Το ημερολόγιο γράφει 31/1/2017 και άλλο ένα βραβείο, άλλη μία τιμητική διάκριση και φυσικά μία ακόμη αφορμή για την προβολή της Λέσβου σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι γεγονός. Ο δήμαρχος Λέσβου, Σπύρος Γαληνός, παρέλαβε χθες (εξ ημισείας με την Ιταλίδα δήμαρχο της Λαμπεντούζα) το βραβείο «Ούλωφ Πάλμε» σε ειδική εκδήλωση στη Σουηδία και στη δήλωσή του από του βήματος, επανέλαβε εκείνο που παραμένει ως πραγματική προσδοκία για τη Λέσβο: ότι η πραγματική επιβράβευση για αυτόν τον τόπο, που πανθομολογούμενα κράτησε ψηλά τις αξίες της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού για λογαριασμό όλης της Ευρώπης, θα είναι η επίσκεψη όλων όσοι αναγνωρίζουν τη συνεισφορά αυτή, στο νησί.

Δίνοντας το λοιπόν την αφορμή να συζητήσουμε και να αναλογιστούμε ξανά, ειδικά σήμερα που η εικόνα της Λέσβου (ξανά)θάμπωσε από την αθλιότητα της Μόριας και τις τρεις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν, το πόσο πράγματι η περίσσια προβολή που λάβαμε, οι λαμπερές επισκέψεις και οι υψηλόβαθμες υποσχέσεις είχαν αντίκρισμα, ή -αν προτιμάτε- αποτέλεσαν πράγματι ποτέ αφορμή για μία ουσιαστική προσπάθεια αξιοποίησής τους. Προς όφελος της κοινωνίας που δοκιμάστηκε και επηρεάστηκε από την (επιπρόσθετη) προσφυγική κρίση, αλλά και των ιδίων των προσφύγων και μεταναστών, που εξακολουθούν να αναστενάζουν σε αντίσκηνα και σε δομές που αναβαπτίζονται από κέντρα φιλοξενίας σε hot-spots έως σε κέντρα κράτησης.

Τα βραβεία

Ο δήμαρχος Λέσβου παραλαμβάνοντας το βραβείο «Ούλωφ Πάλμε», προσέθεσε ένα ακόμη μετά από εκείνο της «Ελευθερίας» που του απονεμήθηκε στη Νέα Υόρκη από την IRC, ενώ έχοντας αναδειχθεί και ως «προσωπικότητα της χρονιάς» το 2016 από αρκετούς φορείς με χαρακτηριστικότερη την Ακαδημία Ελληνικών Βραβείων Τέχνης, είναι και υποψήφιος για «Δήμαρχος του κόσμου» από το Ίδρυμα Δημάρχων (City Mayors Foundation). Έχοντας ταξιδέψει από το καλοκαίρι του 2015 ως σήμερα για να «επικοινωνήσει» το προσφυγικό ζήτημα και την ιδιαιτερότητα της Λέσβου, από την Τουρκία ως τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, την Ιταλία και συγκεκριμένα το Βατικανό, μέχρι τη Νορβηγία και τη Σουηδία, τις Βρυξέλλες φυσικά, αλλά και τη Βαρκελώνη.

Οι ιστορικές και λαμπερές επισκέψεις

Στον αντίποδα, για τη μεγαλύτερη πύλη υποδοχής, για εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες από το 2015, ευαισθητοποιήθηκαν και ήρθαν για να εκφράσουν ποικιλοτρόπως την συμπαράστασή τους, διεθνείς προσωπικότητες που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα έρχονταν ούτε σε έναν… αιώνα στη Λέσβο. Από τις χολιγουντιανές ηθοποιούς Σούζαν Σάραντον και Αντζελίνα Τζολί, τον «Σαούλ του Homeland» (σ.σ. Mandy Patinkin) ως τους πρωταγωνιστές της πιο εμπορικής σειράς παγκοσμίως «Game of Thrones» και τον διεθνούς φήμης εικαστικό καλλιτέχνη Γουέι Γουέι. Για να ακολουθήσουν εκτός από τις συνήθεις πλέον πρωθυπουργικές επισκέψεις του Αλέξη Τσίπρα, η επίσκεψη του προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου, οι κορυφαίες σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο: του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, των γενικών γραμματέων του ΟΗΕ, κ.κ. Γκουτέρεζ και Μπάνκι Μουν, του καγκελάριου της Αυστρίας, Βέρνερ Φάιμαν, της βασίλισσας της Ιορδανίας Ράνιας ως τον Ευρωπαίο επίτροπο αρμόδιο για τα θέματα Μετανάστευσης, Δημήτρη Αβραμόπουλο. Με κορυφαίες όλων και συνάμα ιστορικές επισκέψεις να καταγράφονται στο ίδιο διάστημα, εκείνες του Πάπα Φραγκίσκου τον περασμένο Απρίλη, συνοδευόμενο από τους άλλους δύο μεγάλους ιεράρχες της Χριστιανοσύνης, τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Μαζί με αυτές τις προσωπικότητες, το νησί επισκέφτηκαν με αφορμή το προσφυγικό και δεκάδες πολιτικοί (υπουργοί, βουλευτές, ευρωβουλευτές και αρχηγοί κομμάτων) που αν δεν είχαν προηγηθεί οι προαναφερθείσες επισκέψεις, σε περίοδο «κανονικότητας» θα ήταν πρώτα θέματα στον τοπικό Τύπο. Αλλά στις μέρες μας, περνάνε πλέον στα… ψιλά.

Το… «ταμείο»

Άπαντες, ερχόμενοι στη Λέσβο, έστειλαν μέσω της ιδιότητάς τους ή της απήχησης και των δυνατοτήτων που έχουν να επικοινωνούν τις απόψεις και τις σκέψεις τους, τα πιο ζεστά μηνύματα για τους πρόσφυγες και τους Μυτιληνιούς. Άλλοι (αν απομονώσουμε τους πολιτικούς για ευνόητους λόγους), έδωσαν και «δυνατές» υποσχέσεις, που δημιούργησαν προσδοκίες για την ανάταση του χτυπημένου τουρισμού. Ομολογουμένως όμως, η λάμψη που προσέφεραν, αποδείχθηκε πρόσκαιρη και ο δίαυλος συνεργασίας δεν έτυχε κάποιου οργανωμένου «follow up», με ευθύνη ίσως… όλων των αρμοδίων σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Με αποτέλεσμα η «Λέσβος της αλληλεγγύης», να παραμένει, συμπερασματικά, να δοξάζεται στη συνείδηση πολλών, μακριά από το νησί και στην ευγνωμοσύνη χιλιάδων ανθρώπων που διήλθαν σε μία νέα ζωή μέσω αυτής και να χειροκροτείται μέσα σε αίθουσες σαν κι εκείνες που βρέθηκε στην Στοκχόλμη χθες ο δήμαρχος Λέσβου.

Τις πταίει;

Στο δια ταύτα λοιπόν, το «πρόβλημα» για τη Λέσβο παραμένει το ίδιο: Η πρωτοφανής θετική προβολή της, έμεινε να γεμίζει ένα ρεπορτάζ σαν και το παρόν, με καταγραφή μία προς μία εκείνων των προσωπικοτήτων που ήρθαν στο νησί για μία ημέρα ή για λίγες ώρες και να μην αποδίδει.

Και η Λέσβος, με τους φορείς του τουρισμού της, τους επαγγελματίες, την αυτοδιοίκηση και τον κόσμο που αγωνιά -δικαίως- για τη σημερινή, αλλά και την επόμενη ημέρα του προσφυγικού, παραμένει χωρίς πυξίδα για το τι θέλει πραγματικά να δείξει ότι είναι, σε εκείνους που σε κάθε ευκαιρία καλεί να την επισκεφτούν.

Παραμένει με ένα -και πληγωμένο πια- «παρωχημένο» τουριστικό προϊόν, να προσδοκά απλά μία νέα δυναμική προβολή, ίσως πια και από τον ΕΟΤ. Έχοντας ασαφή προσανατολισμό στην στόχευσή της, που την κρατά δέσμια μίας μιζέριας, που έχει κατορθώσει ως και να αντιστρέψει κατά 180 μοίρες τελικά το αρχικό διακύβευμα.

Που ήταν η μετατροπή του μειονεκτήματος (σ.σ. προσφυγικού) σε πλεονέκτημα. Αφού η αγωνία και οι φόβοι για τις επιπτώσεις των δύο κρίσεων που βιώνει το νησί, εκπυρσοκρότησαν αρκετές φορές στον αέρα, φέρνοντας σε πρώτο πλάνο την αρνητική δημοσιότητα, με την παραμικρή αφορμή. Κινδυνεύοντας, σε συνδυασμό με τις κυβερνητικές παλινωδίες στη διαχείριση του προσφυγικού το τελευταίο ειδικά δίμηνο, που δεν μπορεί να μην αντικατοπτρίζονται και στους τρεις θανάτους μεταναστών, να αχρηστέψει τελείως τελικά το πλεονέκτημα (σ.σ. θετική προβολή), μέχρι και να το δαιμονοποιήσει στα μάτια του κόσμου και κυρίως εκείνων των επαγγελματιών που πλήττονται σε μεγάλο βαθμό από το προσφυγικό.

Η απάντηση λοιπόν σε όλες τις ερωτήσεις μας στο γιατί από το καλοκαίρι του 2015, η Λέσβος της αλληλεγγύης εξελίσσεται σε Λέσβο της μιζέριας, είναι η… ερώτηση που (δεν) έχουμε κάνει οι ίδιοι στους εαυτούς μας: τι κάναμε για να στηρίξουμε το αξιακό μας εγχείρημα ως «Λέσβος της αλληλεγγύης» για να καλέσουμε και τον κόσμο να την επισκεφτεί;

Η απάντηση δυστυχώς, είναι ότι εκτός από το να απαιτούμε αντισταθμιστικά και μικροεξυπηρετήσεις, απλά φωνάζουμε για την αλληλεγγύη μας, ουρλιάζοντας μέχρι και με ακροδεξιά φερέφωνα για την αποσυμφόρηση. Δεν επιδιώξαμε για αρχή να φτιάξαμε ούτε το… μνημείο για τους πρόσφυγες που μας έταξε ο πολύς Γουέι Γουέι.

Και μένουμε να απαιτούμε απλά μία νέα δυναμική και γενικόλογη προβολή, ενόψει καλοκαιριού, μαζί ίσως με την επίσκεψη του Μπραντ Πιτ που μας τη… χρωστάει, για να επιστρέψουν τουλάχιστον εκείνοι που δεν ξανάρθαν από το καλοκαίρι του 2014. Αλήθεια όμως, μετά από αυτήν την «κοσμογονία» που ζήσαμε κοντά δύο χρόνια, αυτό θέλουμε;

Μαρίνος Ορφανός