Την τελευταία δεκαετία γίνονται πολλές μεταβολές στον ελαιώνα της Λέσβου. Μερικές απ’ αυτές είναι χαρακτηριστικές.

Πολλά λιοχώραφα άλλαξαν χρήστη, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και χαμηλών αποδόσεων όπως και γηρασμένων δέντρων, δηλαδή ή αγοράστηκαν ή ενοικιάστηκαν σε αρκετά υψηλό βαθμό. Δεν υπολογίζουμε τα ενοίκια καρπού. Αυτό επέφερε βελτίωση των ελαιόδεντρων κυρίως με κλάδεμα, που όμως είναι αποσπασματικό και ανολοκλήρωτο. Άλλες τεχνικές παραμελήθηκαν, όπως η ορθολογική λίπανση, η συστηματική φυτοπροστασία, η διαχείριση των ζιζανίων, η διόρθωση των αναβαθμίδων, η κατασκευή αγροτόδρομων, το πότισμα, η περίφραξη, η σωστή συγκομιδή.

Σταδιακά λοιπόν νέοι ιδιοκτήτες που είναι ελαιοτριβείς, μεγαλύτεροι παραγωγοί, ανειδίκευτοι αλλά και νέοι αγρότες δεν μπορούν να κάνουν μεγάλες αποδόσεις, είτε γιατί οι επενδύσεις τους είναι χωρίς γνώσεις και πρόγραμμα είτε γιατί δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια. Πολλά όμως λιοχώραφα έμεινα ακαλλιέργητα ή εγκαταλείφθηκαν και οι ιδιοκτήτες τους αρκούνται στις επιδοτήσεις με μεγάλο κίνδυνο να καταστραφούν. Τα δεδομένα αυτά έφεραν νέα συγκεντροποίηση χωραφιών σε λιγότερα χέρια. Όχι όμως και αύξηση και σταθεροποίηση της απόδοσης κατά δέντρο.

Η μη ενημέρωση κυρίως από την πολιτεία αλλά και τους γεωπόνους για τις σύγχρονες τεχνικές καλλιέργειας και η συνέχιση των παλιών λαθεμένων συνηθειών είναι τα βασικά για να ξεκινήσει ο οποιοσδήποτε προβληματισμός. Γενικά κάτι κινείται, αλλά αργά και όχι συντονισμένα. Δεν μιλάμε για φωτεινές εξαιρέσεις κυρίως νέων καλλιεργητών που μπόρεσαν σε λίγο χρόνο (3-4 χρόνια) να ξαναβάλουν τα δέντρα σε σταθερά καλές αποδόσεις και βελτίωσαν όλες τις τεχνικές καλλιέργειας.

Να πούμε ότι είναι μεγάλη η ευθύνη της πολιτείας αλλά και του γεωεπιστημονικού κόσμου που δεν προγραμματίζει, δεν πραγματοποιεί έρευνα, δεν ενημερώνει τακτικά, δεν έρχεται σε επαφή με τα νέα προβλήματα και πάει χωρίς πρόγραμμα εφαρμόζοντας μόνο φοροεισπρακτικά μνημονιακά μέτρα που κυρίως επιβάλλονται από τους δανειστές. Και τι μπορεί να γίνει; Μερικές ιδέες μόνο θα καταθέσουμε για άνοιγμα ενός διαλόγου που γίνεται περισσότερο μεταξύ κάποιων καλλιεργητών.

1. Ενεργοποίηση Υπουργείου-Περιφέρειας-Δήμου-ΓΕΩΤΕΕ- Ερευνητών Γεωπόνων-Πανεπιστημίου Αιγαίου για μεταφορά γνώσης στους καλλιεργητές. Επαναλειτουργία του Σταθμού Γεωργικής Έρευνας με ενημερώσεις και ερευνητικά προγράμματα από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου με αξιοποίηση των όποιων υποδομών υπάρχουν χωρίς να σταματήσει η υπάρχουσα δραστηριότητα. Τετραετές πρόγραμμα επιμόρφωσης αξιοποιώντας όλο το επιστημονικό δυναμικό.
2. Αυτομόρφωση των καλλιεργητών καθώς και αξιοποίηση νέων συλλογικοτήτων. Ομάδες παραγωγών, ΚΟΙΝΣΕΠ αλλά και συνεταιρισμοί που χρηματοδοτούνται σε ευρωπαϊκά προγράμματα για κοινές επενδύσεις κυρίως στο χωράφι. Κοινές χρήσεις μέσων εργαλείων και εργασίας με συγγενείς, φίλους, γείτονες, παρέες (που έτσι και αλλιώς πάντα γίνονταν) τώρα πρέπει να ενταθούν. Κοινή συγκομιδή, κοινή άλεση-συσκευασία-εμπορία λαδιού, κοινή χρήση μηχανημάτων, κοινές παραγγελίες σε μικρές ομάδες και ευέλικτες στη βάση κοινού συμφέροντος, κοινή φυτοπροστασία με τους γείτονες.
3. Ανάπτυξη ακομμάτιστου κινήματος αγροτών για τον συντονισμό του αγώνα ενάντια στην άγρια μνημονιακή φορολόγηση, στην εξοντωτική γραφειοκρατία, στη φορομπηχτική και ανύπαρκτη χρηματοδότηση, στη συστηματική μείωση των επιδοτήσεων, στη διεκδίκηση έργων αγροτικής ανάπτυξης, όπως οδοποιίας, φραγμάτων, γεωτρήσεων, ηλεκτροδότησης χωρίς οικονομική επιβάρυνση.

Θέτουμε μερικά ζητήματα που βρίσκονται στο μυαλό πολλών καλλιεργητών και θα επανέλθουμε συμβάλλοντας σε έναν διάλογο που πρέπει να έχει άμεσα πρακτικά αποτελέσματα.