Μετά από πολύμηνη ταλαιπωρία και έναν διάλογο που δεν έγινε ποτέ, πήγε στη Βουλή το νομοσχέδιο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Συγκεκριμένα στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας ξεκίνησε η ακρόαση των κοινωνικών φορέων στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου και ακολούθησε η συζήτηση των άρθρων στην Βουλή. Το νομοσχέδιο οδεύει προς συζήτηση στην ολομέλεια και πιθανότατα πριν από το τέλος του Απριλίου θα έχει γίνει νόμος του κράτους.

Πρόκειται για έναν νόμο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Λέσβο, καθώς στο νησί λειτουργεί το 10% των ενεργών πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών της χώρας. Παράλληλα βέβαια υπάρχει μεγάλος αριθμός γυναικείων συνεταιρισμών που με πολλούς κόπους και βάσανα καταφέρνουν να επιβιώνουν. Επίσης, υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα του τοπικού συνεταιριστικού κινήματος, που ακούει στο όνομα ΕΑΣ Λέσβου.

Το σχέδιο νόμου δεν προβλέπει τη δημιουργία δευτεροβάθμιων συνεταιριστικών οργανώσεων, όμως δίνει τη δυνατότητα της δημιουργίας νομικών προσώπων και συμπράξεων συνεταιρισμών. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας κλαδικών και εθνικών συνεταιρισμών με αποφάσεις των ίδιων των συνεταιρισμών.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι υπάρχει πάντα η δυνατότητα δημιουργίας Ενώσεων Συνεταιρισμών, χωρίς όμως να έχουν το χαρακτήρα και το ρόλο που είχαν πριν από την ψήφιση του νόμου Σκανδαλίδη (4015/2011). Μένει να δούμε ποια θα είναι η τελική διατύπωση του σχετικού άρθρου ώστε να αξιολογήσουμε ποια θα είναι η κατεύθυνση που θα δοθεί στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Η σύσταση ενός συνεταιρισμού γίνεται με την απλή καταχώριση του καταστατικού του στο βιβλίο μητρώου αγροτικών συνεταιρισμών του Ειρηνοδικείου με πράξη του ειρηνοδίκη. Βασική διάταξη του νόμου προβλέπει ότι θα διαγράφονται τα μέλη που δεν παραδίδουν την παραγωγή τους στο συνεταιρισμό.

Η εκλογή των οργάνων διενεργείται με ενιαίο ψηφοδέλτιο και ο αριθμός των σταυρών προτίμησης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1/3 του όλου αριθμού των μελών του Δ.Σ. ή του εποπτικού συμβουλίου, υιοθετώντας αναλογικότερο εκλογικό σύστημα έναντι των υφιστάμενων.

Υπερχρεωμένοι συνεταιρισμοί
Με το νέο νόμο γίνεται ακόμη μια προσπάθεια εξυγίανσης των συνεταιρισμών, μόνο που ρόλο κλειδί σε αυτήν τη διαδικασία θα έχουν οι τράπεζες, διότι το νομοσχέδιο προβλέπει την έγκριση σχεδίου βιωσιμότητας από τους πιστωτές των συνεταιρισμών.

Η ρύθμιση αυτή είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, καθώς μπορεί πολύ εύκολα να κριθούν ως μη βιώσιμοι συνεταιρισμοί με πολύ σημαντικά περιουσιακά στοιχεία μόνο και μόνο επειδή κάποιοι θα θέλουν να βάλουν χέρι στα περιουσιακά στοιχεία τους ή επειδή η τράπεζα με την οποία συνεργάζονται θα τους κρίνει ως μη βιώσιμους, όταν εξυπηρετούν ανταγωνιστικά οικονομικά συμφέροντα απ’ αυτά που έχει επιλέξει να εξυπηρετήσει η τράπεζα.
Θετική εξέλιξη είναι η δυνατότητα των συνεταιρισμών να εντάσσονται σε αναπτυξιακούς νόμους.

Δεν εκλέγονται
Απαγορεύεται σε πρόσωπα που διετέλεσαν πρόεδροι διοικητικών συμβουλίων αγροτικών συνεταιρισμών να είναι υποψήφιοι για την κατάληψη θέσεων βουλευτών και αιρετών οργάνων των ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού στην εκλογική περιφέρεια που έχει την έδρα του ο αγροτικός συνεταιρισμός για τρία έτη από τη λήξη της θητείας τους στον αγροτικό συνεταιρισμό.
Συγκεκριμένα, δεν μπορεί να εκλεγεί μέλος στο διοικητικό και εποπτικό συμβούλιο του αγροτικού συνεταιρισμού.
α) Φυσικό πρόσωπο το οποίο καταδικάσθηκε με τελεσίδικη απόφαση σε οποιαδήποτε ποινή για: κλοπή, απάτη, υπεξαίρεση (κοινή ή στην υπηρεσία), εκβίαση, πλαστογραφία, ψευδορκία, απιστία, δωροδοκία, παράβαση καθήκοντος, υφαρπαγή ψευδούς βεβαίωσης, υπεξαγωγή εγγράφου, λαθρεμπορία και εμπορία ναρκωτικών.

β) Φυσικό πρόσωπο που δεν τηρεί τις υποχρεώσεις του, όπως αυτές προβλέπονται στον παρόντα νόμο και στο καταστατικό. Η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων των μελών προς τον ΑΣ βεβαιώνεται εγγράφως για κάθε μέλος ενώπιον της Εφορευτικής Επιτροπής από τον Πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του ΑΣ πριν από την έναρξη της εκλογικής διαδικασίας.
Αν κατά τη διάρκεια της θητείας του οργάνου διαπιστωθεί για μέλος του η ύπαρξη οποιουδήποτε από τα κωλύματα της παρούσας παραγράφου, το μέλος αυτό εκπίπτει αυτοδικαίως από μέλος του.

Εποπτεία των συνεταιρισμών
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η θέσπιση οργάνου στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης που θα εποπτεύει τους συνεταιρισμούς. Το ρόλο της εποπτεύουσας αρχής αναλαμβάνει η Διεύθυνση Οικονομικών Ελέγχων και Επιθεωρήσεων.

Οι συνεταιρισμοί απαλλάσσονται από την υποχρέωση εγγραφής τους στο ΓΕΜΗ, στα Εμπορικά Επιμελητήρια της περιφέρειάς τους και στο Μητρώο Εμπόρων Αγροτικών Προϊόντων, Εφοδίων και Εισροών.

Μετατροπή
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους συνεταιρισμούς της Λέσβου έχει η δυνατότητα μετατροπής τους σε Α.Ε. ή σε ΕΠΕ, όταν έχουν αρνητική οικονομική θέση και αδυνατούν να προχωρήσουν σε αύξηση του συνεταιριστικού κεφαλαίου που να τους δίνει θετική οικονομική θέση.

Η μετατροπή γίνεται με απόφαση της γενικής συνέλευσης του συνεταιρισμού που λαμβάνεται με την απαρτία και πλειοψηφία, αντίστοιχα, των παραγράφων 3 του άρθρου 12 και 2 του άρθρου 13. Για τη μετατροπή απαιτείται έγκριση σχεδίου βιωσιμότητας του νέου νομικού προσώπου από την ενυπόθηκη τράπεζα με το μεγαλύτερο ύψος απαιτήσεων ή από τον εκκαθαριστή τής υπό εκκαθάριση ΑΤΕ ΑΕ, αν αυτή έχει το μεγαλύτερο ύψος απαιτήσεων.

Το νομικό πρόσωπο που προκύπτει από τη μετατροπή είναι καθολικός διάδοχος του συνεταιρισμού που μετατρέπεται, υπεισέρχεται σε όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του και τον υποκαθιστά πλήρως σε κάθε είδους προγράμματα που τυχόν έχει αναλάβει ο συνεταιρισμός καθώς και σε όλες τις εκκρεμείς δίκες, τις οποίες συνεχίζει.

Αλλαγές στο νομοσχέδιο

Στην ολομέλεια της Βουλής οδεύει το νομοσχέδιο για τους συνεταιρισμούς. Χθες ολοκληρώθηκε η επεξεργασία του στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής. Ο υπουργός Βαγγέλης Αποστόλου έκανε σειρά τροποποιήσεων, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι οι ΑΝΕΛ καταψήφισαν το άρθρο για τις ερασιτεχνικές άδειες αλιείας. Πρόκειται για μέτρο με καθαρά εισπρακτικό χαρακτήρα.

Οι αλλαγές που έγιναν στο νομοσχέδιο αφορούν:
- Τη μείωση του ελάχιστου αριθμού μελών που προβλέπονταν για τη σύσταση συνεταιρισμού από 30 σε 20 μέλη.
- Τη μείωση του ελάχιστου αριθμού μελών για τη σύσταση αλιευτικού συνεταιρισμού από τα 15 στα 10 μέλη.

- Την αύξηση του ελάχιστου αριθμού μελών για τη σύσταση γυναικείου συνεταιρισμού (αυξήθηκε από τρία σε πέντε μέλη).
- Τη μείωση από επτά σε δύο των ιδρυτικών μελών για τη σύσταση κλαδικών συνεταιρισμών.

- Τη μείωση σε έξι μήνες του περιθωρίου ενός χρόνου για τη μετατροπή των κεντρικών συνεταιριστικών ενώσεων σε κλαδικές.
Επίσης, μετά την τροποποίηση που επέφερε ο κ. Αποστόλου, η πρόβλεψη για δύο θητείες στη διοίκηση ενός συνεταιρισμού αφορά μόνον τον πρόεδρο του συνεταιρισμού.

Εξάλλου, αποσύρθηκαν ρυθμίσεις φορολογικού περιεχομένου ώστε να ενταχθούν στο νομοσχέδιο που θα ρυθμίζει γενικότερα φορολογικά θέματα του αγροτικού χώρου.