Χαρμόσυνο νέο. Σαν Χριστουγεννιάτικος μποναμάς φαντάζει στη συνείδηση των κατοίκων της Λέσβου η επίσημη ανακοίνωση της Περιφέρειας Βορ. Αιγαίου για την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης και την ουσιαστική ολοκλήρωση παραχώρησης χρήσης της ιδιοκτησίας του ΕΤΑΑ  (λουτροπηγών και ακινήτων ) στην Περιφέρεια για 25 έτη με δυνατότητα χρονικής παράτασης της σύμβασης.

Χρειάστηκε να περάσουν δύο ολόκληρα χρόνια από την ψήφιση της τροπολογίας «Αθανασίου», που άνοιξε την νομική οδό για τη σύναψη της συγκεκριμένης σύμβασης και 20 μήνες από την ώρα, που οι πολίτες ανέλαβαν οργανωμένες κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας για να φτάσουμε στη σημερινή επιτυχία.

Κερδίσαμε μια μάχη. Κατακτήσαμε μια κορυφή. Πήγαμε ένα βήμα παραπέρα την υπόθεση των ιαματικών λουτρών και του ΣΑΡΛΙΤΖΑ. Πετύχαμε να μεταφέρουμε το κέντρο λήψης αποφάσεων από την Αθήνα και τη Διοίκηση του Ταμείου (ΕΤΑΑ πρώην ΤΣΑΥ) στη Λέσβο και τη Περιφέρεια Β.Α.  και αυτό δεν είναι μικρό πράγμα για όσους γνωρίζουν την προϊστορία της υπόθεσης.

Δικαιούμαστε συνεπώς, ως πολίτες να νοιώθουμε βαθιά ικανοποίηση, μερική δικαίωση και αισιοδοξία για το άμεσο μέλλον, γιατίΔεν τελειώσαμε. Τώρα αρχίζουμε. 

Οι αγώνες των κατοίκων και η διακομματική συναίνεση

Χρειάστηκαν αγώνες και ήταν ίσως η πρώτη φορά, που η αγανάκτηση και η οργή ξεχείλισαν και έκαναν του κατοίκους της Λουτρόπολης Θερμής  να βγουν στους δρόμους, να καταλάβουν τόσο το Περιφερειακό όσο και το Δημοτικό Συμβούλιο, να διαμαρτυρηθούν  και να διεκδικήσουν την αποκατάσταση της φυσικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς καθώς  και της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του τόπου. Με συγκεντρώσεις, με μαύρες σημαίες,  με πλακάτ, με εκδηλώσεις διαμαρτυρίας  μπροστά στα σφραγισμένα ιαματικά λουτρά, με επισκέψεις και διαμαρτυρίες σε όλους τους πολιτικούς παράγοντες, (ώστε να μη βρεθεί ούτε ένας που θα δήλωνε ότι δεν ενημερώθηκε),  στο Επιμελητήριο Λέσβου, στον προϊστάμενο της Αρχαιολογικής υπηρεσίες, σε υπηρεσιακούς παράγοντες, με δημοσιεύματα και συνεχείς επικοινωνίες και πιέσεις προς πάσα κατεύθυνση.

Χρειάστηκε, όμως και αυτό που οι πολίτες τονίζαμε από την πρώτη στιγμή, η διαπαραταξιακή και πολιτική συναίνεση όλων,. Είναι ίσως από τις λίγες περιπτώσεις που οι Λέσβιοι ενωμένοι διεκδικήσαμε και γι’ αυτό πετύχαμε αυτό το πολύ θετικό αποτέλεσμα.

Το συνοπτικό πρόσφατο ιστορικό της υπόθεσης.

Το 2012 μπήκε λουκέτο στα Ιαματικά Λουτρά Θερμής (μετά από μακραίωνη λειτουργία με διάφορους τρόπους στην ιστορική τους διαδρομή).

Το 2013 ο τότε Περιφερειάρχης κ. Ν. Γιακαλής μαζί με τον Παν. Προβέντζα πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Μυτιλήνης καταθέτουν δημόσια πρόταση να αναλάβει η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου την υπόθεση επαναλειτουργίας και αξιοποίησης των ιαματικών νερών της  Λουτρόπολης Θερμής και του ΣΑΡΛΙΤΖΑ, η οποία έχει ρεαλιστική βάση, αλλά προσκρούει σε νομικά εμπόδια.

Το Δεκέμβριο του 2014  ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Χ. Αθανασίου καταθέτει τροπολογία στη Βουλή που γίνεται Νόμος ( αρ.22 του Ν. 4315/2014) λύεται ο γόρδιος δεσμός και ανοίγει νομικά ο δρόμος να υπογραφεί η συγκεκριμένη Προγραμματική Σύμβαση. Ο ίδιος δε, προσωπικά παρακολουθεί βήμα προς βήμα τη διαδικασία και παρεμβαίνει, όπου υπάρχει η δυνατότητα στην κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της παραχώρησης.

Το 2015 η Περιφερειάρχης κ. Καλογήρου δέχεται την πρόκληση, φέρνει το θέμα στο Περιφερειακό Συμβούλιο και με αποφασιστικό τρόπο βάζει ένα στοίχημα να επαναλειτουργήσουν και να αξιοποιηθούν  τα ιαματικά λουτρά Θερμής στο σύνολό τους, συμπεριλαμβανομένου και του ΣΑΡΛΙΤΖΑ. Επί της ουσίας η κ. Καλογήρου έδειξε την απαιτούμενη πολιτική γενναιότητα, γιατί πήρε μια πρόταση του προκατόχου της και ξεπερνώντας αρρωστημένες - καταδικασμένες πολιτικές πρακτικές του παρελθόντος και  με διορατικότητα ανέλαβε το βάρος της αποκατάστασης μιας Ιστορικής Αδικίας για το νησί μας.

Το καλοκαίρι του 2016 στελέχη της σημερινής κυβέρνησης με δηλώσεις τους και πρωτοβουλίες συμβάλουν στην ολοκλήρωση του πλαισίου της πολιτικής συναίνεσης για την προώθηση της υπόθεσης (Α. Μάρδας, Υφυπουργός Ν. Φράγκου, Γ.Γ. Κοινωνικών Ασφαλίσεων  του Υπουργείου Εργασίας κ.α.)

Το Δεκέμβριο του 2016 ο Δήμαρχος κ. Σ. Γαληνός που τηρούσε μια στάση «αξιολογικής ουδετερότητας» παρεμβαίνει αποφασιστικά και το Δημοτικό Συμβούλιο άρει το τελευταίο εμπόδιο για την υπογραφή της σύμβασης με την παύση των δικαστικών διεκδικήσεων του Δήμου έναντι του ΕΤΑΑ.

Την 28 Δεκεμβρίου 2016 η Περιφερειάρχης Β.Α. κ.Χ. Καλογήρου ανακοινώνει επίσημα  την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης.

Φυσικά, στη διαδικασία θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και να υπογραμμίσουμε τον θετικό ρόλο που διαδραμάτισαν, όλες οι Περιφερειακές και Δημοτικές παρατάξεις και κάθε Σύμβουλος ένας προς ένα ξεχωριστά, γιατί αυτοί ουσιαστικά υπερψήφισαν τις αποφάσεις προσβλέποντας στο «γενικό καλό», δηλαδή το «Δημόσιο Συμφέρον», παρά τις όποιες ιδεολογικές και προσωπικές διαφοροποιήσεις καθώς και τις δικαιολογημένες επιφυλάξεις τους.

 Επίσης, αξίζουν συγχαρητήρια στα υπηρεσιακά στελέχη που έχουν αναλάβει το διοικητικό βάρος και διεκπεραιώνουν την υλοποίηση της περίπλοκης, ομολογουμένως αυτής υπόθεσης.

Που βρισκόμαστε τώρα και τι αναμένουμε.

Συνοπτικά μεταξύ άλλων η Προγραμματική Σύμβαση προβλέπει:

1. 1.      Την επισκευή, αποκατάσταση και λειτουργία των Ιαματικών Λουτρών  προεκτιμημένης δαπάνης 375.000 €  .  Ο στόχος είναι ρεαλιστικός γιατί έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση 315.000 € από τις  πιστώσεις του έργου «Συντήρηση Κτιριακών Υποδομών Ιαματικών Λουτρών Θερμής» της ΣΑΕΠ088 (με αριθμό έργου 2016ΕΠ08800008) με αντίστοιχη εγγραφή στο Τεχνικό Πρόγραμμα έτους 2016 της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και πρόβλεψη πίστωσης έτους 2016:  50.000,00 ευρώ, συν  60.000 € που θα διατεθούν από το Ε.Τ.Α.Α. -Τ.Σ.Α.Υ.
2. Τη συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη του Οθωμανικού Γυναικείου και Ανδρώου Ομαδικού Λουτήρα και  στη συντήρηση, διατήρηση και ανάδειξη των αποκαλυφθεισών αρχαιοτήτων στο νοτιοανατολικό τμήμα του οικοπέδου. Για το σκοπό αυτό θα διατεθούν 30.000 € από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου το 2017, είτε με ανάλογη τροποποίηση του ΠΔΕ (εθνικό ή συγχρηματοδοτούμενο) είτε από τα τέλη μεταβίβασης οχημάτων, για την εκπόνηση των αρχαιολογικών μελετών.
3. Στο Τεχνικό Πρόγραμμα των ετών 2016-2020  που καταρτίσθηκε από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου (αριθ.97/2015 απόφαση Περιφερειακού Συμβουλίου Β. Αιγαίου), προβλέπεται η προώθηση της χρηματοδότησης έργου με τίτλο «Αποκατάσταση Κτιρίου ΣΑΡΛΙΤΖΑ μετά των Ιαματικών Λουτρών & του Περιβάλλοντος Χώρου» με προεκτιμώμενο προϋπολογισμό 4.000.000 €
4. Χρονοδιάγραμμα:

Η ολοκλήρωση των έργων των σχετικών με τις λουτρικές εγκαταστάσεις θα πρέπει να ολοκληρωθούν εντός 2 ετών από την υπογραφή της παρούσας προγραμματικής σύμβασης.

 Η έναρξη της εκτέλεσης των εργασιών των λοιπών παρεμβάσεων που προβλέπει η σύμβαση, όπου μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται η αποκατάσταση, συντήρηση και ανάδειξη του Οθωμανικού Λουτήρα και των Ρωμαϊκών λουτρικών εγκαταστάσεων,  ορίζεται εντός πενταετίας και η ολοκλήρωση αυτών εντός δεκαετίας από την υπογραφή της παρούσας προγραμματικής σύμβασης.

Το ΥΠ.ΠΟ.Α συμμετέχει στην σύμβαση μόνο κατά την πρώτη δεκαετία ισχύος της, εντός της οποίας θα πρέπει, άλλωστε, να έχουν ολοκληρωθεί τα έργα αποκατάστασης, συντήρησης και ανάδειξης των μνημείων.

Τι περιμένουμε οι πολίτες

Από την πρώτη στιγμή θέσαμε ως προτεραιότητα την επαναλειτουργία των Ιαματικών Λουτρών, που παραμένουν από το 2012 κλειστά, για να πάψει η Θερμή να είναι Λουτρόπολη φάντασμα. Αυτός ο στόχος είναι ρεαλιστικός και μπορεί να υλοποιηθεί μέσα στο 2017.  Εξαρτάται βασικά τόσο από τις τεχνικές όσο και από τις διοικητικές Υπηρεσίες, που δεδομένης της ύπαρξης σχετικής χρηματοδότησης πρέπει να τρέξουν τις γραφειοκρατικές διαδικασίες. Οι προεργασίες για τις τεχνικές μελέτες έχουν γίνει και εκκρεμεί η ολοκλήρωσή τους. Συνεπώς με σφικτό χρονοδιάγραμμα μπορεί να έχουμε ολοκλήρωση εργασιών εντός του 2017. Μακάρι να είναι ανοιχτά στο κοινό πριν την έναρξη της λουτρικής περιόδου, αλλά φαντάζει λίγο δύσκολο.

Η συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη του Οθωμανικού Γυναικείου και Ανδρών Ομαδικού Λουτήρα και των αποκαλυφθεισών Ρωμαϊκών αρχαιοτήτων στο νοτιοανατολικό τμήμα του οικοπέδου έχει ιδιαίτερη σημασία και αξία για την περιοχή, αφενός γιατί θα σώσει τα εξαιρετικά αρχαιολογικά μνημεία και αφ’ ετέρου γιατί θα αναδείξει την ιστορική συνέχεια στη χρήση των ιαματικών νερών δια μέσου των αιώνων. (Σημείωση: Ο κ. Τριανταφυλίδης, προϊστ. Αρχαιολογικής Υπηρεσίας έχει δεσμευτεί κατά την επίσκεψή μας στα πλαίσια των κινητοποιήσεων των πολιτών, ότι εφόσον υπάρξει η χρηματοδότηση θα γίνουν άμεσα οι μελέτες και εν συνεχεία θα υπάρξει σίγουρα κάποιο πρόγραμμα για να ενταχθεί το κόστος των εργασιών αποκατάστασης) .

Το ΣΑΡΛΙΤΖΑ, που μαζί με τις αρχαιότητες αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Πολιτισμικής μας κληρονομιάς, είναι αδύνατο να επαναλειτουργήσει ως Ξενοδοχείο. Αυτό που χρειάζεται η περιοχή είναι να αλλάξει χρήση και να μετατραπεί σε ένα σύγχρονο ΥΔΡΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ, ένα σύγχρονο ΘΕΡΜΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ, διατηρώντας όλα τα μοναδικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία, με σεβασμό στο περιβάλλον και το ιστορικό του φορτίο.

Αυτό από μόνο του και σε συνδυασμό με τις άλλες δυνατότητες που διαθέτει ευρύτερα η περιοχή μπορεί να αποτελέσει την ατμομηχανή για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του νησιού μας.

Αυτό είναι το όραμά μας, αλλά θα χρειαστεί να περιμένουμε λίγο.

Η αναφορά που γίνεται στην Προγραμματική Σύμβαση είναι αόριστη. Το θέμα αυτό είναι πιο δύσκολο. Εμείς οι πολίτες με σαφήνεια διατυπώνουμε το αίτημα. Η Περιφέρεια Β.Α. πρέπει να προχωρήσει άμεσα στην εκπόνηση ενός ρεαλιστικού Στρατηγικού Σχεδίου (Muster Plan) και με δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα. Η έναρξη αυτής της διαδικασίας, επειδή είναι χρονοβόρα δεν μπορεί να περιμένει, αλλά θα πρέπει να ξεκινήσει αμέσως και παράλληλα με τις εργασίες για την επαναλειτουργία των  ιαματικών λουτρών.

Παράγοντες που θα καθορίσουν την επιτυχία.

Κρίσιμοι και καθοριστικοί παράγοντες για την επιτυχία της προσπάθειας είναι:

1. Να στελεχωθεί άμεσα και να λειτουργήσει υποδειγματικά η «Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης Έργου» που ορίζεται στο αρ. 8 της Σύμβασης. Εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή των ατόμων που θα τη στελεχώσουν. Είναι κομβικό σημείο και χρειάζονται άνθρωποι ανοιχτόμυαλοι, με γνώσεις και δεξιότητες και κυρίως με διάθεση προσφοράς στον τόπο.
2. Να υποστηρίξουν όλες οι εμπλεκόμενες Υπηρεσίες και όχι μόνο της Περιφέρειας Β.Α. την όλη προσπάθεια. Όλοι πρέπει να δείξουν ευαισθησία, και να διευκολύνουν τις διαδικασίες στα πλαίσια της διακριτικής ευχέρειας που τους παρέχει ο νόμος και
3. Να συνεχιστεί αδιατάρακτη η συναίνεση των πολιτικών δυνάμεων και προσώπων, στα πλαίσια βεβαίως των καταστατικών τους αρχών, έξω από σκοπιμότητες και μικρόψυχες πολιτικές.

Είναι πλέον ξεκάθαρο, ότι μετά την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης η υπόθεση πέρασε στα χέρια μας. Εμείς ως Λέσβιοι που διεκδικήσαμε και πήραμε, έστω και με παραχώρηση της χρήσης, έστω και με σκληρούς όρους τους φυσικούς μας πόρους και την Πολιτισμική μας κληρονομιά, είμαστε υποχρεωμένοι να αποδείξουμε, ότι μπορούμε και να τους αξιοποιήσουμε προς όφελος της κοινωνίας.