ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΚΟΡΔΑ

O Φώτης Μακρής αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης το 1988. Σπούδασε μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Έχει παίξει σε πάνω από 40 παραστάσεις, ενώ έχει σκηνοθετήσει πάνω από 25 παραστάσεις και είναι ιδρυτικό μέλος του Θεατρικού Οργανισμού «Νέος Λόγος» και καλλιτεχνικός διευθυντής στο θέατρο «Studio Μαυρομιχάλη». Διδάσκει υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης.

Ο Φώτης Μακρής θα βρεθεί τις επόμενες ημέρες στο νησί μας, όπου θα παρουσιάσει την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου, στις 9 μ.μ., στο πλαίσιο του «2ου Θεατρικού Φεστιβάλ» μια παράσταση που παίζεται για δεύτερη χρονιά με μεγάλη επιτυχία στην Αθήνα, προκαλώντας γόνιμες συζητήσεις. Η υπόθεση του μυθιστορήματος «Το κιβώτιο» δραματοποίησε ο Φώτης Μακρής. Το μυθιστόρημα ερμηνεύθηκε από αλληγορία για τον εμφύλιο και ως καταγγελία των κάθε είδους εξουσιών και ιερατείων, αλλά και ως ένα σχόλιο στο δυτικό πολιτισμό.

Με την ευκαιρία της παρουσίας του Φώτη Μακρή στη Μυτιλήνη, είχαμε την παρακάτω συζήτηση:

Το «Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου είναι ένα εμβληματικό έργο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, που διαβάστηκε πολύ στην εποχή του και προκάλεσε πλήθος συζητήσεων. Πώς αποφασίσατε να το μεταφέρετε στο θέατρο;

«Το βιβλίο διαβάστηκε στην εποχή του και εξακολουθεί να διαβάζεται μέχρι σήμερα. Πρόκειται, σύμφωνα με τους μελετητές, για ένα από τα τρία καλύτερα μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί στη χώρα μας.

Το διάβασα σε μικρή ηλικία και μπορώ να πω ότι το κουβαλούσα μέσα μου όλα αυτά τα χρόνια, όπως ο ήρωας κουβαλάει το κιβώτιο. Η διάψευση, η προδοσία, ο θυμός που νιώθει ο αφηγητής του έργου ήταν αυτό που με έκανε να το μεταφέρω στο θέατρο. Θεωρώ πως όλοι μας τα τελευταία χρόνια νιώθουμε αυτά τα συναισθήματα με τις δύσκολες στιγμές που περνάμε ως χώρα, γεγονός που δυστυχώς κάνει για μια ακόμη φορά επίκαιρο το “Κιβώτιο” και τους προβληματισμούς που αναπτύσσει.

Σας παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το δελτίο Τύπου της παράστασης για να κάνω πιο κατανοητό γιατί μετέφερα το “Κιβώτιο” στο θέατρο: “Κάποτε ζούσε κάποιος που πίστευε σε μια Αριστερά που θα καλυτέρευε τη ζωή μας και θα περιόριζε τις αδικίες και τις ανισότητες. Πίστευε σε μια αριστερά που θα έβαζε τον άνθρωπο και τις ανάγκες του σε προτεραιότητα. Που θα φρόντιζε για τα βασικά αγαθά όπως για την τροφή, την υγεία και την εκπαίδευση, που θα ήταν αδιαπραγμάτευτα και προσιτά σε όλους. Τελευταία φορά που ψήφισε ήταν το μακρινό 1985. Έκτοτε προτίμησε την εκλογική σιωπή. Τριάντα χρόνια αργότερα, υπέκυψε στον πειρασμό να πιστέψει ότι κάτι μπορούσε να αλλάξει και στις 25 Ιανουαρίου 2015 ξαναψήφισε… Μόνος τρόπος να εκφράσει την απογοήτευση, τη διάψευση και το θυμό που τον έχουν κυριεύσει είναι προς το παρόν η Τέχνη του… Ανεβάζει “Το Κιβώτιο” του Άρη Αλεξάνδρου… Φώτης Μακρής».

Το υπαρξιακό δράμα του ήρωα…

Πόσο σας δυσκόλεψε η διασκευή του κειμένου και πόσο η σκηνοθεσία του εαυτού σας;

«Χρειάστηκε περίπου ενάμιση χρόνο η προετοιμασία της παράστασης. Είναι πολύ δύσκολο να μεταφέρεις ένα μυθιστόρημα 260 σελίδων στη σκηνή. Σκεφτείτε ότι το θεατρικό κείμενο που προέκυψε είναι περίπου 40 σελίδες. Προσπαθήσαμε όμως να δώσουμε όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένα το πνεύμα του βιβλίου και, κυρίως, να μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει την παράσταση, χωρίς να έχει διαβάσει απαραίτητα το μυθιστόρημα.

Ως προς τη σκηνοθεσία του εαυτού μου, είχα μαζί μου την ηθοποιό Κλεοπάτρα Τολόγκου, με την οποία ουσιαστικά σκηνοθετήσαμε μαζί την παράσταση, γιατί θα ήταν αδύνατον να είμαι μόνος μου στις πρόβες χωρίς κάποιος να με ελέγχει και να με βοηθάει».

Τι απαιτείται για να πετύχει ένας θεατρικός μονόλογος; Πώς μπορεί να κρατηθεί το ενδιαφέρον του θεατή για 80-90 λεπτά;

«Ο συνδυασμός ενός καλού κειμένου και η παρουσίασή του με το μέγιστο βαθμό αλήθειας είναι, κατά τη γνώμη μου, μια καλή παρακαταθήκη για την επιτυχία ενός μονολόγου. Φυσικά παίζει ρόλο και το θέμα του έργου και το κατά πόσο έρχεται να “κουμπώσει” με τη ζωή μας, τις ανησυχίες μας και τους προβληματισμούς μας».

Το «Κιβώτιο» είναι ένα έργο κατεξοχήν πολιτικό, με πολλούς συμβολισμούς. Είναι εύκολο στους θεατές να το παρακολουθήσουν χωρίς να γνωρίζουν τα «συμφραζόμενά» του;

«Θεωρώ ότι το ιστορικό υπόβαθρο του έργου, ο εμφύλιος δηλαδή, είναι κάτι που όλοι μας κουβαλάμε μέσα μας από αφηγήσεις των μεγαλυτέρων από εμάς και από τα διαβάσματά μας και συνεπώς είναι πολύ εύκολο να παρακολουθήσεις τους προβληματισμούς που θέτει το κείμενο. Αλλά ακόμα και αν δεν γνωρίζεις απολύτως τίποτα, το υπαρξιακό δράμα του ήρωα είναι απόλυτα κατανοητό και αναγνωρίσιμο απ’ όλους».

Για ενεργούς πολίτες…

Ποιους νομίζετε ότι αφορά περισσότερο το «Κιβώτιο», τους πολιτικούς ή τους ψηφοφόρους;

«Κανέναν από τους δύο. Τους πολίτες μόνο. Δεν έχω καμία εμπιστοσύνη ούτε στους πολιτικούς ούτε στους ψηφοφόρους. Εμπιστεύομαι μόνο τους ενεργούς πολίτες που ενημερώνονται, διαβάζουν και παρεμβαίνουν στα κοινά κάθε μέρα και όχι μόνο την ημέρα των εκλογών. Σε αυτούς απευθύνεται το “Κιβώτιο”».

Παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μια τάση για θεατρική μεταφορά και ανέβασμα στη σκηνή πολλών λογοτεχνικών έργων. Πού το αποδίδετε; Οφείλεται στην έλλειψη νέων και καλών θεατρικών κειμένων ή υπάρχουν άλλοι λόγοι;

«Νομίζω ότι το ανέβασμα λογοτεχνικών έργων στη σκηνή μάς δίνει μια μεγαλύτερη ελευθερία σε εμάς, τους ανθρώπους του θεάτρου, να επιλέξουμε τα στοιχεία εκείνα του μυθιστορήματος που θα αποδώσουν καλύτερα αυτά που θέλουμε να εκφράσουμε. Σε αντίθεση με το θεατρικό έργο που είναι ένα σύστημα, πιο κλειστό, πιο δεδομένο. Και, φυσικά, μεγαλώνει και η δεξαμενή μέσα από την οποία μπορούμε να επιλέξουμε το επόμενο θεατρικό μας βήμα. Ως προς τα θεατρικά έργα, υπάρχει μια μικρή δυστοκία, αλλά δεν νομίζω ότι αυτός ήταν ο κυριότερος λόγος που στραφήκαμε και προς τα λογοτεχνικά έργα».

Ποια θεατρικά έργα προσφέρονται για το σανίδι και τι απαιτείται για μια επιτυχημένη διασκευή;

«Σίγουρα αυτά που έχουν μια άμεση ή έμμεση αντιστοιχία με το σήμερα και τη ζωή μας. Πρέπει να μιλάμε στο θεατή γι’ αυτά που τον απασχολούν, όχι για να του δώσουμε λύσεις, δεν είναι αυτός ο σκοπός της τέχνης, αλλά για να του διευρύνουμε τη σκέψη του, ώστε μόνος του μετά να μπορέσει πιθανόν να δώσει τις δικές του λύσεις.

Η επιτυχημένη διασκευή ενός λογοτεχνικού έργου έγκειται νομίζω στην απόδοση του πνεύματος του έργου, λαμβάνοντας όμως υπόψη τη “μεταφορά” από ένα είδος τέχνης, τη λογοτεχνία, σε ένα άλλο είδος, το θέατρο. Το θέατρο έχει μια αμεσότητα και μια “ζωντάνια”, που πρέπει να τη λάβεις σοβαρά υπόψη όταν μεταφέρεις ένα λογοτεχνικό έργο στη σκηνή».

Το θέατρο πρέπει να προβληματίζει…

Πιστεύετε ότι ο ρόλος του θεάτρου είναι να διδάξει, να προβληματίσει, να ταράξει ή απλώς να προσφέρει ένα ευχάριστο και χαλαρό δίωρο στο θεατή;

«Να διδάξει, με τίποτα! Δεν είναι αυτός ο ρόλος του. Θα έλεγα, ότι αν μια θεατρική παράσταση μπορέσει να κάνει ταυτοχρόνως τα υπόλοιπα τρία που αναφέρετε, θα είναι μια άκρως επιτυχημένη παράσταση. Το να δημιουργήσεις στο θεατή μια ευχάριστη διάθεση παρακολουθώντας την παράσταση και σιγά σιγά να αρχίσεις να του δημιουργείς προβληματισμούς, ερωτήματα και σκέψεις και αυτό να φτάσει στο σημείο να τον ταράξεις, ε, τότε νομίζω ότι έχεις πετύχει τον τέλειο συνδυασμό!»