Σε μια ωραία συζήτηση γύρω από την παράδοση, τη διατήρηση-αναβίωση εθίμων, τη ντοπιολαλιά, τον λαϊκό μας πολιτισμό και άλλα ενδιαφέροντα θέματα εξελίχθηκε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του φιλολόγου Παναγιώτη Σκορδά «Αδιάντροπα του κλήδονα. Τα κάψαλα και ο κλήδονας στη Λέσβο», που οργάνωσε ο «Παγγεραγωτικός» Πολιτιστικός Σύλλογος Γέρας και η εφημερίδα το «Βήμα» της Γέρας το απόγευμα της Τετάρτης στο καφέ «Κάβος» στο Πέραμα.

Για το βιβλίο μίλησε διεξοδικά ο Στρατής Γιαννίκος, δάσκαλος, ο οποίος ανάμεσα στα άλλα τόνισε: «Την εποχή των “ηλεκτρονικών εγκεφάλων”, την εποχή της αυτοματοποίησης-ρομποτοποίησης των πάντων, την εποχή που ο άνθρωπος μηχανοποιείται ο συγγραφέας, αλλά κι εμείς προσθέτω, είμαστε πιστοί στις ρήσεις του Ελύτη: “Θα επιζήσει το φεγγάρι της Σαπφώς από το φεγγάρι του Άρμστρονγκ. Η σελήνη των ηλεκτρονικών εγκεφάλων θα εξακολουθεί να είναι -είτε το θέλουμε είτε όχι- κατώτερη απ’ τη σελήνη της Σαπφώς”. Στο νησί που, όπως μας λέει κι ο ποιητής, “ο ήλιος και το φεγγάρι συμβασιλεύουν”, πάντα ο λαός μας θα σκύβει ευλαβικά να πιει από τα νάματα της παράδοσης κι εκδόσεις σαν και τη σημερινή που παρουσιάζουμε θα ενισχύουν την αγάπη για τον τόπο μας».

Για τα «Κάψαλα» και τον «Κλήδονα» στη Λέσβο και τη χρησιμότητα του βιβλίου έκανε λόγο και ο Βάσος Βόμβας, δικηγόρος, μελετητής των εθίμων, ο οποίος διέθεσε στον συγγραφέα πλούσιο αρχειακό υλικό.

Ο Παναγιώτης Σκορδάς, τέλος, επεσήμανε ότι η μελέτη αυτή δεν εξαντλεί το θέμα και υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω έρευνα, που θα αναδείξει και άλλες πτυχές λαογραφικές, κοινωνιολογικές, γλωσσολογικές, φιλολογικές.

Την εκδήλωση συντόνισε ο Τζάνος Στεφανέλλης, αρχισυντάκτης του «Βήματος», ενώ χαιρέτησαν ο Γιώργος Ζορμπάς, πρόεδρος του «Παγγεραγωτικού», και ο Γιώργος Κουλαγίνης από τις εκδόσεις «Μύθος».

Σε τρία μέρη

Το νέο βιβλίο του φιλολόγου-ερευνητή Παναγιώτη Σκορδά, που κυκλοφορεί από τις λεσβιακές εκδόσεις «Μύθος», χωρίζεται σε τρία μέρη:

Στο πρώτο μέρος, με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία, το πλούσιο αρχείο του Βάσου Βόμβα καθώς και τις προφορικές συνεντεύξεις, παρουσιάζονται τα Κάψαλα και ο Κλήδονας στη Λέσβο, δηλαδή πώς γινόταν παλαιότερα η τελετουργία των δύο αυτών εθίμων στη Μυτιλήνη και σε πολλά χωριά της Λέσβου. Παρουσιάζονται, επίσης, οι δύο λαογραφικές συλλογές του Βάσου Βόμβα και του Ακίνδυνου Σκωπτικού, σχολιάζεται και αποτιμάται το περιεχόμενό τους.

Στο δεύτερο μέρος, ο αναγνώστης θα βρει οκτώ πεζογραφήματα και απόσπασμα από ένα θεατρικό έργο γνωστών Λέσβιων λογοτεχνών (Στρατή Αναστασέλλη, Γιαννακού Βόμβα, Μίμη Σαραντάκου, Γιώργου Αλβανού, Πάνου Κοντέλλη, Ειρήνης Μίσσιου- Γιαννακοπούλου, Ευστρατίας (Τούλας) Τσοκάρου-Μητσιώνη, Ξενοφώντα Μαυραγάνη, Βαγγέλη Χατζημανώλη), οι οποίοι επιστρέφουν στα παιδικά τους χρόνια και στα έθιμα που χαράχτηκαν ανεξίτηλα στη μνήμη τους δίνοντάς μας ωραιότατα αφηγήματα. Εδώ η λαογραφία συναντά τη λογοτεχνία και το θέατρο.

Στο τρίτο μέρος, παρατίθενται τα τραγούδια του κλήδονα όπως έχουν καταγραφεί από τον Βάσο Βόμβα και τον Ακίνδυνο Σκωπτικό. Απαγγέλλονταν στον κλήδονα στη Μυτιλήνη σ’ ένα εύρος χρόνου που εκτείνεται από τη δεκαετία του 1940 έως τη δεκαετία του 1980. Θεματολογικά ανήκουν σ’ αυτά που ονομάζουμε «αδιάντροπα», άσεμνα, αθυρόστομα, ασεμνοφανή.

Το βιβλίο περιέχει ψηφιακό δίσκο (CD) με αποσπάσματα από το εισαγωγικό κείμενο και ενενήντα περίπου τετράστιχα του κλήδονα στη λεσβιακή διάλεκτο, τα οποία εκφωνούνται από πενταμελή παρέα ανδρών και γυναικών.