Η περίπτωση της παραλίας της Σκάλας Ερεσού που ήδη έχει δρομολογηθεί η αντιμετώπιση της διάβρωσής της

Μέσα σε λίγα χρόνια, η θάλασσα «καταπίνει» παραλίες, δρόμους, σπίτια, υποδομές. Δεκάδες παράκτιες περιοχές, τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα όσο και στα νησιά βρίσκονται αντιμέτωπες με τη φύση. Σε κάποιες περιπτώσεις η μάχη έχει κριθεί οριστικά, καθώς ακόμα και τα «βαριά» αντιδιαβρωτικά έργα δεν μπορούν να αναστρέψουν τη ζημιά που έχει συντελεστεί. Η εφημερίδα «Καθημερινή», σε αναλυτικό της ρεπορτάζ παρουσίασε προ ημερών, μεταξύ άλλων, μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου για τις τάσεις διάβρωσης και τις εποχιακές αυξομειώσεις των αιγιαλών, καταλήγοντας παράλληλα στην εκτίμηση ότι έως το 2050 το 1/5 των παραλιών έξι νησιών, που έχουν μελετηθεί περιοχές τους, θα έχουν «χάσει» έως και το 50% της έκτασής τους! Η σοβαρή αυτή διάβρωση που παρατηρείται στις ακτές των νησιών του Αιγαίου και η απώλεια μιας παραλίας, συνεπάγεται την υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και ενίοτε τον οικονομικό «θάνατο» μιας περιοχής.Και αυτό δεν αποτελεί καμιά ανακάλυψη που μας εκπλήσσει , αφού είναι δεδομένο ότι μια παραλία είναι τουριστικός προορισμός  και προσελκύει και επιχειρηματική δραστηριότητα εφόσον υπάρχει και προσελκύει τουρίστες και επισκέπτες που έρχονται για να απολαύσουν το μπάνιο τους και την παραλία της.

 Το ερευνητικό πρόγραμμα «ERA BEACH» πραγματοποιήθηκε από το Εργαστήριο Παράκτιας Μορφοδυναμικής - Διαχείρισης και Θαλάσσιας Γεωλογίας στο τμήμα Επιστημών Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Μυτιλήνη, με επιστημονικό υπεύθυνο τον κ. Α. Βελεγράκη. Συνεργάστηκε επίσης το Ινστιτούτο CICERO και ο Δήμος Χίου, ως εκπρόσωπος των έξι νησιών, ενώ η χρηματοδότηση προήλθε από τα προγράμματα του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Μεταξύ των έξι νησιών και των ακτές που επιλέχθηκαν, με βάση πάντα διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, ήταν και δύο της Λέσβος, σε Ερεσό και Τσαμάκια, καθώς επίσης η Σαντορίνη (Καμάρι), η Χίος (Καταρράκτης, Αγία Ερμιόνη), η Κάλυμνος (Μασούρι), η Χάλκη και το Αγαθονήσι.

«Στόχος μας ήταν να εκτιμήσουμε ποιες είναι οι τάσεις διάβρωσης σε κάθε νησί και να καταλήξουμε σε μια εκτίμηση του τι μέλλει γενέσθαι υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής», αναφέρει ο Θωμάς Χασιώτης, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. «Τέλος, αναπτύξαμε ένα πρωτόκολλο διαχείρισης της παράκτιας διάβρωσης, καταλήξαμε δηλαδή στα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κάθε περιοχή και στα τεχνικά μέτρα που θα πρέπει να λάβει ώστε να ανακόψει το φαινόμενο».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη Λέσβο

«Τα ευρήματα του προγράμματος στη Λέσβο ήταν εξαιρετικά ενδιαφέροντα.», αναφέρει ο κ. Χασιώτης: «Στην Ερεσό, η σύγκριση αεροφωτογραφιών και δορυφορικών εικόνων σε βάθος 67 χρόνων (1945-2012) δείχνει διάβρωση του μεγαλύτερου τμήματος της παραλίας έως και 35 μέτρα, ειδικά μπροστά από την περιοχή του οικισμού». Τα ευρήματα αυτά για την παραλία της Σκάλας Ερεσού είναι πολύ εμφανή και γι αυτό και ανησυχητικά για το τι μέλλει γενέσθαι με την πιο γνωστή παραλία του νησιού. Γι αυτό και ήδη η αντιμετώπιση αυτής της διάβρωσης έχει ήδη δρομολογηθεί από το αρμόδιο Υπ.Υποδομών και το δήμο Λέσβου με παρεμβάσεις που θα γίνουν άμεσα , τοσο για τον περιορισμό της διάβρωσης προσωρινά , εν αναμονή της συνολικής παρέμβασης που σχεδιάζεται.

Εκτός από τη διάβρωση μιας ακτής, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες όμως και οι αυξομειώσεις στο πλάτος της παραλίας, κατά τη διάρκεια του έτους (λόγω ρευμάτων, καιρικών συνθηκών κ.λπ.). Οι επιστήμονες εκτίμησαν επιπρόσθετα την επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στις ακτές των έξι νησιών. «Έως το 2050 μια “επεισοδιακή” άνοδος της στάθμης (λόγω καταιγιδικών φαινομένων) κατά 40 εκατοστά μπορεί κατ’ ελάχιστον να προκαλέσει τη διάβρωση του 20% των 461 παραλιών των έξι νησιών στο μισό του μέγιστου πλάτους τους. Το 2100 προβλέπεται ότι τουλάχιστον το 36% όλων των παραλιών θα διαβρωθεί πλήρως από τον συνδυασμό της αύξησης της μέσης θαλάσσιας στάθμης κατά μισό μέτρο και ακραίων καιρικών φαινομένων. Όπως είναι επόμενο, τα αποτελέσματα θα είναι επίσης καταστροφικά για τις ανθρώπινες υποδομές». 

Ο τουρισμός

Επηρεάζει η τουριστική εκμετάλλευση των ακτών τον ρυθμό διάβρωσής της; «Έχει παρατηρηθεί ότι η εντατική χρήση μπορεί να προκαλεί ακόμα και την καθίζηση μιας παραλίας», λέει ο κ. Χασιώτης. «Συνήθως, όμως, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η οικιστική ανάπτυξη στον παράκτιο χώρο. Η φύση επουλώνει τις βλάβες που η ίδια προκαλεί, όταν όμως οι άνθρωποι παρεμβαίνουν με “σκληρό” τρόπο, τότε περιορίζουν τη δυνατότητα της παραλίας να “ιαθεί”. Δεν είναι μόνο τα κακά τεχνικά έργα, αλλά και τα φράγματα στα ποτάμια, η υπεράντληση των παράκτιων υδροφορέων που προκαλεί καθιζήσεις, οι παράνομες αμμοληψίες. Αυτά όσον αφορά τον άνθρωπο. Υπάρχουν όμως και φυσικά αίτια: οι τοπικές κυματικές/υδροδυναμικές συνθήκες, η απουσία βροχοπτώσεων, οι κατολισθήσεις, το είδος των ιζημάτων μιας περιοχής και φυσικά η κλιματική αλλαγή που εκδηλώνεται με άνοδο της στάθμης της θάλασσας, αλλά και με την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των θαλάσσιων καταιγίδων.

Όσο για τις προβλέψεις; «Είναι απαισιόδοξες. Μέχρι το τέλος του αιώνα οι περισσότερες παραλίες στη χώρα μας δεν θα υπάρχουν, τουλάχιστον όπως τις γνωρίζουμε σήμερα», κατέληξε ο κ. Χασιώτης.