Στις 13 Σεπτεμβρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά και γεραίρει τη μνήμη του Αγίου Αριστείδου, του επιφανούς και ευγλωττότατου αυτού Αθηναίου φιλοσόφου και πανευφήμου μάρτυρος του Χριστού, ο οποίος έμεινε ευρύτερα γνωστός στην Εκκλησιαστική Ιστορία και Πατρολογία από την περίφημη απολογία του υπέρ των διωκομένων χριστιανών, η οποία είναι και το αρχαιότερο σωζόμενο απολογητικό κείμενο.

Ο επιφανής αυτός χριστιανός φιλόσοφος, φλογερός απολογητής και ένδοξος μάρτυς του 2ου μ.Χ. αιώνα γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε κλασική φιλοσοφία στην περίφημη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών. Μυήθηκε στην ευσέβεια και την πίστη στον ένα και αληθινό Θεό από τους θεόπνευστους ιεράρχες της Αποστολικής Εκκλησίας των Αθηνών, Άγιο Ιερόθεο και Άγιο Διονύσιο Αρεοπαγίτη, των οποίων υπήρξε περίδοξος και ευπειθέστατος μαθητής. Στη συνέχεια αναδείχθηκε ένθερμος υπερασπιστής του χριστιανισμού και των χριστιανών, αφού αγωνίσθηκε με το περίφημο απολογητικό του έργο σε μία ιδιαίτερα δύσκολη και κρίσιμη εποχή για την πορεία της Εκκλησίας. Μέσα μάλιστα από την απολογία του, η οποία έχει τον τίτλο «Περί θεοσεβείας», κατόρθωσε να αποδείξει την ορθότητα και ανωτερότητα της χριστιανικής πίστεως, τις αιώνιες αλήθειες του Ευαγγελίου του Χριστού, αλλά και το εξαίρετο ήθος των χριστιανών, ενώ στηλίτευσε την άδικη και σκληρή στάση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας απέναντι στους χριστιανούς, καθώς και τον έκλυτο βίο των ειδωλολατρών. Η ακλόνητη όμως πίστη του στον Χριστό και ο επίπονος αγώνας του υπέρ των διωκομένων χριστιανών και των αληθειών του χριστιανισμού προκάλεσαν έντονη δυσφορία και αγανάκτηση στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό (117-138 μ.Χ.), ο οποίος αποφάσισε και τη δίωξή του. Μετέβη στη Ρώμη για να απολογηθεί, αλλά στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου συνέχισε να κηρύττει τον Χριστό παρά το πλήθος των βασανιστηρίων, στα οποία υποβλήθηκε. Στο τέλος της επίγειας βιοτής του οδηγήθηκε στην αγορά των Αθηνών, όπου υπέστη τον δι’ αγχόνης μαρτυρικό θάνατο στις 13 Σεπτεμβρίου του 120 ή 134 μ.Χ., ημέρα κατά την οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά και εορτάζει την πάντιμη μνήμη του.

Η φλογερή πίστη και το αγωνιστικό φρόνημα του διαπρεπούς Αθηναίου φιλοσόφου και μάρτυρος του 2ου μ.Χ. αιώνα υμνούνται και γεραίρονται και μέσα από την Ασματική του Ακολουθία, την οποία εποίησε το 1990 ο Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας Δρ. Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας. Ο ίδιος χαρισματικός υμνογράφος εποίησε το 2006 Παρακλητικό Κανόνα και το 2009 Χαιρετιστηρίους Οίκους προς τιμήν του Αγίου.

Πολλοί αγιογράφοι, με πρώτο τον κορυφαίο Φώτη Κόντογλου (1895-1965), έχουν ιστορήσει τη μορφή του Αγίου σε ναούς και μοναστήρια της πατρίδος μας. Περίτεχνη είναι και η διά χειρός Παναγιώτου Μαρκοπούλου φορητή εικόνα του Αγίου Αριστείδου, η οποία φυλάσσεται στον ιστορικό και περικαλλή Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Χρυσοσπηλαιωτίσσης οδού Αιόλου Αθηνών. Αντίγραφο της εικόνος κατέχει η οικογένεια του αειμνήστου Αθηναίου ζωγράφου Αριστείδου Περιστέρη, ο οποίος μας διέσωσε την ευσεβή προφορική παράδοση για το σωζόμενο μέχρι σήμερα σπήλαιο του Αγίου Αριστείδου στη νοτιοδυτική πλαγιά του ιστορικού λόφου του Λυκαβηττού των Αθηνών, όπου κατ’ έτος τιμάται πανηγυρικά η μνήμη του.

Ναοί σ’ όλη την επικράτεια

Η διάδοση του ονόματος του Αγίου σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια συντέλεσε και στη διάδοση της τιμής του με την ανέγερση ιερών ναών επ’ ονόματί του σε διάφορες περιοχές της πατρίδος μας. Η τιμή του ενδόξου Αθηναίου Αγίου άρχισε το 1986 από την Κρήτη, όπου ο Άγιος Αριστείδης τιμάται σήμερα με έξι ιερούς ναούς (Ζερβιανά Κισάμου, Ανώγεια και Κυνηγιανά Μυλοποτάμου, Στύλος Αποκορώνου, Λυγαριά Ηρακλείου, Λατζιμάς Ρεθύμνου). Στη συνέχεια η τιμή του εξαπλώθηκε στις Κυκλάδες και συγκεκριμένα στη Σαντορίνη, όπου στις 11 Σεπτεμβρίου 1999 εγκαινιάσθηκε ο περικαλλής ιερός ναός του Αγίου στην περιοχή Έξω Κατοικιές των Φηρών, αλλά και στην Τήνο, όπου στις 12 Σεπτεμβρίου 2007 τελέσθηκαν τα θυρανοίξια του ιερού ναού του Αγίου στην περιοχή του χωριού Στενή και στις 11 Σεπτεμβρίου 2012 τα θυρανοίξια του ιερού ναού του Αγίου στην περιοχή Πανάχραντος Πόρτου. Αλλά η τιμή του Αγίου άρχισε σιγά σιγά να διαδίδεται και στην περιοχή της Ρούμελης, όπου ιεροί ναοί αφιερωμένοι στον Άγιο Αριστείδη έχουν ανεγερθεί στην πόλη του Καρπενησίου και στην Αρκίτσα Φθιώτιδος, ενώ ο Άγιος τιμάται και στην ενορία του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου στη συνοικία Γαρδικάκι των Τρικάλων.

Και στη μονή Λειμώνος

Τα τελευταία χρόνια ο Άγιος Αριστείδης τιμάται με ομώνυμο περικαλλές παρεκκλήσιο και στην αγιοτόκο νήσο Λέσβο και συγκεκριμένα στην περιώνυμη ιερά πατριαρχική και σταυροπηγιακή μονή Λειμώνος. Η παλαίφατη αυτή μονή με τα ανεκτίμητα εκκλησιαστικά κειμήλια είναι γνωστή και ως μονή του Αγίου Ιγνατίου, αφού επανιδρύθηκε το 1526 από τον Άγιο Ιγνάτιο τον Αγαλλιανό Αρχιεπίσκοπο Μηθύμνης (14 Οκτωβρίου 1566), ενώ βρίσκεται σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά από την κωμόπολη της Καλλονής. Το επ’ ονόματι του Αγίου Αριστείδου παρεκκλήσιο ανεγέρθηκε σε χώρο έξω από το κοιμητήριο της μονής με δαπάνη της κ. Πέλλας Δούκα εις μνήμην του εξ Αγιάσου ιατρού συζύγου της, Αριστείδου Τζανετή, αλλά και με τη συνδρομή του ιατρού κ. Δημητρίου Μπαλμπούζη, υπό την πνευματική καθοδήγηση του αοιδίμου ευσεβούς και φιλαγίου Καθηγουμένου π. Νικοδήμου Παυλοπούλου του Ναξίου (12 Νοεμβρίου 2016), ο οποίος διακρίθηκε για το πλούσιο πνευματικό, κοινωνικό, φιλανθρωπικό και ανακαινιστικό του έργο.

Βιβλιογραφία

Θεοδωροπούλου Αριστείδου Γ., «Ο Άγιος Αριστείδης», Εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος, Α΄  Έκδοση, Αθήνα 2008

* Ο κ. Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος είναι εκπαιδευτικός.