Αντί μνημοσύνου

«… Με θυμάσαι όταν παίζετε κρυφτό τα βράδια ή όχι;
Θυμάμαι τα περυσινά παιγνίδια που παίζαμε. Εδώ όμως δεν παίζουν τέτοια. Εδώ έχει πολλά πράγματα αλλά δεν μου κάνουν καμμία αίσθηση. Όλα τα κάνω και τα βλέπω μηχανικά. Ενώ ο λίγος κρυφτούλης του χωριού μου, μού άρεσε περισσότερο.»
Είναι ένα νοσταλγικό ξεχείλισμα της παιδικής του ψυχής με το οποίο έκλεισε το γράμμα του προς το συμμαθητή του Δημ. Δουκάκη όταν έφυγε από το χωριό του Άντισσα και πήγε στη Μυτιλήνη, για να παρακολουθήσει το γυμνάσιο, δωδεκάχρονο παιδί τότε, ο…

Και το μικρό ετούτο σαράκι έμελλε να μεγαλώσει τον επόμενο χρόνο 1948, όταν μαζί με δυο ακόμα αδέρφια του πήγε στη μεγάλη πια και όμορφη τότε πρωτεύουσα Αθήνα να συνεχίσει γυμνάσιο και στη συνέχεια να παρακολουθήσει το Φυσιογνωστικό Τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ένα όνειρο σχεδόν άπιαστο για τους περισσότερους Έλληνες της ταραγμένης μεταπολεμικής και με τον εμφύλιο σπαραγμό εποχής. Όμως έγινε πραγματικότητα αντλώντας ελάχιστα εισοδήματα αλλά πολύ πάθος κι αγωνιστικότητα από τη χήρα μητέρα του, η οποία κατόρθωσε, αυτά τα χρόνια, να σπουδάσει τρία από τα πέντε ορφανά της. Ήταν ένας άθλος, λένε όλοι όσοι ήξεραν την περίπτωση της οικογένειας Ευρυδίκης Καμβυσέλλη.
Μα κι ο Μιχάλης, το τέταρτο κατά σειρά παιδί της στάθηκε ικανός, χωρίς φροντιστήρια, λεφτά κι άλλα βοηθήματα, να τελειώσει κανονικά τις σπουδές του, και τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις.
Ανήσυχος και διεισδυτικός όπως ήταν, ακούραστος και τίμιος, ηθικός λίγο παραπάνω από το κανονικό κι οραματιστής, δεν αρκέστηκε στα συνήθη, αλλά αποφάσισε να πάει στη δεινοπαθούσα Κύπρο, την περίοδο με τα σοβαρά προβλήματα και τη νεολαία να κατεβαίνει στους δρόμους κραυγάζοντας για την ένωσή της με τη μητέρα Ελλάδα, και να διδάξει κατά τα σχολικά έτη 1960 - ‘62 στο Παγκύπριο Λύκειο Λάρνακας.

Όλα καλά, μέχρι που πήραμε ένα γράμμα του.
«Γυρνάω πατρίδα…»
Μα ήταν ανύπαρκτο το πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών κι έτσι αντί Ελλάδα που ποθούσε, Αύγουστο 1962, βρέθηκε ακόμα πιο μακριά απ’ το αγαπημένο του χωριό, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, με λίγα κοχύλια από το ακρογιάλι του Γαβαθά που κολυμπούσαμε να κοσμούν το φτηνό γραφείο του στο Πανεπιστήμιο Yale τού New Haven της Αμερικής. Δούλεψε σκληρά και το 1965 πήρε το Master of Sciences στον κλάδο της Βιολογίας.
Πώς να καταλαγιάσει, όμως, ένας τέτοιος άνθρωπος; Την ίδια χρονιά ξεκίνησε ένα νέο κύκλο σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Austin, για να ανακηρυχθεί σε δυο χρόνια Διδάκτωρ στον κλάδο της Ζωολογίας.
Εργάστηκε για 2 χρόνια στο ίδιο Πανεπιστήμιο, πήγε επί κεφαλής ερευνητικής ομάδας στα νησιά της Χαβάης και συμμετείχε σε εξερευνητική αποστολή στην κοιλάδα Kipahulun στο νησί Maui.
Όταν οι άλλοι απολαμβάναμε τον ήλιο της πατρίδας μας, ο Μιχάλης, τον Οκτώβριο 1968 ξεκινούσε καινούργιο κύκλο σπουδών στο Harvard για να τελειώσει Post doctor το 1971. Εκεί συνέχισε να διδάσκει μέχρι τέλους του έτους, και μεταπήδησε στο New York University, όπου ως καθηγητής, με πρωτοφανή εξέλιξή σε όλες τις βαθμίδες, παρέμεινε μέχρι τη συνταξιοδότησή του, ενώ τα καλοκαίρια πήγαινε στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης.
Το 1974 - ‘75 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως επισκέπτης καθηγητής και αυτό γιγάντωσε την επιθυμία του να μείνει στην πατρίδα του.



Και το 1976 ένα καινούργιο τηλεφώνημα από τη Νέα Υόρκη μάς χαροποίησε.
«Φαίνεται θα γυρίσω! Στέλνω τα δικαιολογητικά να τα υποβάλεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών», μου είπε.
«Σίγουρα;»
«Σίγουρα. Συγκεντρώνω όλα τα προσόντα για τη θέση που προκηρύσσεται.»
Χαράς ευαγγέλια για όλη τη φαμίλια. Μόνο που δε νοίκιασε σπίτι στην Αθήνα. Η απογοήτευση ήρθε με την απόφαση ότι κανένας δεν συγκέντρωνε τα… προσόντα.
Εκείνος που κράτησε την αισιοδοξία του ήταν ο ίδιος και γι’ αυτό τον επόμενο χρόνο, άντε πάλι φασαρία και τρεχάματα για να υποβληθούν τα δικαιολογητικά του στην καινούργια θέση που προκηρύχτηκε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
«Το μόνο πρόβλημα ότι θα μένω μακριά σας, αλλά πιο κοντά στη Μυτιλήνη.»
Και τούτο γκρεμίστηκε όταν, για λόγους που δεν μάθαμε ποτέ, ακυρώθηκε ο διαγωνισμός. Η θέση έμεινε κενή για πολλά χρόνια.
Έτσι, επαναλήφτηκε το φαινόμενο. Η Αμερική δεν τον άφησε να φύγει και η Ελλάδα δεν τον ήθελε να έρθει. Ήταν παραπάνω εργατικός, είπε κάποιος.
Διέπρεψε όμως σε παγκόσμιο επίπεδο, δίδαξε ή έδωσε διαλέξεις σε πάρα πολλά πανεπιστήμια κι ιδρύματα στις τέσσερις ηπείρους.
Είχε πολλές διακρίσεις και βραβεύσεις, ενώ έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται αναρίθμητες αναφορές και παραπομπές στις εργασίες του από άλλους ερευνητές συναφών κλάδων.

Η μεγαλύτερη αναγνώριση του έργου του ήταν να δοθεί προς τιμήν του από την διεθνή επιστημονική κοινότητα το όνομα Drosophila kambysellisi σε ένα μικρό δίπτερο έντομο που ενδημεί στα δάση της Χαβάης, εκεί όπου δούλεψε με πολύ ζήλο για πολλά χρόνια.
Έτσι, ο Μιχάλης Καμβυσέλλης, πέρασε στην αιωνιότητα.
Αυτό, ο ίδιος, από σεμνότητα δεν το ανέφερε ποτέ.
Στη Χαβάη γνώρισε την Elysse Craddock, επίσης βιολόγο από το Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, παντρεύτηκαν και πέρασε μαζί της το υπόλοιπο της ζωής του.
Απέκτησαν δυο παιδιά, τον Anthony και τη Zandra, που είναι ενεργά και χρήσιμα μέλη της κοινωνίας.
Το 2008, στο Rye της Νέας Υόρκης που έμενε, μας έλεγε δακρυσμένος.
«Θέλω να γυρίσω στο χωριό μας να περάσω τα τελευταία χρόνια της ζωής μου.»
Ούτε κι αυτό το απλό, ανθρώπινο όνειρο δεν μπόρεσε να κάνει πραγματικότητα. Δεν του το επέτρεπαν οι γιατροί. Θυσιάστηκε κυριολεκτικά για την επιστήμη, με το βλέμμα στραμμένο στη μικρή πλατεία, εκεί που με τα άλλα παιδιά έπαιζε κρυφτούλη.
Δεν ξέρω αν είναι αμάρτημα που ξέφυγα κι έγραψα για τον αδελφό μου. Ψυχρά, τεκμηριωμένα, με του φίλου κι αδελφού το συναισθηματικό φόρτισμα.