Τον περασμένο Ιούλιο, εντόπισα επιγραφή ρωμαϊκών χρόνων στο προαύλιο της Παναγίας της Χρυσομαλλούσας. Έχει εντοιχιστεί στο τοιχείο της εισόδου στον προαύλιο χώρο του ναού μαζί με δύο ανάγλυφα αρχιτεκτονικά μέλη ναού (φωτ.). Ο φίλος Γιώργος Πάλλης, καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρόθυμα μου απάντησε ότι το μεγάλο προέρχεται από θύρωμα του 18^ου αι. και φέρει παράσταση εξαπτέρυγου, ενώ το μικρότερο ανάγλυφο είναι του 19 ου αι.

Η επιγραφή είναι χαραγμένη σε επιτύμβιο βάθρο, το οποίο φέρει ανάγλυφη παράσταση αμφορέα, που θυμίζει τους παναθηναϊκούς αμφορείς της ελληνιστικής εποχής και μπορεί να χρονολογηθεί τον 2^ο /1^ο αι. π.Χ.  Ο Πάνος Βαλαβάνης, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας επίσης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, θεωρεί ότι οι παναθηναϊκοί αμφορείς σε ταφικά μνημεία, όπως αυτό, αποτελεί σύμβολο αρετής και νίκης, το οποίο δεν συνδέεται απαραίτητα με αθλητικές νίκες, βλ. P. Valavanis, Panathenӓische Amphoren auf Monumenten spӓatklassischer, hellenistischer und römischer Zeit, 1998, 164-166. Από την Μυτιλήνη σώζονται δύο ακόμα βάθρα με ανάγλυφο αμφορέα τέτοιου τύπου καθώς κι ένα αγγείο του ίδιου τύπου αμφορέα ελληνιστικών χρόνων, που φυλάσσεται στο Μουσείο.

Το βάθρο αυτό χρησιμοποιήθηκε αργότερα ως αναθηματικός βωμός. Τότε χάραξαν την επιγραφή, η οποία χρονολογείται από το σχήμα των γραμμάτων τον 1^ο αι. μ.Χ., προς τιμήν της Δήμητρος και των Ωρών καθώς και τα φύλλα κισσού γύρω από τον αμφορέα. Η επιγραφή περιελήφθη αργοπορημένα στο Supplementum των Inscriptiones Graecae της Λέσβου το 1939, υπό τον αρ. 691. Ο Hiller de Gaetringen, ο εκδότης του  Supplementum (IG XII Suppl. 691), δημοσιεύει το εξής κείμενο:

-               - κ]αὶ Δήμη[τρος καὶ θεῶν]καρποφόρων καὶ

θεῶν πολυκάρπων καὶ τελεσφόρων.

Την επιγραφή στα νεότερα χρόνια εντόπισε ο Μάκης Αξιώτης, Περπατώντας τη Λέσβο, Α´, Μυτιλήνη 1992, σελ. 62, πίν. 4, ο οποίος αναφέρει: «Στον αυλόγυρο της Παναγιάς της Χρυσομαλλούσας είναι ξαπλωμένο ένα μάρμαρο (ορθογώνιο) (σσ. Προφανώς εντοιχίστηκε μετά το 1992). Μάλλον βάθρο με ανάγλυφο αμφορέα με κωνικό κάλυμα. Στο επάνω μέρος είναι χαραγμένη κάπως πρόχειρα η επιγραφή... Ίσως ήταν βάθρο προς τιμήν της Δήμητρας».

Νέα ανάγνωση της επιγραφής δημοσίευσε ο φίλος επιγραφικός, καταγόμενος από την Λέσβο, Γιάννης Καλλιοντζής. Δύο επιγραφές από τη Μυτιλήνη, ΗΟΡΟΣ 14-16 (2000-2003) 255-56, πίν. 61 (από το άρθρο αυτό προέρχονται τα ανωτέρω στοιχεία για την δεύτερη χρήση της επιγραφής και την χρονολόγηση του επιτύμβιου βάθρου και της μεταγενέστερης αναθηματικής επιγραφής). Το νέο κείμενο του Καλλιοντζή είναι το εξής:

[Διὸς ἤ Γῆς κ]αὶ Δήμη-

                                                [τρος] καρποφό-

                                                ρων καὶ Ὡρῶν

                                                πολυκάρπων καὶ

                                                τελεσφόρων.

Απόδοση στη νέα ελληνική: (Ο βωμός αυτός αφιερώνεται) στους θεούς της καρποφορίας, τον Δία ή την Γη και την Δήμητρα καθώς και στις Ώρες, (που δίνουν) πολλούς και ώριμους καρπούς.

Φαίνεται ότι η επιγραφή χαράχτηκε από κάποιον αγρότη της εποχής, για να έχει ή επειδή είχε καλή σοδειά. Η λατρεία της Δήμητρος Καρποφόρου είναι γνωστή στην Μυτιλήνη (βλ. τις αντίστοιχες επιγραφές IG XII 2, 212, 213, 232, 258) αλλά και στο Αιγαίο και την Μικρά Ασία. Η σύνδεση της Δήμητρας με τις Ώρες, που ήταν η προσωποποίηση των εποχών του έτους στην ελληνική μυθολογία, είναι προφανής. Όμως η παρούσα επιγραφή, σύμφωνα με τον Γιάννη Καλλιοντζή, είναι η πρώτη μαρτυρία της λατρείας των Ωρών στην Μυτιλήνη, των οποίων τα επίθετα πολύκαρποι και τελεσφόροι μάλιστα δεν απαντούν ξανά ούτε στις φιλολογικές ούτε στις επιγραφικές πηγές.

Μαρία Διακουμάκου, Ελληνική Επιγραφική Εταιρεία