Αφορμή για να γράψω αυτό το σημείωμα στάθηκε το άρθρο του κ. Νίκου Μανάβη που δημοσιεύθηκε στο «Εμπρός» στις 11 Μαρτίου και αναφερόταν στο πρόγραμμα Life Oleico, που παρουσιάστηκε την προηγούμενη μέρα στη Μυτιλήνη. Το πρόγραμμα, το οποίο εφαρμόζεται με επιτυχία στην Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, αφορά την επεξεργασία και τη διάθεση των υγρών αποβλήτων των ελαιουργείων. Διαβάζοντάς το θυμήθηκα ανάλογες προσπάθειες που είχαμε κάνει, δυο άλλοι συνάδελφοί μου κι εγώ, όταν υπηρετούσαμε στην Αγροτική Τράπεζα. Τότε, δηλαδή στη δεκαετία ‘75 - ‘85, η ΑΤΕ είχε ακόμα σοβαρό αναπτυξιακό χαρακτήρα και προσέφερε πολλά στην αγροτική ανάπτυξη της χώρας.
Εμάς τους τρεις, στην υπηρεσία, μας έλεγαν «απόβλητους», όχι όμως με κάποια προσβλητική πρόθεση ή για άλλον υποτιμητικό λόγο, αλλά γιατί αποτελούσαμε ομάδα εργασίας για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων των γεωργικών βιομηχανιών. Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε και λύναμε, αφορούσαν τα απόβλητα μικρών γεωργικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων: ελαιουργείων, οινοποιείων και τυροκομείων. Από τη μια μεριά ήταν εξαιρετικά ρυπογόνα και ενοχλητικά, ώστε να μην μπορεί να αγνοηθούν και, από την άλλη, η ποσότητά τους ήταν μικρή, οι διεργασίες που τα δημιουργούσαν κρατούσαν σύντομο χρονικό διάστημα και ουσιαστικά δεν άξιζε τον κόπο να κατασκευαστούν μεγάλες εγκαταστάσεις για την επεξεργασία τους.

Τα προβλήματα αυτά συχνά τα περιέπλεκε η ανεπάρκεια των σχετικών μελετών, που τις είχαν εκπονήσει ικανοί, ίσως, επιστήμονες και τεχνικοί, άσχετοι όμως με θέματα προστασίας περιβάλλοντος, που τότε άρχισαν για πρώτη φορά να απασχολούν τους μελετητές. Κατά κανόνα οι περισσότερες «μελέτες» προβλέπανε τη διάθεση των υγρών αποβλήτων, ανεπεξέργαστων, σε κάποιο γειτονικό ρέμα ή ποτάμι και όποιον πάρει ο χάρος.
Επιπλέον, είχαμε και μιαν άλλη κατηγορία εμποδίων να υπερνικήσουμε, η οποία αποδείχτηκε η σοβαρότερη και οδήγησε τελικά σε αποτυχία τις προσπάθειές μας. Αυτά τα εμπόδια προέρχονταν από τη μεγαλομανία ή και την ιδιοτέλεια πολλών προέδρων συνεταιρισμών ή και ενώσεων συνεταιρισμών, που τους γοήτευε (ή τους παρακινούσε, για ευνόητους λόγους) η κατασκευή μεγάλων και δαπανηρών εγκαταστάσεων. Θυμάμαι έναν τέτοιον πρόεδρο μιας ένωσης συνεταιρισμών, που σκόπευε σε μια παρόμοια περίπτωση συγκροτήματος ελαιουργείου και οινοποιείου να φτιάξει τεράστια, κυριολεκτικά, εγκατάσταση επεξεργασίας των αποβλήτων και, με την έπαρση του ημιμαθούς, έκρινε πως δεν είχε ανάγκη από συμβουλές ειδικών.
«Τι τους θέλουμε τους επιστήμονες και τους μηχανικούς; Να μας λένε αυτοί, οι άνθρωποι του γραφείου, τι να κάνουμε;», έλεγε, απαντώντας στις αντιρρήσεις κάποιων μελών του διοικητικού συμβουλίου.

Γιατί εμείς, οι «απόβλητοι της ΑΤΕ», είχαμε επινοήσει λύσεις αποτελεσματικές και οικονομικές συνάμα, που συνδυάζανε την πρωτοτυπία με τη φαντασία και στηρίζονταν σε έγκυρη βιβλιογραφία. Ειδικά δε για τον «κατσίγαρο», δηλαδή τα υγρά απόβλητα του ελαιουργείου, είχαμε βρει μιαν αληθινά μοναδική λύση: τα εξουδετερώναμε με ασβεστόνερο, σε ειδική υπόγεια δεξαμενή από μπετόν και, με σχετικά απλές διεργασίες, τα μετατρέπαμε σε κάτι σαν υγρό λίπασμα, ένα κι ένα για το πότισμα των ελαιόδεντρων!
Πριν κάνουμε τις σχετικές επί τόπου επισκέψεις, που κρατούσαν συνήθως δυο ή τρεις μέρες, προετοιμαζόμασταν μεθοδικά. Μελετούσαμε από πιο μπροστά το πρόβλημα και τη λύση που θα προτείναμε και πηγαίναμε εφοδιασμένοι με σχετικά βιβλία και δημοσιεύματα, όχι για κάποιαν ουσιαστική αιτία, αλλά περισσότερο για λόγους εντυπωσιασμού. Από πείρα είχαμε πεισθεί πως η επίδειξη έντυπων κειμένων και μάλιστα ξενόγλωσσων, αποτελεί ισχυρό επιχείρημα για την υποστήριξη των απόψεών μας.
Φαίνεται, όμως, πως είχαμε γίνει αρκετά ενοχλητικοί σε κάποιους, που είχαν ισχυρά ερείσματα στην ηγεσία της Τράπεζας, οπότε και μας εξουδετέρωσαν με τη δοκιμασμένη μέθοδο της προαγωγής σε ανώτερες, επιτελικού χαρακτήρα, θέσεις.
Τελικά, η ομάδα των αποβλήτων διαλύθηκε, γιατί τα έβαλε με δυο σχεδόν ανίκητους αντιπάλους: την ανθρώπινη βλακεία και την ιδιοτέλεια.