Ο γνωστός πεζογράφος Κωνσταντίνος Τζαμιώτης έρχεται στη Μυτιλήνη για δυο εκδηλώσεις και μιλά στο «Ε»

«Προτιμώ τη λογοτεχνία που γράφεται ενώ το καζάνι της Ιστορίας βράζει»

10/10/2016 - 14:17

«Μια χειμωνιάτικη νύχτα, σ’ ένα μικρό νησί του νοτίου Αιγαίου με 120 μόνιμους κατοίκους, ναυαγεί ένα καράβι με περισσότερους από τριακόσιους πρόσφυγες. Ο κακός καιρός, η γραφειοκρατία, η αδιαφορία αλλά κι η πρακτική αδυναμία των Αρχών, πρώτα της πρωτεύουσας και κατόπιν του γειτονικού Μεγάλου νησιού, καθυστερούν τις διαδικασίες περίθαλψης, καταγραφής, ελέγχου και μεταφοράς των νεοφερμένων, αναγκάζοντας τις δύο κοινότητες να συνυπάρξουν για τέσσερις μέρες.

«Μια χειμωνιάτικη νύχτα, σ’ ένα μικρό νησί του νοτίου Αιγαίου με 120 μόνιμους κατοίκους, ναυαγεί ένα καράβι με περισσότερους από τριακόσιους πρόσφυγες. Ο κακός καιρός, η γραφειοκρατία, η αδιαφορία αλλά κι η πρακτική αδυναμία των Αρχών, πρώτα της πρωτεύουσας και κατόπιν του γειτονικού Μεγάλου νησιού, καθυστερούν τις διαδικασίες περίθαλψης, καταγραφής, ελέγχου και μεταφοράς των νεοφερμένων, αναγκάζοντας τις δύο κοινότητες να συνυπάρξουν για τέσσερις μέρες.

Οι αριθμητικοί συσχετισμοί σε συνδυασμό με τις πιεστικές συνθήκες θέτουν τους δικούς τους κανόνες, ανατρέπουν δεδομένα και ρόλους, δοκιμάζουν μέχρι εσχάτων τις δύο πλευρές, βάζοντας σε σοβαρό κίνδυνο τις μεταξύ τους σχέσεις».

Αυτή είναι η υπόθεση του πρόσφατου βιβλίου του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη που έχει τον τίτλο «Πέρασμα», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» και έχει δεχθεί θετικότατες κριτικές. Ο Δημήτρης Καραθάνος το χαρακτήρισε μάλιστα στην «AthensVoice» ως «το απόλυτο μυθιστόρημα για την προσφυγική κρίση».

Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1970 και σήμερα ζει στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο. Εργάστηκε στην τηλεόραση, στη διαφήμιση και στον κινηματογράφο, ενώ τα τελευταία χρόνια διευθύνει την πολιτιστική έκδοση «Highlights». Έχει γράψει τα βιβλία: «Η συνάντηση» (Ίνδικτος, 2002), «Βαθύ πηγάδι» (Ίνδικτος, 2003), «O βαθμός δυσκολίας» (Ίνδικτος, 2004), «Παραβολή» (Καστανιώτης, 2006), «Η εφεύρεση της σκιάς» (Καστανιώτης, 2008), και έχει λάβει μέρος σε συλλογικά, θεματικά λογοτεχνικά εγχειρήματα. Είναι υπεύθυνος του εργαστηρίου Δημιουργικής Γραφής των εκδόσεων «Μεταίχμιο».

Την ερχόμενη εβδομάδα θα βρεθεί στη Μυτιλήνη προσκεκλημένος του Συνδέσμου Φιλολόγων και των Σχολικών Συμβούλων, και με την ευκαιρία θα παρουσιάσει και το νέο του βιβλίο.

 

Τα γεγονότα που συνέβησαν πέρυσι με τις μεγάλες προσφυγικές ροές στα νησιά μας, ιδίως στη Λέσβο, σας προκάλεσαν έντονα συναισθήματα ή απλώς αποτέλεσαν μια καλή έμπνευση για ένα επίκαιρο μυθιστόρημα, όπως το «Πέρασμα»;

«Το “Πέρασμα” ξεκίνησε να γράφεται το 2012 μετά το περιστατικό στο Αγαθονήσι. Δεν είναι ένα βιβλίο που ενδιαφέρεται να παρακολουθήσει ή να καταγράψει το προσφυγικό στο σύνολό του. Είναι ένα βιβλίο που εκκινεί από μια σύγχρονη πραγματικότητα στη Μεσόγειο, για να αναμοχλεύσει κάτι ακόμα μεγαλύτερο και διαχρονικότερο, την αέναη πρόκληση της συνύπαρξης με τον Άλλο, το ρόλο του ξένου στη λειτουργία κάθε κοινωνίας και τη δοκιμασία να διατηρήσει κανείς την ανθρωπιά του υπό αντίξοες συνθήκες. Είναι επίσης ένα μυθιστόρημα που μιλά για την ανάγκη υπεράσπισης της ταυτότητας, μια διαχρονική και σχεδόν αυτόματη αντίδραση λαών, κοινοτήτων και ατόμων όποτε αντιμετωπίζουν μια πραγματική ή πλασματική εξωτερική απειλή».

 

Αναλαμβάνει μεγαλύτερο ρίσκο

 

Υποστηρίζουν πολλοί ότι η λογοτεχνική πραγμάτευση ενός επίκαιρου και ιδιαίτερα σύνθετου ζητήματος, όπως το προσφυγικό - μεταναστευτικό, κρύβει πολλούς κινδύνους, αφού γίνεται «εν θερμώ» και πριν φανούν όλες οι διαστάσεις του. Εσείς γιατί δεν περιμένατε να «καθίσει η σκόνη» και να δείτε τα πράγματα με μεγαλύτερη ψυχραιμία;

«Η λογοτεχνία υπήρχε πολύ πριν από το 1888, χρονιά που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά ο όρος “επικαιρότητα”, για να περιγράψει τα γεγονότα που απασχολούν σε μια συγκεκριμένη περίοδο την ειδησεογραφία. Εκατοντάδες κλασικά πια έργα μιλούν αποκλειστικά για την εποχή τους. Δεν βλέπω γιατί στις μέρες μας κάτι τέτοιο μοιάζει με παράβαση. Αναγνωρίζω ωστόσο πως ο συγγραφέας που καταπιάνεται με το παρόν, ο συγγραφέας που αναμετριέται με την εποχή του, ίσως αναλαμβάνει ένα μεγαλύτερο ρίσκο από τα συνηθισμένα. Υπάρχει κίνδυνος το θέμα του να επισκιάσει την όποια καλλιτεχνική αξία του έργου του. Έχω πάντως την πεποίθηση πως μια λογοτεχνία που γράφεται ενώ το καζάνι της Ιστορίας βράζει ακόμη, χωρίς να μπει στον πειρασμό να δώσει απαντήσεις ή να υποδείξει εύκολες λύσεις, μπορεί να πλουτίσει την εμπειρία μας, να φωτίσει πτυχές μιας άλλης εξίσου πιθανής πραγματικότητας και να θέσει ερωτήματα ικανά να κλονίσουν τις συλλογικές μας βεβαιότητες. Δεν υπάρχουν απαγορευμένα θέματα για τη λογοτεχνία».

Διαβάζω στο οπισθόφυλλο ότι το «Πέρασμα» είναι ένα βιβλίο για την αναπόφευκτη και βίαιη συνάντηση διαφορετικών κόσμων, την ανάγκη όλων για ασφάλεια και ελευθερία αλλά και την κοινή ανθρώπινη μοίρα απέναντι στο βάρος της Ιστορίας. Θα ήθελα να μας εξηγήσετε τα παραπάνω.

«Οι σημερινές προσφυγικές ροές και τα δράματα που συνεπάγονται, δεν είναι κάτι πρωτόφαντο. Ο πόλεμος και οι φυσικές καταστροφές ανέκαθεν ανάγκαζαν πληθυσμούς ολόκληρους να μετακινηθούν. Η Μεσόγειος για να μείνω στη γειτονιά μας, δεν είναι τίποτα άλλο από ένα τεράστιο χωνευτήρι ανθρώπων και πολιτισμών που δεν συναντήθηκαν πάντοτε με τη θέλησή τους. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Κουβαλάμε εδώ και αιώνες το ίδιο ιστορικό φορτίο με τους γείτονες μας και ως έναν κάποιο βαθμό μοιραζόμαστε την ίδια μοίρα. Αυτό ωστόσο ελάχιστη παρηγοριά προσφέρει σε όποιον εκτίθεται σε κάτι τόσο δραματικό, όπως η προσφυγιά. Η εγγύτητα είναι μια λέξη κλειδί στην ιστορία που εξιστορείται στο “Πέρασμα”. Ανέκαθεν πίστευα πως η εγγύτητα τα αλλάζει όλα. Αλλιώς αντιμετωπίζεις τα πράγματα όταν τα παρακολουθείς στην οθόνη της τηλεόρασής σου και αλλιώς αντιδράς όταν η πραγματικότητά σού χτυπά την πόρτα».

 

Το φαινόμενο του προσφυγικού…

 

Πώς κρίνετε τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο προσφυγικό ζήτημα και ποιες νομίζετε ότι είναι οι ευθύνες της ελληνικής πολιτείας;

«Δεν είμαι ειδικός για να κρίνω διεξοδικά το ζήτημα. Νομίζω ωστόσο πως η στάση της Ευρώπης κινείται μεταξύ της φυγοπονίας και της υποκρισίας. Το φαινόμενο του προσφυγικού προκλήθηκε από συγκεκριμένες αιτίες. Όσο αυτές οι αιτίες παραμένουν, τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει. Όσο για την ελληνική πολιτεία, το μόνο που μπορώ να πω είναι πως αφού έχασε χρόνο με μεγαλόστομες διακηρύξεις, αποδεικνύεται τώρα ράθυμη και συχνά αναποτελεσματική».

 

Δημιουργική γραφή…

 

Διδάσκετε δημιουργική γραφή (μυθιστόρημα / διήγημα) στα σεμινάρια που οργανώνουν οι εκδόσεις «Μεταίχμιο» και βρίσκουν ιδιαίτερη ανταπόκριση. Τι ακριβώς είναι η δημιουργική γραφή και τι νομίζετε ότι επιδιώκουν οι μαθητές σας;

«Όλοι μπορούν να σκεφτούν μερικές καλές ιδέες. Οι συγγραφείς ξέρουν και να τις γράφουν. Στόχος του δικού μας εργαστηρίου είναι η εξοικείωση με όλες εκείνες τις προϋποθέσεις και τις τεχνικές που απαιτεί η συγγραφή ενός λογοτεχνικού έργου. Με άξονα τα κείμενα των συμμετεχόντων, αναλύεται βήμα - βήμα η πορεία από την αρχική σύλληψη ως την πλήρη ανάπτυξή της. Να μην ξεχνάμε ωστόσο, πως πολλά εξαρτώνται από τους συμμετέχοντες. Θαύματα δεν γίνονται».

Ο καλός λογοτέχνης γεννιέται ή γίνεται; Το ταλέντο, η εσωτερική σπίθα, είναι η κρίσιμη παράμετρος ή η μαθητεία, το διάβασμα, η συνεχής ανησυχία και προσπάθεια;

«Ασφαλώς η ύπαρξη μιας έμφυτης κλίσης, αυτό που λέμε ταλέντο, διευκολύνει απαιτητικές επιλογές, όπως η συγγραφή. Ωστόσο δεν αρκεί. Η διαρκής μαθητεία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της δημιουργίας. Δύσκολα θα βρούμε, για παράδειγμα, καλόν συγγραφέα που να μην είναι συστηματικός αναγνώστης. Από εκεί και πέρα είναι θέμα δέσμευσης και πειθαρχίας».

Ποια είναι για σας, τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός καλού μυθιστορήματος;

«Πυκνότητα, οικονομία, απλότητα, ειλικρίνεια και όπου χρειάζεται, γενναιότητα».

Υπάρχουν κάποια βιβλία που σας σημάδεψαν και κάποιοι συγγραφείς που τους θαυμάζετε;

«Ασφαλώς, συγγραφείς όπως ο Αλέξανδρος Κοτζιάς, ο Γιάννης Μπεράτης, ο Αλέξανδρος Φραγκιάς, ο Άρης Αλεξάνδρου και κάποιοι λιγότερο γνωστοί πεζογράφοι της γενιάς του ’20, για να περιοριστώ μόνο σε Έλληνες, συστήνουν κατά κάποιο τρόπο τον προσωπικό μου λογοτεχνικό κανόνα».

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey