Την ώρα που σημαντικά στοιχεία του δομημένου περιβάλλοντος της Λέσβου καταστρέφονται υπό την κραυγαλέα σιωπή αρμοδίων, μία σημαντική διάκριση για την ελληνική αρχιτεκτονική αποτελεί η κατάκτηση ενός από τα βραβεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πολιτιστική κληρονομιά, γνωστά ως βραβεία Europa Nostra, από το αρχιτεκτονικό γραφείο Κατερίνας Μανωλιάδη και Μανώλη Βουρνού στη Χίο.

Ας σημειωθεί πως πρόκειται για το επαγγελματικό γραφείο του σημερινού Δημάρχου Χίου και της συζύγου του, δύο καταξιωμένων αρχιτεκτόνων στη Χίο.

Τα ρεπορτάζ και οι αναφορές εν γένει μέσω των σελίδων του «Ε» στο τι γίνεται στη μυτιληνιά προκυμαία και στην οδό Ερμού είναι συνεχή.

Τις προάλλες δημοσιεύθηκε φωτογραφία με μόνιμη μεταλλική κατασκευή που τοποθετήθηκε σε επιχείρηση εστίασης στο λιμάνι. Ανάλογη με αυτές που παράνομα κάλυψαν διατηρητέα κτήρια στην απέναντι πλευρά όπως αυτό της Οθωμανικής Τράπεζας· παραδίπλα από διατηρητέο κτήριο που του φορτώσαμε αλουμινένια κουφώματα και τζαμωτές πόρτες «από την κορφή μέχρι τα νύχια».

Την ίδια ώρα στην οδό Ερμού που ακριβοπληρώθηκε η ανάπλασή της, τα ξύλινα κουφώματα αντικαθίστανται το ένα μετά το άλλο με αλουμίνια!

Κι ενώ αυτά συμβαίνουν, οι αρμόδιες υπηρεσίες όπως η Αστυνομία, το Λιμεναρχείο, ο Δήμος Λέσβου, η Πολεοδομία και η αρμόδια Εφορεία του Υπουργείου Πολιτισμού περί πολλά τυρβάζουν και σιωπούν.

Η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Μυτιλήνης αφέθηκε στο φιλότιμο και την αισθητική του κάθε ιδιοκτήτη ακινήτου.

Εδώ κοντά…
Στη γειτονική Χίο όμως τα πράγματα φαίνεται πως είναι εντελώς διαφορετικά. Μόλις χθες μάλιστα ανακοινώθηκε ότι ένα κορυφαίο βραβείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, γνωστό και σαν βραβείο Europa Nostra, απονεμήθηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο της Κατερίνας Μανωλιάδη και του Μανώλη Βουρνού στη Χίο.

Ο τελευταίος ας σημειωθεί ότι είναι ο νέος Δήμαρχος του γειτονικού νησιού!
Το βραβείο δόθηκε στην κατηγορία «αποκατάσταση», για τη δουλειά των αρχιτεκτόνων στο αρχοντικό «Αντουάνικο» στον Κάμπο της Χίου, κτίσμα που μετατράπηκε σε ξενώνα.

Τι είναι
Τα Βραβεία Εuropa Nostra θεωρούνται τα μεγαλύτερου κύρους βραβεία στην Ευρώπη στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Οι 28 νικητές του 2015 επελέγησαν ανάμεσα σε 263 αιτήσεις, που υποβλήθηκαν από οργανισμούς και ιδιώτες από 29 χώρες και τιμώνται «για τα εξαιρετικά τους επιτεύγματα σε τέσσερις κατηγορίες: Αποκατάσταση, Έρευνα και Ψηφιοποίηση, Μακροχρόνια Προσφορά στην Πολιτιστική Κληρονομιά, και Εκπαίδευση, Κατάρτιση και Ευαισθητοποίηση».

Η εκδήλωση για την απονομή των ευρωπαϊκών βραβείων πολιτιστικής κληρονομιάς θα πραγματοποιηθεί την 1η Ιουνίου στο Δημαρχείο του Όσλο και θα συνδιοργανωθεί από τον Fabian Stang, Δήμαρχο του Όσλο, τον Tibor Navracsics, Ευρωπαίο Επίτροπο για την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, τη Νεολαία και τον Αθλητισμό και τον Plácido Domingo, τον διάσημο τραγουδιστή της όπερας και Πρόεδρο της Eurοpa Nostra.

Στην εκδήλωση, επτά από τους νικητές θα τιμηθούν με το Μεγάλο Βραβείο (Grand Prix), λαμβάνοντας 10.000 ευρώ έκαστος, και ένας θα λάβει το Βραβείο Κοινού, το οποίο θα επιλεγεί μέσω διαδικτυακής ψηφοφορίας από την Europa Nostra.
 
Γιατί βραβεύτηκε;
Όπως αναφέρεται στην τεχνική έκθεση του έργου, η περιοχή νοτίως της πόλεως της Χίου είναι γνωστή ως Κάμπος. Είναι εντελώς επίπεδη και καλύπτεται από ένα πυκνό δίκτυο μικρών οδών.

Το μεγαλύτερο μέρος του είναι φυτεμένο με εσπεριδοειδή. Οι οπωρώνες περιβάλλονται από υψηλoύς λιθόκτιστους φράχτες, οι οποίοι προστατεύουν τα δένδρα από τον άνεμο και τη σκόνη. Το τοπίο του Κάμπου είναι ξεχωριστό και μοιάζει ελάχιστα με αυτό των άλλων νησιών του Αιγαίου.

Το «Αντουάνικο» είναι στην ουσία ένα από τα κτήματα της περιοχής. Η κυρίως οικία κτίστηκε το 1893, όμως και παλαιότερες δομές, όπως το σύστημα άρδευσης και η φυτεία εσπεριδοειδών, επιβιώνουν εντός του κτήματος.

Οι εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο Αντουάνικο περιλάμβαναν δομικές επισκευές, αποκατάσταση της κυρίως οικίας και μετατροπή βοηθητικών κτηρίων σε χώρους διαμονής, κυρίως για χρήση κατά τις διακοπές, όπως επίσης και εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης του συστήματος άρδευσης.

Η σχέση μεταξύ του δομημένου και του φυσικού περιβάλλοντος αποκαταστάθηκε σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο, ως μία εξοχική οικία με αγροτικές εγκαταστάσεις να την περιβάλλουν και με όλους τους ενδιάμεσους χώρους, δομές και χαρακτηριστικά να έχουν αποκατασταθεί.

Οι αναστηλωτικές επεμβάσεις στο αρχοντικό Αντουάνικο, το οποίο βρίσκεται σε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πολιτιστικά τοπία της Ευρώπης είχαν ως αποτέλεσμα την αποκατάσταση ενός ολοκληρωμένου παραδείγματος ιστορικού συγκροτήματος με μοναδικό μεικτό χαρακτήρα, ο οποίος συνδυάζει χρήσεις κατοικίας και αγροτικής παραγωγής.

Οι κριτές εκτίμησαν ιδιαιτέρως την υψηλή ποιότητα των αναστηλωτικών εργασιών, οι οποίες περιλάμβαναν την ανάκτηση παραδοσιακών τεχνικών δόμησης και προβιομηχανικών αγροτικών συστημάτων, την εφαρμογή και ανάδειξη τοπικών τεχνικών, όπως επίσης και την ανανέωση της αρχικής σχέσης ανάμεσα στο δομημένο και το φυσικό περιβάλλον.

Οι κριτές θεώρησαν το έργο ως πρότυπο για ανάλογα έργα, τα οποία είναι απαραίτητα εάν πρόκειται να διατηρηθεί η αυθεντικότητα αυτής της πολύτιμης ιστορικής περιοχής.
«Περήφανος για τη διάκριση» δήλωσε χθες μιλώντας στο ΑΜΠΕ ο και Δήμαρχος Χίου, αρχιτέκτονας Μανόλης Βουρνούς.

«Περήφανος γιατί μια τέτοια διάκριση έρχεται στη Χίο αλλά και γιατί μέσα από αυτήν αναδεικνύεται το ότι τεχνικά έργα μπορούν αν σταθούν σε ευρωπαϊκό περιβάλλον τέτοιων απαιτήσεων, όπως τα βραβεία Εuropa Nostra.

Περήφανος, κατέληξε ο κ. Βουρνούς και γιατί αποδείχθηκε ότι και γιατί αποδείξαμε πως διαθέτουμε ανθρώπινο δυναμικό, τεχνίτες και εξειδικευμένα συνεργεία ικανά και αυτά να κατακτήσουν βραβεία ευρωπαϊκής αριστείας».