Στην Ελλάδα από τη μεταπολίτευση και μετά γιγαντώθηκε ένα πελατειακό πολιτικό σύστημα, το οποίο μέχρι και σήμερα συντηρεί δυο μεγάλα κόμματα στην εξουσία. Η πελατειακή σχέση δεν είναι μονόπλευρα ανταποδοτική. Επωφελούνται και οι δυο, και ο πολίτης που «χώθηκε» κάπου, αλλά και ο πολιτικός που βρέθηκε στην εξουσία. Πολιτικοί και πολίτες μπλεχτήκαμε σε μια σιωπηρή συνεννόηση που μας βόλευε, μα που έμελλε να μας ρίξει στην τωρινή απόγνωση. Ποια συνεννόηση;
Θα ήθελα σε αυτό το άρθρο να μιλήσω περισσότερο για τις ευθύνες του πολίτη. Του πολίτη μιας χώρας που ξέρει πως οι πολιτικοί του είναι καμμένο χαρτί, όμως ως διά μαγείας δεν τους καθαιρεί για πάντα. Να λοιπόν κάποια από τα λάθη μας. Ο τσομπάνης υποτίθεται πήρε την επιδότηση για να φτιάξει σάγιες, να αγοράσει αρμεκτικά μηχανήματα και να νοικοκυρέψει τη δράση του ώστε να καταστεί αειφόρος. Εκείνος, όμως, πήγε και πήρε ακριβή κούρσα και μεγάλωσε το καθιστικό κατ’ εντολήν της γυναίκας του. Ο γεωργός πήρε την επιδότηση και αντί να αγοράσει ποτιστικά μηχανήματα, τρακτέρ, συμβουλευτική για τις σπορές, αγόρασε ένα διαμερισματάκι στην Αθήνα.
Ξαφνικά ο κόσμος γέμισε νέους αγρότες που δήλωναν πως καλλιεργούν βιολογικά αγροκτήματα. Αγροκτήματα δεν υπήρχαν, παρακαλούσαμε συγγενείς και παππούδες (ακόμα και τσιφλικάδες ιεράρχες εδώ στη Λέσβο) να μας χορηγήσουν «στα ψέματα» ένα χωραφάκι για να φτιάξουμε τα χαρτιά και να πάρουμε την επιδότηση. Το χωραφάκι, πέρα από μια κακοφτιαγμένη ταμπέλα που έλεγε «ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΗΝ ΨΕΚΑΖΕΤΕ», παρέμενε χέρσα γη.

Πήραμε επιδοτήσεις, ένα χρόνο, δυο χρόνια, τρία, δέκα. Όλον αυτόν τον καιρό λέγαμε, «και οι άλλοι τρώνε, γιατί όχι και εμείς;». Τρώγαμε λοιπόν, ψίχουλα σε σχέση με τους «άλλους», αλλά τρώγαμε και σιωπούσαμε. Ναι, υπήρχε γκρίνια, υπήρχε ειρωνεία προς τους πολιτικούς, αλλά στην ουσία η συνενοχή μας μάς έκανε από επαναστάτες, μικροαπατεώνες. Ήμασταν και είμαστε οι καλύτεροι φίλοι του διεφθαρμένου πολιτικού. Γιατί πέσαμε στην παγίδα του. Ήξερε πως ό,τι μας ταΐσει, θα το φάμε. Στις επόμενες εκλογές ψηφίζαμε και πάλι τους συνενόχους μας, «το χέρι που μας τάισε». Με πλήρη συνείδηση πως είναι εκείνοι οι μεγαλοαπατεώνες.
Ο απλός κόσμος αποτελεί τη «βάση». Και δεν τα έχω βάλει με τη βάση σήμερα προσπαθώντας να αποδείξω πως φταίει ο απλός κόσμος. Απλά πιστεύω πως αν είναι να υπάρξει κάποια αλλαγή σε ετούτο τον τόπο, η βάση είναι αυτή που θα την πραγματοποιήσει. Πρώτα πρέπει να καταλάβουμε τη λάθος νοοτροπία μας. Δεν αξίζει να γινόμαστε απατεώνες για να φάμε τα ψίχουλα που μας πετούν. Αυτός ο τόπος είναι ολόκληρος δικός μας, δεν τους ανήκει. Χρειάζεται να δούμε πέρα από κόμματα, χρειάζεται να βρούμε αυτά τα εδάφη στα οποία στεκόμαστε όλοι μαζί με την ίδια γνώμη απέναντι στα ίδια προβλήματα. Δεν υπάρχει περίπτωση να κάνουν άλλοι για εμάς αυτήν τη δουλειά. Ποιος θα την κάνει; Οι Έλληνες πολιτικοί; Οι Ευρωπαίοι μήπως; Αυτοί δηλαδή οι σοφοί και οι μεγάλοι που έβλεπαν το τέρμα της πορείας, αλλά δεν έκαναν τίποτα για να την αλλάξουν; Όταν η βάση αλλάξει νοοτροπία, οι πολιτικοί υποτάσσονται γιατί δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς.
Μιλώ για μια σιωπηλή, βαθιά επανάσταση, που ξεκινάει από το νοικοκύρεμα των σκέψεών μας. Πρέπει να μιλήσουμε μεταξύ μας δίχως πια ανοησίες και πάθη.

Έχουμε πρόβλημα μεγάλο, δε χωράνε πια ανοησίες. Πρέπει να μιλήσουμε με τους φίλους μας, να κάνουμε κι άλλους φίλους. Να μιλήσουμε με την οικογένειά μας και να πάψουμε να αγνοούμε τα παιδιά μας, αφήνοντας να τα μεγαλώσει ένα άχρηστο εκπαιδευτικό σύστημα και η απαίσια τηλεόραση-τροφός. Πρέπει να σταματήσουμε να καταδεχόμαστε να μας καταπατούν. Οι καιροί δεν προτάσσουν ένοπλες συγκρούσεις, αλλά είναι ιδανικοί για αλλαγή νοοτροπίας εκ βάθρων, καθώς η γνώση δεν είναι πλέον προνόμιο των λίγων.
Θα ήθελα να επανέλθω στο θέμα σε επόμενο άρθρο. Η πραγματική μας πτώχευση δεν είναι τίποτα άλλο παρά αυτό που συνέβη όταν σταματήσαμε να είμαστε πολίτες, γονείς, φίλοι. Κάποιους τους συνέφερε να παίξουν με τις αδυναμίες μας και αντί να διδάξουν δημοκρατία, προτίμησαν να καλλιεργήσουν τους φόβους μας. Ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί οι κάποιοι, ξέρουμε ποιοι είμαστε εμείς. Το παιχνίδι παιζόταν πάντα με ανοιχτά χαρτιά. Έχουμε δύναμη ως πολίτες και ήρθε ο καιρός να θυμηθούμε λέξεις όπως πρωτοβουλία, αυτενέργεια, περηφάνεια, προσφορά, αξιοπρέπεια, συμμετοχή. Ο καθένας μόνος μας και όλοι μαζί έχουμε δύναμη και λόγο πάνω στη ζωή μας. Κανείς δεν μπορεί να μας το στερήσει αυτό. Η πραγματική μας πτώχευση θα είναι να σταματήσουμε για πάντα να πιστεύουμε στις αξίες μας.