδελφήν, Πολυξένην καλουμένην, τεκούσαν άρρεν τέκνον εν και μόνον, όπερ και απέθανεν εν Κων/πόλει προ ετών πολλών, δεκαπενταετές ως λέγεται. Ο αποθανών Ιερεύς είχεν εξαδέλφους τέσσαρας: Τον Δημήτριον, Νικόλαον, Ρηγινούδαν Τζομπανούδαν επωνυμουμένην και Μηνάν, τον εν Δικελή ποιμένα.

Τούτων οι μεν δύο πρώτοι απέθανον αφέντες ο μεν Δημήτριος τον Ιωάννην, ο δε Νικόλαος τον Μιχαήλ, αυτούς, οίτινες και παρουσιάσθησαν ως άμεσοι του Ιερέως κληρονόμοι. Επιζώσι δε οι δύο τελευταίοι, αδελφοί ομοπάτριοι και ομομήτριοι, ήτοι η Ρηγινούδα, σύζυγος του εκ Βατούσης, ουχί εκ Καλλονής, καταγομένου, εν Καλλονή δ’ αποβιώσαντος Αντωνίου Μαματσή, και ο Μηνάς Κωστή, ο εν Δικελή ποιμήν, περί ου και λέγεται, ότι επώλησε τα κληρονομικά αυτού δικαιώματα εις τον Ιωάννην Δημητρίου αντί λιρών δώδεκα.»

Ο Ιάκωβος Αναστασιάδης (1850 - 1933) γεννήθηκε στην Ερεσό, σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, σε ηλικία 20 ετών προσελήφθη ως Ελληνοδιδάσκαλος στη Βατούσα και διετέλεσε Σχολάρχης της επί 30 έτη. Το 1873, παντρεύτηκε την εκ Βατούσης Κασσάνδρα Τάξη, της σπουδαίας οικογένειας των Τάξηδων, και απέκτησαν πέντε αγόρια τους Γεώργιο, Χρήστο, Ευριπίδη, Ανέστη και Τέρπανδρο. Εξ αυτών: α) ο Γεώργιος ήταν εκδότης των εφημερίδων της Σμύρνης «Ημερησία Σμύρνης» (1907 - 1912) και της σατιρικής ο «Κόπανος», β) ο Ευριπίδης ήταν δημοσιογράφος και χρονογράφος στο «Φως του Καΐρου» και γ) ο Τέρπανδρος, εκδότης του σατιρικού «Βούρδουλα» της Κωνσταντινουπόλεως (1918 - 1921) και της Μυτιλήνης (1922 - 1928) και ιδρυτής της από το 1928 καθημερινής εφημερίδας της Μυτιλήνης «Δημοκράτης».

Ανατρέχοντας στο εξαίρετο περισπούδαστο τρίτομο έργο - χρησιμότατο ιστορικό οδοιπορικό - του διακεκριμένου ποιητή Δημήτρη Νικορέτζου με τίτλο: «Κόπανος, ο Ρωμηός της Σμύρνης, το έπος της σατιρικής εφημερίδας του Γεωργίου Ι. Αναστασιάδη», Εκδόσεις Εντός, Αθήνα 2000, στη σελ. 28 του Α' τόμου διάβασα για τη βρύση της αγοράς, που ανακαινίσθηκε το 1935 από τα μέλη του σωματείου των Βατουσαίων παροίκων Αμερικής «Πρόοδος», ότι: «υπάρχει επίγραμμα του Ιάκωβου Αναστασιάδη που γράφει: Ο διψών μοι προσελθέτω / εκ της δρόσου μου πιέτω / κοινού πόνου και προθύμου / κοινωνίας μεγατίμου. / Τί του ύδατος διψώντι / ήδιον-ουδέν το όντι! Τω 1874 Μαΐου».

Το Καλοκαίρι του 2011, είχα με την Ερατώ τον παρακάτω διάλογο όταν εκείνη φωτογραφίζοντας και μεταφράζοντας το επίγραμμα, μου απευθύνθηκε:
- Ο διψών ας προσέλθει σε εμένα κι ας πιει από τη δροσιά μου. Αποτέλεσμα της κοινής εργασίας και προθυμίας της έντιμης αυτής κοινωνίας. Τι γλυκύτερο από το νερό για τον διψασμένο! Τίποτα στην πραγματικότητα.
- Συνυπογράφω τη μετάφραση του πολυσήμαντου επιγράμματος, απαντώντας στη δροσιά σου: Τι ερωτικότερο από την Ερατώ για τον ερωτευμένο! Τίποτα.
- Θαυμάζοντας την Συκιά της Βατούσας, τη ριζωμένη ψηλά στον κορμό του αιωνόβιου Πλάτανου της Πλατείας, ανταπαντώ: Γενικότερα! Τι εντυπωσιακότερο από τη δίψα για τη ζωή! Τίποτα πράγματι!