Μαρία Μανδαμαδιώτου

Αμάδες. Στην Απάνω Μεριά της Χίου

Εκδόσεις Μέλισσα

Αθήνα 2017

Στο βιβλίο αυτό εξετάζεται η ιστορία των Αμάδων, ενός αγροτικού οικισμού στην απάνω μεριά της Χίου. Μέσα από όσες πηγές έχουν διασωθεί μέχρι τις μέρες μας, νοταριακά έγγραφα, μαρτυρίες ξένων περιηγητών, κώδικες, φορολογικά κατάστιχα και διάφορα κοινοτικά, είτε ιδιωτικά έγγραφα, καθώς και από τα δημοσιεύματα των τοπικών λογίων και τις σύγχρονες προφορικές μαρτυρίες, επιχειρείται να αναδειχθούν τα χαρακτηριστικά του τόπου και των ανθρώπων στη μακρά διάρκεια.

Τα γεωγραφικά δεδομένα και το οικιστικό πλαίσιο ενός χώρου αναμφίβολα προσδιορίζουν το οικονομικό και πολιτιστικό του στίγμα, δηλώνοντας ανάγλυφα τον τύπο της εξέλιξης που ακολουθεί. Η εγκατάλειψη, οι έρημες εκκλησίες, τα αλώνια, οι κατεστραμμένοι δρόμοι, οι υδραγωγοί, οι στέρνες και οι νερόμυλοι που συναντά κανείς στις Αμάδες και γενικά σε όλα τα βορειόχωρα, μαρτυρούν όχι την ευημερία και την πρόοδο, αλλά την παρακμή. Ιστορικοί λόγοι, που σχετίζονται με την ανατροπή του παλαιού οικονομικού καθεστώτος και την επικράτηση της εκβιομηχάνισης της παραγωγής, προσδιόρισαν την τύχη τόπων όπως οι Αμάδες. Από κοντά το ελληνικό κράτος, εδώ και έναν αιώνα, στάθηκε αδύνατον να υπερβεί τις εγγενείς του αδυναμίες, γνωστικές, οργανωτικές, οικονομικές, ώστε να επινοήσει δημιουργικούς τρόπους προσαρμογής στις νέες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που υπαγόρευε το ιστορικό γίγνεσθαι. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Η ύπαιθρος έχασε τον κόσμο της και τα εργατικά χέρια κινήθηκαν είτε προς το εξωτερικό, είτε προς άλλους παραγωγικούς τομείς. Από την άποψη αυτή, όπως υποστηρίζει η συγγραφέας, ο οικισμός των Αμάδων αποτελεί τυπικό παράδειγμα που σηματοδοτεί την ιστορία των χωριών του Πελινναίου, αλλά και ενός μεγάλου τμήματος του αγροτικού ημιορεινού χώρου της Ελλάδας την τελευταία εκατονταετία.

Η πλούσια εικονογραφημένη έκδοση συμπληρώνεται με λαογραφικά τεκμήρια, κατάλογο μικροτοπωνυμίων και χάρτη μεγάλης κλίμακας της περιοχής.

Η Μαρία Μανδαμαδιώτου είναι διδάκτορας ιστορίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (King’s College). Έχει σπουδάσει Νεοελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Κοινωνική Ανθρωπολογία και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία και, ειδικότερα, εστιάζουν σε όψεις της πολιτικής και πολιτισμικής ιστορίας των χριστιανικών κοινοτήτων στην ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς και στην ανάδυση του εθνικισμού στα Βαλκάνια.

Έχει διδάξει ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου και έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα του Πανεπιστημίου Πατρών και του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Εργασίες της έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, στα ελληνικά και τα αγγλικά, ενώ το 2013 εκδόθηκε η διδακτορική της διατριβή με τίτλο «The Greek Orthodox Community of Mytilene: Between the Ottoman Empire and the Greek State, 1876-1912» (Oxford, Bern: Peter Lang).